Παρασκευή 4 Σεπτεμβρίου 2015

Αντιδράσεις






Είναι περισσότερο από ανησυχητικό και απογοητευτικό όταν η κοινή γνώμη αντιδρά με τόσο πάθος βλέποντας την φωτογραφία ενός μικρού αγοριού, μπρούμητα στο κύμα της παραλίας ενώ τόσα χρόνια τα εκατομμύρια γονείς του παιδιού αυτού κοίταζαν την κοινωνία μας μέσα από τις τηλεοράσεις μας κάθε βράδυ --και η μόνη αντίδραση που είχαν προωθήσει ήταν μερικοί από εμάς να ψηφίσουνε Χρυσή Αυγή η Λεπέν, για να κρατήσουν έξω τους λαθρομετανάστες, και να δείρουν όσους καταφέρουν να περάσουν τα σύνορα. Χωρίς καν να έχει κανείς αρκετή παιδεία, ανατροφή, ή ψυχή για να γνωρίζει την διαφορά ανάμεσα στους λαθρομετανάστες και τους πρόσφυγες.
Τι ήταν αυτό που κατάφερε η φωτογραφία του μικρού αγοριού με το μπλε κοντό παντελονάκι και το κόκκινο πουκαμισάκι, στην άμμο, που δεν το είχαν καταφέρει οι ώρες των ειδήσεων επί χρόνια... που δεν το είχαν καταφέρει οι άνθρωποι στους δρόμους της Αθήνας που είχαν χρώμα διαφορετικό από των "Ευρωπαίων";
Η παραλία ήταν Τούρκικη αλλά αν είχε τύχει να φυσάει το αεράκι από αλλού, η παραλία θα ήταν Ελληνική. Η θάλασσα δεν ξέρει ότι την λένε Αιγαίο, η Μεσόγειο. Η φύση δεν δίνει σημασία σε αυτά τα πράγματα. Η φύση δεν έχει ανάγκη τον άνθρωπο: θα συνεχίσει και θα εξελίσσεται ότι και να κάνει ο άνθρωπος. Ο άνθρωπος όμως έχει ανάγκη την φύση. Και δεν το ξέρει. Νομίζει ότι περισσότερο έχει ανάγκη τα λεφτά. Και γι' αυτό δεν κάνει τίποτα για να σταματήσει τους πολέμους του πετρελαίου που σπρώχνουν εκατομμύρια πρόσφυγες μακριά από τα σπίτια τους. Μια μέρα, όχι στο πολύ μακρινό μέλλον, εκείνοι που τώρα βλέπουν τηλεόραση και φωτογραφίες θα βρεθούν να είναι τα θέματα και όχι πια οι ακροατές.
Αν υπάρχει μιά ερώτηση που πρέπει να τεθεί είναι αυτή: για ποιο λόγο η αντίδραση, το πάθος, ξύπνησαν με αυτή τη φωτογραφία ενός μικρού αγοριού ενώ δεν είχαν ξυπνήσει τόσα χρόνια με καθημερινές εικόνες εκατομμυρίων ανθρώπων, στην τηλεόραση και τους δρόμους; 



















12 σχόλια:

  1. Kαλό φθινόπωρο Δημήτρη,
    Οι εικόνες λένε είναι η γλώσσα της ψυχής κι η ψυχή έχει ανεξέλεγκτες αντιδράσεις, εμπρηστικές σε σχέση με τα νοητικά ερεθίσματα και τις περιγραφές. Η δε συγκεκριμένη εικόνα, μας πέτυχε στο κέντρο των ψυχικών χαρακτηριστικών. Είναι ένα μωρό όμοιο με το δικό μας.
    Οι άνθρωποι στο δρόμο είναι εξαθλιωμένοι. Δεν μας μοιάζουν. (Θέλουμε απεγνωσμένα να πιστεύουμε πως δεν μας μοιάζουν.)
    Εμείς στις φωτογραφίες στηνόμαστε και χαμογελάμε.
    Αυτό το μωρό όμως μοιάζει με το δικό μας στο διπλανό δωμάτιο. Εϊναι όσο πιο εμείς μπορεί να γίνει. Είναι μάλιστα, κάτι παραπάνω από εμάς. Είναι αυτό που είμαστε ταγμένοι να προστατεύουμε κι είναι ξεκάθαρη σ' αυτή την τραγική φωτογραφία η αποτύπωση της αποτυχίας μας.
    Δεν καταφέραμε να προστατεύσουμε το μωρό μας.
    Αυτό αυτόματα μας βάζει στα παπούτσια του πατέρα του Αλιάν. Αυτού του άνθρωπου που κράταγε τα παιδιά του και του γλίστρησαν μέσα απ' τα χέρια.

