Είναι κρίμα που αυτών των θεμάτων οι αναρτήσεις δεν πολυδιαβάζονται ούτε πολυσχολιάζονται, αλλά είναι ένα θέμα πολύ κοντά στην καρδιά μου. Που και που γράφω γι' αυτό ούτως ή άλλως, έτσι για να το γράψω.
 |
| Οι πάγοι της Άνοιξης στην θάλασσα του Λαμπραντόρ, νότια της Γροιλανδίας στον βόρειο Ατλαντικό σχηματίζουν σχέδια καθώς τους σπρώχνουν οι άνεμοι του ωκεανού. Την φωτογραφία την πήρε ο Κώστας στις 7 Ιουνίου 2017 από τα 12.000 μέτρα πιλοτάροντας ένα Boeing 757 από το Εδιμβούργο στην Νέα Υόρκη. |
Η ερώτηση που ενδιαφέρει τους λιγότερους ανθρώπους και η οποία θεωρείται στην καθημερινότητα σαν το θέμα με την μικρότερη σημασία για την ύπαρξή μας είναι η σημαντικότερη ερώτηση που μπορούμε να κάνουμε. Και η απάντηση είναι τόσο πολύπλοκη στα διαφορετικά της επίπεδα και τόσο αλληλένδετη με το παρόν και το μέλλον μας που θα μπορούσε να αλλάξει την ζωή του καθενός μας και την εξέλιξη του πολιτισμού μας, αν μας ενδιέφερε στο μεδούλι μας να την εξερευνήσουμε.
Είμαστε μόνοι στο σύμπαν;
Η ερώτηση σε αυτή της την μορφή είναι ήδη παραπλανητική γιατί παραβλέπει ένα αναμφισβήτητο γεγονός: Πέρα από εμάς, ήδη γνωρίζουμε περίπου οκτώ εκατομμύρια εφτακόσιες χιλιάδες είδη ζωής διαφορετικά από το δικό μας. Άρα, δεν είμαστε μόνοι, γιατί είμαστε, εμείς, ένα από τα οκτώ εκατομμύρια εφτακόσιες χιλιάδες ήδη ζωής που μοιράζονται την επιφάνεια του μικρού μας πλανήτη.
Τόσα εκατομμύρια είδη ζωής μοιράζονται την ύπαρξη στην επιφάνεια αυτής της μικρής γαλάζιας κουκκίδας στον ωκεανό του σύμπαντος.
 |
Η Pale Blue Dot (Αχνή Γαλάζια Κουκκίδα) είναι μια φωτογραφία του πλανήτη Γη που τραβήχτηκε στις 14 Φεβρουαρίου 1990 από τον Γήινο διαστημικό ταξιδιώτη Voyager 1 από απόσταση περίπου 6 δισεκατομμυρίων χιλιομέτρων. Στη φωτογραφία, το εμφανές μέγεθος της Γης είναι μικρότερο από ένα pixel. Ο πλανήτης εμφανίζεται ως μια μικρή κουκίδα ενάντια στην απεραντοσύνη του χώρου, ανάμεσα σε δέσμες ηλιακού φωτός που είναι διάσπαρτες από την οπτική της κάμερας. Ο Voyager 1, ο οποίος είχε ολοκληρώσει την κύρια αποστολή του και εγκατέλειψε το Ηλιακό Σύστημα, κατευθήνθηκε από τη NASA να γυρίσει τη φωτογραφική μηχανή του και να τραβήξει μια τελευταία φωτογραφία της Γης σε μια μεγάλη έκταση του χώρου, κατόπιν αιτήματος του αστρονόμου και συγγραφέα Carl Sagan. Η Γη μας είναι η μικρή γαλάζια κουκκίδα που φαίνεται στην μέση της κόκκινης λουρίδας διάθλασης του ηλιακού φωτός προς τα δεξιά του κέντρου της φωτογραφίας. |
Διαμορφώνουμε την ερώτηση ως εξής: Υπάρχει ζωή στο σύμπαν έξω από την Γη;
Πριν βιαστούμε να απαντήσουμε πρέπει να προσδιορίσουμε τους όρους μας.
Πρέπει να προσδιορίσουμε τι εννοούν οι λέξεις «σύμπαν» και «ζωή».
1. «Σύμπαν»: Το σύμπαν που γνωρίζουμε εμείς, σε χοροχρόνο τριών διαστάσεων, είναι σφαιρικό και έχει μέγεθος ακτίνας 13,5 δισεκατομμυρίων ετών φωτός, με κέντρο την Γη, επειδή το σύμπαν δημιουργήθηκε πριν 13,5 δισεκατομμύρια χρόνια και τόση απόσταση έχουν διανύσει η πληροφορίες, που ταξιδεύπουν με την ταχύτητα του φωτός, από το πιο απομακρυσμένο μέρος που μπορούμε να δούμε: 13,5 δισεκατομμύρια έτη φωτός, ή 127.720.800.000.000.000.000.000 χιλιόμετρα.