    ΑπάντησηΔιαγραφή
    Απαντήσεις
    1. Καλησπέρα Nefosis μου, καλό Φθινόπωρο σε όλους! και καλως επιστρέψατε!

      Έχεις δίκιο, ακριβώς έτσι είναι, και αυτό υπονοούσε η ανάρτηση. Όπως είχε λεχθεί στην ταινία "Beyond the Sea" (2004), οι άνθρωποι ακούν αυτό που βλέπουν (people hear what they see).

      Όταν ο φημισμένος τραγουδιστής μεγάλης ορχήστρας Μπόμπυ Ντάρεν την δεκαετία του 60 έγραψε ένα τραγούδι ενάντια στον πόλεμο του Βιετνάμ και το τραγούδησε μόνος του με μπλου τζην και μία ακουστική κιθάρα, δεν του έδωσε κανείς σημασία και μερικοί τον γιουχαΐσανε. Κατάλαβε ότι οι άνθρωποι ακούνε αυτό που βλέπουνε και παρουσίασε ακριβώς το ίδιο τραγούδι με ακριβώς τα ίδια λόγια, φορώντας σμόκιν, με μεγάλη ορχήστρα και τριάντα κοπέλες με μαγιό και ψηλά τακούνια πάνω στην σκηνή. Τον αποθέωσαν οι ακροατές.

      Ίσως το αγοράκι αυτό (δεν θα το πω με το όνομά του, γιατί δεν ξέρω το όνομα των άλλων δεκάδων χιλιάδων αγοριών και κοριτσιών και δεν θέλω να τον ξεχωρίσω από όλους τους άλλους), ίσως να ήταν ζωντανός ο μικρούλης αυτός άνθρωπος σήμερα αν ο κόσμος μπορούσε να είχε ευαισθητοποιηθεί και να είχε ακούσει τα προβλήματα γύρω του χωρίς να χρειάζεται πρώτα να δει κάτι που να του θυμίζει τον εαυτό του. Ίσως τότε να είχαν επέμβει από την δύση να σταματήσουν τον πόλεμο που δημιουργεί πρόσφυγες εδώ και χρόνια. Ίσως τότε να είχε γίνει συνειδητή η διαφορά μεταξύ λαθρομεταναστών και προσφύγων (όλων των χρωμάτων).

      Οι πρόσφυγες που ήρθαν εδώ πέρσι από την Νιγηρία μέσω Λιβύης και Μεσογείου έδειχναν εξαθλιωμένοι, όμως αν τους άκουγες, όπως τους άκουσα εγώ, εδώ, θα συμφωνούσες, είμαι σίγουρος, ότι όπως και να έδειχναν, έδιναν μαθήματα ηθικής και αξιοπρέπειας (και μόρφωσης) στους Ιταλούς που τους βλέπουν σαν αγελάδες να αρμέγουνε Ευρώ από την Ευρώπη... Δεν ξέρω χειρότερη ανθρώπινη κατάντια από την υποκρισία...

      Και πράγματι, οι άνθρωποι πεθαίνουν από αυτόν τον πόλεμο και από αυτήν την προσφυγιά γιατί αποτύχαμε εμείς.

      Διαγραφή
    2. Μακάρι τώρα να έχει αποτέλεσμα η ευαισθητοποίηση. Αν μη τι άλλο, να μαλακώσουν οι καρδιές αυτών των ανθρώπων που λένε τους πρόσφυγες λαθραίους, που ρωτούν γιατί δεν κάθισαν οι Σύριοι στον τόπο τους να πολεμήσουν (ενώ οι ίδιοι, έτρεξαν να βγάλουν τα λεφτά τους σε ξένες τράπεζες), που φωνάζουν πως δεν χωράμε στην Ελλάδα η οποία αδειάζει από παιδιά.
      Και ναι, η δύναμη της εικόνας είναι ασύγκριτη. Ας σκεφτούμε ποιος θα ήξερε την Γκερνίκα αν δεν υπήρχε η "καλλιτεχνοποίησή" της από τον Πικάσο.
      Νομίζω πως κακώς γίνεται συζήτηση για το αν έπρεπε να κυκλοφορήσει ή όχι η φωτογραφία. Σαφώς και έπρεπε. Δεν ευαισθητοποιούνται όλοι την ίδια χρονική στιγμή. Αρκεί να υπάρξει συνέχεια και αντίδραση. Κι ας μην ψάχνουμε στις ανθρώπινες πράξεις καθαρότητα. Όλα ανακετεμένα είναι.