Αυτό δεν είναι το μέγεθος ή το «σχήμα» του σύμπαντος, αλλά του «γνωστού (σε εμάς) σύμπαντος» το οποίο μπορούμε να δούμε και να παρατηρήσουμε.
Αυτό δεν είναι το μέγεθος ή το «σχήμα» του σύμπαντος, αλλά του «γνωστού (σε εμάς) σύμπαντος» το οποίο μπορούμε να δούμε και να παρατηρήσουμε.
Το κέντρο του γνωστού σύμπαντος δεν είναι η Γη. Το οποιοδήποτε σημείο οπουδήποτε στο σύμπαν βρεθεί κανείς είναι το κέντρο του σύμπαντος του παρατηρητή γιατί από οπουδήποτε στο σύμπαν μπορείς να δεις σε απόσταση 127.720.800.000.000.000.000.000 χιλιόμετρα προς κάθε κατεύθυνση. Όταν μάλιστα κοιτάς κάτι που βρίσκεται σε εκείνη την απόσταση, κοιτάς την στιγμή της δημιουργίας του σύμπαντος, πριν 13,5 δισεκατομμύρια χρόνια.
Το γνωστό σύμπαν που βλέπουμε δεν είναι όλο το σύμπαν που υπάρχει. Είναι το σύμπαν που μπορούμε να δούμε. Υπάρχει όμως πολύ περισσότερο σύμπαν, πολύ, πολύ περισσότερο, ίσως άπειρο, το οποίο δεν το βλέπουμε, δεν το «γνωρίζουμε» γιατί το φως του δεν έχει φτάσει ακόμα σε εμάς, έχοντας ξεκινήσει από απόσταση μεγαλύτερη των 13,5 δισεκατομμύρίων ετών φωτός.
Το γνωστό σύμπαν λοιπόν, σε χοροχρόνο τριών διαστάσεων, με γραμμικό χρόνο, είναι η σφαίρα του τι μπορούμε να δούμε και η σφαίρα αυτή έχει ακτίνα 13,5 δισεκατομμύρια έτη φωτός, δηλαδή μια σφαίρα με:
ακτίνα: 127.720.800.000.000.000.000.000 χιλιόμετρα,
διάμετρο: 255.441.600.000.000.000.000.000 χιλιόμετρα,
περιφέρεια: 802.492.776.144.000.000.000.000 χιλιόμετρα.
Ο όγκος του γνωστού σύμπαντος, πάντα υπολογιζόμενος για το σύμπαν που βλέπουμε σε τρεις διαστάσεις, είναι περίπου:
8.727.163.912.733.550.000.000.000.000.000.000.000.000.000.000.000.000.000.000.000.000.000.000 κυβικά χιλιόμετρα.
ακτίνα: 127.720.800.000.000.000.000.000 χιλιόμετρα,
διάμετρο: 255.441.600.000.000.000.000.000 χιλιόμετρα,
περιφέρεια: 802.492.776.144.000.000.000.000 χιλιόμετρα.
Ο όγκος του γνωστού σύμπαντος, πάντα υπολογιζόμενος για το σύμπαν που βλέπουμε σε τρεις διαστάσεις, είναι περίπου:
8.727.163.912.733.550.000.000.000.000.000.000.000.000.000.000.000.000.000.000.000.000.000.000 κυβικά χιλιόμετρα.
Σε αντίθεση, η διάμετρος του γαλαξία μας είναι 946.080.000.000.000.000 χιλιόμετρα, δηλαδή η διάμετρος του Γαλαξία μας είναι 135.000 φορές μικρότερη από την διάμετρο του γνωστού σύμπαντος. Αν στεκόμαστε στην Αθήνα στο Σύνταγμα στο «κέντρο του γαλαξία», η άκρη του Γαλαξία είναι 50 εκατοστά από τα παπούτσια μας και η άκρη του γνωστού σύμπαντος είναι στην γέφυρα του Ισθμού της Κορίνθου.
Ο υπολογισμός στον οποίον έχει φτάσει η επιστήμη προτείνει ότι στο γνωστό σύμπαν υπάρχουν περίπου 10 τρισεκατομμύρια γαλαξίες με σύνολο περίπου 1.000.000.000.000.000.000.000.000 άστρα (ένα εκατομμύριο εκατομμύρια τρισεκατομμύρια άστρα). Μερικά άστρα δεν έχουν πλανήτες, άλλα έχουν από λίγους πλανήτες και άλλα έχουν αρκετούς πλανήτες. Σαν μέσο όρο η επιστήμη υπολογίζει τον ίδιο αριθμό πλανητών με τα άστρα, δηλαδή περίπου 1.000.000.000.000.000.000.000.000 πλανήτες στο γνωστό σύμπαν. Από αυτούς, η επιστήμη υπολογίζει ότι περίπου 400.000.000.000.000.000.000.000 σε όλο το γνωστό σύμπαν πιθανόν να είναι κατοικήσιμοι (40 δισεκατομμύρια κατοικήσιμοι πλανήτες στον Γαλαξία μας μόνο).
Οι αριθμοί αυτοί δεν γίνονται κατανοητοί από το ανθρώπινο μυαλό. Αν σας πω να περπατήσετε δύο χιλιόμετρα, η απόσταση αυτή των δύο χιλιομέτρων από το Φιξ στο Σύνταγμα σημαίνει κάτι υπολογίσιμο που αποκτά έννοια μεγέθους, μήκους και χρόνου στον νου σας. Αν όμως σας πω ότι ο Δίας απέχει από την Γη 930.000.000 χιλιόμετρα, ο αριθμός αυτός χάνει το πραγματικό του μέγεθος και το μυαλό δεν τον κατανοεί. Από τα 930.000.000 χιλιόμετρα στο Δία ή τα 127.720.800.000.000.000.000.000 χιλιόμετρα από εδώ ως στην άκρη του γνωστού σύμπαντος οι αριθμητικές έννοιες απόστασης χάνουν την υφή τους. Βοηθάει ίσως να σας πω ότι αν πηγαίνατε στον Δία με ένα αυτοκίνητο κάνοντας 120 χιλιόμετρα την ώρα, θα φτάνατε στον Δία σε 885 χρόνια (και ο Δίας είναι μέσα στο μικρό μας ηλιακό σύστημα).
Μια λεπτομέρεια ακόμα. Τίποτα στο σύμπαν δεν είναι εκεί που το βλέπουμε την στιγμή που κοιτάμε. Τα αστέρια και οι πλανήτες συνέχεια κινούνται και αλλάζουν θέση, και, το φως ταξιδεύει με 300,000 χιλιόμετρα το δευτερόλεπτο για να έρθει σε εμάς. Πόσο «γρήγορο» είναι το φως; Φανταστείτε ότι ένα φωτόνιο σε ένα μόνο δευτερόλεπτο μπορεί να διανύσει απόσταση ίση με εφτά και μισή περιστροφές γύρω από την Γη. Όταν κοιτάμε το φεγγάρι το βλέπουμε όπως ήταν και εκεί που ήταν πριν ένα δευτερόλεπτο. Όταν κοιτάμε τον Δία τον βλέπουμε όπως ήταν και εκεί που ήταν πριν 35 λεπτά. Το πλησιέστερο μας άστρο, τον Άλφα Κένταυρο, που απέχει 4 έτη φωτός από εμάς τον βλέπουμε όπως ήταν και εκεί που ήταν πριν 4 χρόνια και 4 μήνες και δύο εβδομάδες.
Όταν κοιτάμε τα άστρα και τον γαλαξία μας, μην ξεχνώντας ότι μερικές κουκκίδες που φαίνονται σαν άστρα είναι στην πραγματικότητα ολόκληροι γαλαξίες που βρίσκονται πολύ, πολύ μακριά, δεν τα βλέπουμε μονο όλα σε διαφορετικό σημείο, στο παρελθόν, από όπου βρίσκονται την στιγμή που κοιτάμε, αλλά το σύνολο του τι βλέπουμε είναι παραμορφωμένο λόγω των τεράστια διαφορετικών αποστάσεων μεταξύ τους. Τα κοντύτερα άστρα φαίνονται σε λίγο διαφορετική θέση από όπου είναι πραγματικά, ενώ τα πολύ μακρινά φαίνονται σε πολύ διαφορετική θέση από την πραγματική.
Όταν λοιπόν ρωτάμε αν υπάρχει ζωή έξω από τον πλανήτη Γη, στην πραγματικότητα ρωτάμε αν είναι δυνατόν το σύμπαν αυτών των τεράστιων διαστάσεων, τις οποίες δεν μπορούμε καν να κατανοήσουμε, να εξέλειξε «ζωή» μόνο σε μία μικρή ασήμαντη γαλάζια κουκκίδα και πουθενά αλλού.
Κάτι που θα ήταν μια τερατώδης σπατάλη χώρου :-)
2. «Ζωή»
Υπάρχει αραγε ζωή έξω από την Γη; Σε μία έκταση μεγαλύτερη από όσο μπορεί να συλλάβει ο ανθρώπινος νους, πολύ μεγαλύτερη από 8.727.163.912.733.550.000.000.000.000.000.000.000.000.000.000.000.000.000.000.000.000.000.000 κυβικά χιλιόμετρα, με τουλάχιστον 400.000.000.000.000.000.000.000 πλανήτες, είναι ποτέ δυνατόν η ζωή να άνθισε μόνο στην Γη;
Εφ' όσον στην Γη υπάρχουν 8.700.000 ήδη ζωής, και υπάρχουν κάπου 400.000.000.000.000.000.000.000 πλανήτες στο γνωστό σύμπαν, και αν η ζωή ανθίζει σε έναν μόμο για κάθε εκατό πλανήτες, θα πρέπει να υπάρχουν συνολικά κάπου 3.500.000.000.000.000.000.000.000.000.000 είδη ζωής στο γνωστό σύμπαν.