      Διαγραφή
    3. Και η Μαργαρίτα και εγώ πιστεύουμε ότι οι φωτογραφίες ΕΠΡΕΠΕ να έχουν τραβηχτεί από όποιον αποφάσισε να φωτογραφήσει την σκηνή, και ΕΠΡΕΠΕ να έχουν δημοσιευτεί και κυκλοφορήσει. Επειδή η φωτογραφία αυτή, η πιο γνωστή από την σειρά, ως εικόνα και ως αντιδράσεις από την ύπαρξή της, συνθέτει την απόδειξη την αποτυχίας του λεγόμενου "πολιτισμού" μας και μιλά πολύπλευρα για την συμφυή υποκρισία (του "πολιτισμού" μας). Και επειδή, ίσως, λόγω της φωτογραφίας, να επιτευχθεί κάποια κρίσιμη μάζα ορμής προς την κατεύθυνση του να αλλάξει κάτι από τον τρόπο με τον οποίον ο "πολιτισμός" μας αντιμετωπίζει τα γεγονότα που είναι η αιτία της προσφυγιάς.

      Πράγματι, όπως έγραψες, οι εικόνες μεταφέρουν τον ανθρώπινο ψυχικό κόσμο από το αφηρημένο στο απτό, εξ'ου και οι εκφράσεις του ανθρώπινου πνεύματος και αναγκών σε φωτογραφίες, ζωγραφικούς πίνακες, αγάλματα, κινηματογράφο, κλπ. Όμως, η Γκουέρνικα είναι η εικαστική εικονογράφηση ενός γεγονότος συνθέτοντας εκφράσεις αντικειμένων και ιδεών, και γεννήθηκε αρχικά σαν καλλιτεχνική απεικόνιση. Η φωτογραφία είναι μια στιγμή πραγματικότητας όπου οι "καλλιτεχνικοποιήσεις" της αποτελούν απεικόνιση "δεύτερης γενεάς" και διαιρούνται σε εκείνες που προβάλλουν επακριβώς την αρχική φωτογραφία στυλαρισμένη, και σε εκείνες που με αφετηρία το νόημα μιας συγκεκριμένης φωτογραφίας προβάλλουν πρωτότυπες (original) ιδέες σύνθετης εικαστικής απεικόνισης. Η πρώτη κατηγορία δεν είναι διαφορετική από, ας πούμε, την γνωστή εικόνα του Τσε η οποία από μια μαυρόασπρη φωτογραφία κατέληξε (κατάντησε;) λογότυπο μόδας σε τοίχους φοιτητικών κοιτώνων και πουκαμίσων. Οι "καλλιτεχνικοποιήσεις" της οποιασδήποτε φωτογραφίας δεν έχουν την παραμικρή ευθεία σχέση με έργα όπως η Γκουέρνικα ή, ας πούμε, η Ελευθερία που οδηγεί τον Λαό πάνω από τα Οδοφράγματα. Η δεύτερη κατηγορία όμως μπορεί να συγκριθεί ευθέως με την Γκουέρνικα, και ένα θαυμάσιο παράδειγμα της δεύτερης κατηγορίας είναι το σχέδιο που δείχνει τον νεκρό παπά Στρατή να φέρνει από την θάλασσα όλα τα νεκρά παιδιά κρατώντας στα χέρια του το αγοράκι της φωτογραφίας.

      Το κλειδί για να μαλακώσουν οι καρδιές ή/και να αλλάξει η κοινή γνώμη είναι ίσως η προσωπική και υποκειμενική αντίληψη της υφής γεγονότων και αιτιών. Σχηματίζονται και αλλάζουν άραγε οι εντυπώσεις και γνώμες από ερεθίσματα βασιζόμενα στην πραγματικότητα, ή σε εικαστικό, ή σε εντυπωσιασμό, και κατά πόσον είναι "έγκυρο" το κάθε είδος... άγνωστο...

      Τώρα, όσον αφορά τις τράπεζες, μιλώντας σαν ένας από τους ελάχιστους που έφεραν χρήματα από το εξωτερικό μέσα στην μαύρη τρύπα της Ελλάδας μπας και σώσω τίποτα από το τι είχα εκεί, προσωπικά, υποκειμενικά, θα έλεγα ότι καλά κάνουν όλοι που βάζουν τα λεφτά τους κάτω από το στρώμα ή τα φυγαδεύουν έξω, γιατί τα χρήματα είναι προσωπική ιδιοκτησία και οι Ελληνικές τράπεζες, ιδιαίτερα οι Ελληνικές τράπεζες, δεν είναι παρά η υλοποίηση της Ελληνικής διαφθοράς, ανικανότητας και ανευθυνότητας, και κατά την γνώμη μου δεν αξίζει να επιζήσουν... Το πρόβλημα είναι ότι αν δεν επιζήσουν οι τράπεζες δεν επιζεί ούτε η Ελλάδα όπως την γνωρίζουμε...