Όλα αυτά τα είδη ζωής δεν συνυπάρχουν. Μην ξεχνάμε ότι έχουν περάσει 13,5 δισεκατομμύρια χρόνια από την γέννηση του σύμπαντος και ότι άστρα και οι πλανήτες τους γεννιούνται, ζουν ζωές σύντομες ή μακρές, πεθαίνουν και καινούργια γεννιούνται συνεχώς. Πρέπει να διανείμουμε τον αριθμό στον χρόνο.
Πως εξελίχθηκε η ζωή στην Γή;
Η Γη έχει ηλικία 4,5 δισεκατομμύρια χρόνια και δημιουργήθηκε κατά την γένεση του ηλιακού μας συστήματος όταν το σύμπαν ήταν ήδη 9 δισεκατομμυρίων ετών. Δηλαδή, όταν γεννήθηκε η Γη μας, το σύμπαν είχε ήδη υπάρξει για χρόνο που χωρούσε δύο φορές την σημερινή ηλικία της Γης.
| Πριν από (χρόνια) | Εξέλειξη | |
| 4.600.000.000 | Πρώτη σταθερή Γη | |
| 4.500.000.000 | Σελήνη | |
| 4.400.000.000 | Πρώτο νερό | |
| 4.200.000.000 | Πρώτη μονοκυταρική ζωή (στο υγρό στοιχείο) | |
| 4 έως 3.600.000.000 | Μετεωρίτες | |
| 3.500.000.000 | Πρώτο Οξυγόνο | |
| 3.500.000.000 | Πρώτος κοινός πρόγονος όλης της ζωής, και, Διαχωρισμός βακτηρίων και μονοκυταρικών οργανισμών |
|
| 3.000.000.000 | Φωτοσύνθεση | |
| 2.500.000.000 | Εμφάνηση οξυγόνου στην ατμόσφαιρα | |
| 2.250.000.000 | Κρίση οξυγόνου | |
| 1.500.000.000 | Πολυκυταρική ζωή | |
| 1.250.000.000 | Σεξουαλική αναπαραγωγή | |
| 600.000.000 | Καμβριακή "έκρηξη" μορφών ζωής στους ωκεανούς | |
| 400.000.000 | Ζωή στην ξηρά | |
| 300.000.000 | Δεινόσαυροι | |
| 175.000.000 | Θηλαστικά | |
| 100.000.000 | Λουλούδια | |
| 65.000.000 | Εξαφάνιση Δεινοσαύρων | |
| 10.000.000 | Πρώτοι πίθηκοι | |
| 7.000.000 | Πρώτα δίποδα | |
| 5.000.000 | Ανθρωποειδείς πίθηκοι | |
| 2.700.000 | Χόμο Χάμπιλις | |
| 1.750.000 | Χόμο Ερέκτους | |
| 1.500.000 | Πρώτη χρήση φωτιάς | |
| 350.000 | Νεαντερταλ | |
| 300.000 | Χόμο Σάπιενς (τωρινός άνθρωπος) | |
| 30.000 | Εξαφάνιση Νεαντερταλ | |
| 10.000 | Υποχώρηση παγετώνων | |
| 6.000 | Εκκίνηση ανθρώπινου πολιτισμού, Μεσοποταμία | |
| 5.000-3.000 | Αιγυπτιακός πολιτισμός | |
| 4.521 | Πυραμίδες | |
| 2.817 | Δυτική Λογοτεχνία | |
| 2.500 | Δυτικός πολιτισμός | |
| 565 | Αναγέννηση | |
| 200 | Βιομηχανική επανάσταση | |
| 112 | Θεωρία της Σχετικότητας | |
| 80 | Αρχή εκπομπής ραδιοκυμάτων προς το σύμπαν | |
| 72 | Αρχή εποχής πυρηνικής τεχνολογίας | |
| 48 | Πρώτος άνθρωπος στην Σελήνη | |
| 22 | Αρχή εκτεταμένης διάδοσης ηλεκτρονικού διαδικτύου στιγμιαίας επικοινωνίας και αρχειοθέτησης/σύζευξης σκέψεων της ανθρωπότητας | |
| 5 | Το Γήινο διαστημόπλοιο Voyager 1 έγινε τον Αύγουστο του 2012 το πρώτο τεχνολογικό αντικείμενο κατασκευασμένο από τον άνθρωπο που ταξίδεψε πέρα από τα όρια του αστρικού συστήματος στο οποίο ανήκει η Γη (ηλιακό σύστημα). |
Το παραπάνω μην το δείτε σαν οδό που οδηγεί στον άνθρωπο, αλλά, κατανοήστε τον χρόνο και μέθοδο της εξέλιξης, όπως διαγράφεται παραπάνω, η οποία, για μια «στιγμή», συμπεριλαμβάνει και τον άνθρωπο.
Τώρα, φανταστείτε παρόμοιες εξελικτικές πορείες, με αδιέξοδα, παραλληλισμούς, αλλά και μεγαλύτερες πιθανότητες για κάθε ένα από τους πλανήτες στο σύμπαν.
Η μονοκυταρική ζωή εμφανίστηκε στην Γη μόλις 300 εκατομμύρια χρόνια μετά την σταθεροποίηση του πλανήτη και παρέμεινε έτσι επί ένα δισεκατομμύριο χρόνια μέχρι να διαχωριστεί σε πολυκυταρική με τα πρώτα βακτηρίδια. Άλλα δυόμιση δισεκατομμύρια χρόνια πέρασαν μέχρι την πρώτη σεξουαλική αναπαραγωγή και τα πρώτα όντα εμφανίστηκαν ένα δισεκατομμύριο χρόνια αργότερα.
Η ζωή όπως την γνωρίζουμε σήμερα στην Γη ξεκίνησε πριν μόλις 600 εκατομμύρια χρόνια, σχεδόν τέσσερα δισεκατομμύρια χρόνια αφού ξεκίνησε να εξελίσσεται. Οι δεινόσαυροι βασίλευσαν στην Γη επί περίπου 220 εκατομμύρια χρόνια. Ο άνθρωπος στην σημερινή του μορφή εμφανίστηκε πριν 300.000 χρόνια μετά από εξέλιξη 175 εκατομμυρίων ετών των θηλαστικών.
Αν δούμε την ιστορία του πλανήτη μας σαν «ένα χρόνο» όπου η Γη σταθεροποιήθηκε το πρώτο δευτερόλεπτο της 1ης Ιανουαρίου και τώρα, το 2017 μόλις τελείωσε το τελευταίο δευτερόλεπτο της 31ης Δεκεμβρίου:
Υπάρχουν 31.536.000 δευτερόλεπτα της ώρας σε ένα χρόνο, άρα, για να διαιρεθεί ένας χρόνος με τα 4.600.000.000 χρόνια της ύπαρξης της Γης, κάθε χρόνος της ύπαρξης του πλανήτη αντιστοιχεί σε 0,0067 δευτερόλεπτα της ώρας του ενός έτους του παραδείγματός μας.
Δηλαδή, αν η Γη σταθεροποιήθηκε το πρώτο δευτερόλεπτο της 1ης Ιανουαρίου,
Η Ζωή ξεκίνησε την 1η Φεβρουαρίου,
Τα βακτηρίδια εμφανίστηκαν γύρω στις 17 Απριλίου,
Οι δεινόσαυροι εμφανίστηκαν γύρω στις 2 Δεκεμβρίου,
Και βασίλευσαν στον πλανήτη μέχρι τις 20 Δεκεμβρίου,
Οι μεγάλοι πίθηκοι εμφανίστηκαν στις 31 Δεκεμβρίου στις 15:30’ το απόγευμα,
Ο σημερινός άνθρωπος εμφανίστηκε στις 31 Δεκεμβρίου στις 23:35’ το βράδυ,
Και ο Πολιτισμός ξεκίνησε στις 31 Δεκεμβρίου στις 23:59’ και 20 δευτερόλεπτα το βράδυ, τα τελευταία 40 δευτερόλεπτα του τελευταίου λεπτού του «έτους» του παραδείγματός μας, όπου 40 δευτερόλεπτα αντιστοιχούν σε 6.000 χρόνια.
Η βιομηχανική επανάσταση, κλάσμα του δευτερολέπτου πριν το τέλος του έτους του παραδείγματος.
Αυτά, από την Γένεση της Γης. Αν αρχίσουμε από την Γένεση του σύμπαντος, η Γη σχηματίστηκε τέλος Αυγούστου, και ο πολιτισμός ξεκίνησε τα τελευταία 12 δευτερόλεπτα αντί 40 δευτερόλεπτα.
Και, με τους δεινόσαυρους να βασιλεύουν 200 εκατομμύρια χρόνια και τον άνθρωπο 0,3 εκατομμύρια χρόνια, η Γη, ιστορικά, είναι φυσικά ο πλανήτης των Δεινοσαύρων.
Με τεχνολογία μόλις 80 ετών, όσον αφορά την αναμετάδοση του στίγματός μας στο σύμπαν με ραδιοκύματα, η παρουσία μας μπορεί να γίνει γνωστή στο σύμπαν μόνο σε ακτίνα 80 περίπου ετών φωτός, το τελευταίο και μόνο κλάσμα του δευτερολέπτου της ηλικίας του σύμπαντος.