      Διαγραφή
  2. Απαντήσεις
    1. Ακριβώς αγαπητέ Velvet! Επίσης, είναι αηδιαστική η υποκρισία που συχνά προκύπτει από τα δάκρυα.
      Και συμφωνώ απόλυτα με την δική σου ανάρτηση. Σωστότατα γραμμένη!
      Κάτι διαφορετικό καλούμαστε να κάνουμε για αναρτήσις σε αυτό το θέμα. Πράγματι, πχ., η δική σου ανάρτηση δεν επιτρέπει σχόλια, η δική μου δεν έχει φωτογραφία ή εικόνα (για πρώτη φορά στο μπλογκ).

      Διαγραφή
  3. Κι οσο για την "ευαισθητοποιηση"
    Οποιος συναισθάνεται τον διπλανο του δεν περιμενει να δει μια φωτο για να αντιδρασει

    ΑπάντησηΔιαγραφή
  4. Αναμεσα στα αλλα, ειδα ότι η φωτο του νεκρου παιδιου κυκλοφορει στο ιντερνετ σε διαφορες «καλλιτεχνικές» παραλλαγες
    Ολοι βρηκαν την ευκαιρία να διαφημισουν μαζι με τα "αισθήματα" και το κρυμμενο "ταλεντο" τους

    ΑπάντησηΔιαγραφή
    Απαντήσεις
    1. Το πρόσεξα κι εγώ αυτό και είχα την ίδια ενστικτώδη αντίδραση με εσένα. Είναι λίγο περίεργο να καλλιτεχνικοποιείται μία τέτοια φωτογραφία. Δεν περνάω κριτική, αλλά κάπου δεν μου κάθεται.

      Διαγραφή
  5. Αναγνωρίζω ότι μια φωτογραφια εχει τρομερη δυναμη
    και μπορει να ταρακουνησει ολοκληρο τον κοσμο
    Και καλως δημοσιεύτηκε στην εφημεριδα
    Η δικη μου ενσταση είναι για τον κάθε ευαισθητουλι
    που αναδημοσιεύοντας μια φωτογραφια και γραφοντας δυο σπαρακτικά λογακια
    βρηκε την ευκαρια να μας κοινοποιησει τον ανθρωπισμο του
    Και αναθεμα αν εχει συναντησει στην ζωη του ένα μεταναστη
    Αυτοι που πραγματικα προσφερουν βοηθεια δεν εχουν την πολυτέλεια να καθονται πισω από μια οθονη
    Είναι στο δρομο


    υγ.
    Συγνωμη για την καταχρηση του χωρου

    ΑπάντησηΔιαγραφή
    Απαντήσεις
    1. Αυτό να λέγεται! η εμπειρία είναι διαφορετική από την ...ευαισθητοποίηση μέσω φωτογραφιών.

      υγ. Τέτοια "κατάχρηση χώρου', κάθε μέρα, παρακαλώ!

      Διαγραφή

Σημειώσεις σχετικά με τα σχόλια:

Η Αποθήκη Σκέψης δεν δέχεται "Ανώνυμα" σχόλια, γιατί μερικοί ανώνυμοι διάλεγαν να μην υπογράφουν καν με κάποιο όνομα κάτω από το σχόλιό τους. Ενώ ούτε η μπλογκική ταυτότητα ούτε ένα όνομα γραμμένο κάτω από ένα σχόλιο σημαίνουν τίποτα, η προδίδουν κανένα πραγματικό στοιχείο, η πλήρης ανωνυμία δείχνει απλά έλλειψη οποιουδήποτε σεβασμού προς τους άλλους σχολιαστές. Ζητώ συγγνώμη για αυτήν την αλλαγή από τους φίλους που υπέγραφαν τα ανώνυμα σχόλιά τους και ελπίζω να βρείτε έναν τρόπο να συνεχίσετε να σχολιάζετε όποτε θέλετε.


Για να απαντήσετε σε μεμονωμένα σχόλια, κάντε κλικ στο λινκ "Reply" κάτω από το κάθε σχόλιο. Για να συνεχιστεί η σειρά σχετικών σχολίων κάτω από ένα συγκεκριμένο σχόλιο πρέπει να πατάτε το λινκ "Reply" κάτω από το αρχικό σχόλιο της σειράς.

Για να γράφετε ανεξάρτητο σχόλιο πρέπει να χρησιμοποιείτε το κουτί σχολίων κάτω-κάτω χωρίς να πατάτε "Reply" προηγουμένως.