Τι εννοούμε λοιπόν, όταν ρωτάμε αν υπάρχει ζωή στο σύμπαν έξω από την Γη;
Τι εννοούμε «ζωή»;
Ένα μόνο κύτταρο είναι ζωή. Ένα βακτηρίδιο είναι ζωή. Σκουλήκια είναι ζωή. Δεινόσαυροι είναι ζωή. Και εφ’ όσον τα πάντα στο σύμπαν κινούνται και εξελίσσονται, η μόνη πορεία και στόχος της εξέλιξης δεν μπορεί παρά να είναι προς την δημιουργία «ζωής». Σίγουρα αν εννοούμε οποιοδήποτε είδος ζωής, έστω και μονοκυταρικό, το σύμπαν πρέπει να σφύζει από ζωή. Άλλωστε, το σύμπαν, τα άστρα και οι πλανήτες υπάρχουν για τρεις φορές περισσότερο χρόνο από όσο η ίδια η Γη, η οποία εξέλιξε τόσα εκατομμύρια είδη ζωής μόνο στην επιφάνειά της.
Δεν μπορούμε να το αποδείξουμε (ακόμα), αλλά θα ήταν άνευ-νόησης να μην το θεωρήσουμε σίγουρο. Και… όσους επιμένουν στον κήπο της Εδέμ, τον Αδάμ και την Εύα, ας τους ρωτήσουμε γιατί ο «κήπος της Εδέμ» να εννοεί μόνο την Γη και όχι όλο το σύμπαν, και γιατί ο «Αδάμ και η Εύα» να μην είναι σύμβολα νοήμονος ζωής, γενικά;
Άρα, η ερώτησή μας πρέπει να ειδικευθεί στο αν εννοούμε νοήμονα ζωή, δηλαδή, ανθρωπομορφική ζωή, και πρέπει επίσης να υπολογίσουμε ότι οποιαδήποτε ζωή και να εννοούμε μπορεί να έχει υπάρχει σε οποιοδήποτε μικρό κομμάτι χρόνου των τελευταίων 13,5 δισεκατομμυρίων ετών και να μην συνυπάρχει απαραίτητα με εμάς.
Όμως, και εδώ, σε αυτή την διατύπωση υπάρχει πρόβλημα γιατί πρέπει να παραδεχτούμε ότι δεν υπάρχει προσδιορισμός του τι είναι νοήμων ζωή, εφ’ όσον υπάρχουν τόσα είδη ζωής μόνο εδώ, δίπλα μας, ανάμεσά μας, στον πλανήτη μας τα οποία δεν μπορούμε να κατανοήσουμε το πως και κατά πόσο είναι νοήμονα. Ποια ήταν η τελευταία φορά που ανταλλάξατε απόψεις με ένα δελφίνι, παραδείγματος χάριν;
Καταλήγουμε στο ότι η ερώτησή μας, του αν υπάρχει ζωή έξω από την Γη, στην πραγματικότητα εννοεί το αν υπάρχει έξω από την Γη ανθρωπομορφική ζωή με νόηση που να έχει φτάσει στην δημιουργία τεχνολογίας και να μπορεί να επικοινωνήσει μαζί μας.
Η απάντηση είναι ότι μια τέτοια ερώτηση απλά αποδεικνύει την ανοησία και απλότητα σκέψης που μας δέρνει, σαν είδος ζωής (έλλειψη αντικειμενικής και λογικής οπτικής στην νόηση). Διότι προφανώς βλέπουμε και περιμένουμε τα πάντα από άποψη ανθρωπομορφική, και μόνο κατά την χρονική στιγμή της ύπαρξής μας.
Οι κοντινότεροι συγγενείς μας είναι το είδος των χιμπαντζήδων, και επίσης γνωρίζουμε ότι αρκετά είδη, όπως τα δελφίνια και τα γουρούνια έχουν ανεπτυγμένη νοημοσύνη. Όμως δεν μπορούμε να επικοινωνήσουμε με κανένα από αυτά. Πως θα περιμέναμε να επικοινωνήσουμε με νοήμονα όντα που αναπτύχθηκαν εκτός της Γης όταν δεν μπορούμε να επικοινωνήσουμε καν με άλλα όντα στον πλανήτη μας.
Φυσικά, όποιο είδος ζωής συναντήσουμε στο σύμπαν, έστω και νοήμον, θα βρίσκεται σε διαφορετικό στάδιο εξέλιξης από εμάς. Κοιτάξτε την κλίμακα του χρόνου στην εξέλιξη παραπάνω. Τρία εκατομμύρια χρόνια διαφορά δεν είναι τίποτα στην κοσμική κλίμακα, και εμείς έχουμε τρία εκατομμύρια χρόνια διαφορά με τους χιμπαντζήδες. Ένα είδος ζωής με τεχνολογική εξέλιξη αρκετή ώστε να ταξιδέψουν στην Γη, θα έχουν τόση εξελικτική διαφορά από εμάς που μπορούν να δουν εμάς όπως εμείς βλέπουμε τους χιμπαντζήδες.
Το να υποθέσουμε ότι η ζωή, από μονοκυταρικό επίπεδο γεννιέται παντού στο σύμπαν, και φυσικά στο γνωστό σύμπαν, πρέπει να είναι βεβαιότητα, αν όχι τουλάχιστον λογική βεβαιότητα. Θα ήταν πολύ πιο δύσκολο να αποδείξουμε με τη λογική ότι ΔΕΝ υπάρχει ζωή στο σύμπαν εκτός της Γης από το να περιμένουμε να ανακαλύψουμε χειροπιαστές αποδείξεις ότι υπάρχει.
Με το ίδιο σκεπτικό πρέπει να δεχτούμε ότι το σύμπαν φτάνει να εξελίσσει νοήμονα ζωή συνεχώς, και ότι κάποια νοήμονα είδη ζωής εξελίσσουν τεχνολογία. Όπως πρέπει να δεχτούμε ότι η τεχνολογία δεν είναι απαραίτητη για την συνέχεια εξέλιξης νοήμονος ζωής. Μπορεί ζωή να υπάρχει και να κατανοήσει την ύπαρξη, ακόμα και σε πολύ υψηλότερο επίπεδο σκέψης από το ανθρώπινο, χωρίς την ανάγκη τεχνολογίας.
Από τα είδη που εξελίσσουν τεχνολογία, και αυτά τα είδη, στην απεραντοσύνη του χωροχρόνου, είναι απαραιτήτως και στατιστικά, πάμπολλα, πόσα άραγε μπορούν 1) να να βρουν το ένα το άλλο, 2) να συναντηθούν μεταξύ τους, και 3) να επικοινωνήσουν.
Όσον αφορά την επικοινωνία, είπαμε ήδη ότι θα είναι ίσως περισσότερο δύσκολη από το να επικοινωνήσουμε εμείς με χιμπατζήδες.
Όσον αφορά το να συναντηθούν δύο είδη ζωής από πλανήτες σε διαφορετικά άστρα, ή γαλαξίες, υπάρχει το μεγάλο πρόβλημα του χωροχρόνου, όπου η μετάβαση με αστρόπλοιο από το άλφα στο βήτα μπορεί να κάνει αιώνες ή χιλιετηρίδες ή και πολύ παραπάνω, και πρέπει από την αρχή να ξέρουν σε ποιο σημείο του σύμπαντος να σκοπεύσουν σαν προορισμό, όπου όλα τα άστρα μετακινούνται συνεχώς με μεγάλες ταχύτητες.
Πιο αναλυτικά, για συνάντηση και επικοινωνία:
Πιο αναλυτικά, για συνάντηση και επικοινωνία:
Ένα νοήμον και τεχνολογικό είδος «υπάρχει» σε απειροελάχιστα τμήματα χρόνου. Εμείς έχουμε τεχνολογία για λιγότερο από 200 χρόνια. Ταξιδεύουμε στο διπλανό μας σύμπαν μόνο για 48 χρόνια. Αν ανακαλύψουμε σήματα πολιτισμού που να προέρχονται από κάποιον πλανήτη σε πολύ μικρή απόσταση από εμάς, ας πούμε 1.000 έτη φωτός, αυτό που γνωρίζουμε είναι ότι υπήρχαν πριν 1.000 χρόνια, όχι «σήμερα», και η συζήτηση μαζί τους θα χρειαζόταν να περιμένουμε 1.000 χρόνια για κάθε ανταλλαγή μεταξύ μας. Φυσικά, η ύπαρξη «σήμερα» ενός άλλου πολιτισμού που να απέχει, ας πούμε, ένα εκατομμύριο έτη φωτός από εμάς είναι στατιστικά αδύνατη. Μπορεί να γνωρίσουμε ότι υπήρξαν, αλλά δεν μπορούμε να ξέρουμε αν υπάρχουν «σήμερα».
Επίσης, το να ταξιδέψει ένας πολιτισμός στο σύμπαν χρειάζεται ταξίδια χιλιάδων ετών, και πάμπολλων γενεών του είδους.
Η πραγματικότητα είναι ότι δεν γνωρίζει ποτέ κανείς πολιτισμός αν άλλοι υπάρχουν «αυτή τη στιγμή», κι ας ανακαλύψουν ότι υπήρχαν κάποτε, όπου για να ανακαλύψει κάποιος κάποιον άλλο, τα τεχνολογικά σήματα της απόδειξης θα πρέπει να έχουν φτάσει με την ταχύτητα του φωτός, άρα η απόδειξη ύπαρχης κάποιου άλλου σημαίνει ότι υπήρχε κάποτε, ή/και, ώσπου να φτάσουμε εκεί για να συναντηθούμε μπορεί ήδη να έχουν εξαφανιστεί από χιλιετηρίδες. Άρα δεν είναι δυνατόν ποτέ να συναντηθούν καν, λόγω των αποστάσεων στον χώρο τριών διαστάσεων, με γραμμικό χρόνο που υπόκεινται στην θεωρία της σχετικότητας με το όριο της χωροχρονικής ταχύτητας μετάδοσης ενέργειας (ταχύτητα του φωτός).
Ο μόνος τρόπος να υπάρξουν διαστρικοί και διαγαλακτικοί πολιτισμοί με ουσιαστική επικοινωνία μεταξύ τους, είναι όταν και αν η τεχνολογία τους (και η βιολογία τους) εξελιχθεί τόσο υψηλά ώστε να ταξιδεύουν εκτός χωροχρόνου, δηλαδή πολύ πιο γρήγορα από την ταχύτητα του φωτός. Και ένας πολιτισμός τόσο εξελιγμένος θα είναι τόσο διαφορετικός από εμάς, όσο είμαστε εμείς από τα σκουλήκια.
~
Στην τελική, μπορούμε να πούμε ότι το σύμπαν σφύζει από ζωή, και ίσως, ανάλογα με τον ορισμό, το ίδιο το σύμπαν να είναι «ζωντανό» εφ’ όσον η «ζωή» και αυτοσυνείδηση του σύμπαντος είναι ο μόνος σκοπός της εξέλιξης, και εμείς οι ίδιοι δεν είμαστε τίποτα άλλο από γαλαξίες ατόμων που συλλογίζονται την εξέλιξη του ατόμου... με σεβαστό ποσοστό της ζωής αυτής που υπήρξε, υπάρχει και θα υπάρξει παντού στο σύμπαν να έχει εξελίξει νοημοσύνη --αλλά δεν υπάρχει περίπτωση επικοινωνίας ή συνάντησης παρά μόνο για πολιτισμούς που έχουν ξεφύγει, βιολογικά και τεχνολογικά από τα όρια των τριών διαστάσεων και γραμμικού χρόνου. Εκείνοι απέχουν εξελικτικά από εμάς τους ανθρώπους όσο απέχουμε εμείς από τα σκουλήκια ή και τις αμοιβάδες, περίπου.
Πρέπει να σταματήσουμε να βλέπουμε την πραγματικότητα από οπτικό σημείο ανθρωπομορφικό, σαν να είμαστε εμείς «εδώ» και «τώρα» αυτό που έχει σημασία και αυτό στο οποίο πρέπει να ομοιάζουν όλα και με την νόηση και "ηθική" των οποίων να κρίνονται όλα τα άλλα. Όταν δούμε και κατανοήσουμε την ύπαρξή μας σαν ένα ομοούσιο και προαιώνιο μέρος της ύπαρξης του σύμπαντος, όλα τα παραπάνω δεν πρέπει να μας κάνουν να αισθανθούμε μικροί και ασήμαντοι, αλλά να αισθανθούμε ότι είμαστε μέρος ενός συνόλου τρομερά ομορφότερου και πιο θαυμαστού από ότι μπορούμε να φανταστούμε.
Και αυτή η συνειδητοποίηση να μας δώσει την γαλήνη και την ευτυχία που να μας επιτρέπουν να βλέπουμε τα καθημερινά «προβλήματα» της κοινωνίας των ανθρώπων σαν εντελώς ασήμαντα και γελοία μπροστά στην πραγματικότητα του σύμπαντος του οποίου είμαστε η αυτοσυνείδηση ως ομοούσια και προαιώνια μέρη.
~
.
Το κορμί του καθενός μας, η σάρκα, τα κύτταρα, τα μόρια, αποτελούνται από άτομα που δημιουργήθηκαν πριν 13,5 δισεκατομμύρια χρόνια, υπήρξαν αρχικά σαν άτομα υδρογόνου μέσα σε τεράστια αστέρια, εκτοξεύτηκαν στο σύμπαν σε τιτάνιες εκρήξεις άστρων, ξανά και ξανά, αλλάζοντας την υφή τους καθώς αποκτούσαν περισσότερα ηλεκτρόνια λόγω τυχαίων συγκρούσεων μεταξύ τους, ή λόγω πυρηνικής σύντηξης στο κέντρο καυτών ήλιων, ταξίδεψαν στο σύμπαν δια μέσου αστρικών εκρήξεων και κομητών, έφτασαν τυχαία στην Γη και κατέληξαν για ένα κλάσμα μιας απειροελάχιστης στιγμής να είναι μέρος του γαλαξία ατόμων που είναι ο καθε ένας από εμάς, ο καθένας μας ένας γαλαξίας ατόμων που συλλογίζεται την εξέλιξη των ατόμων.
Λέτε αυτό να συνέβη μόνο στην επιφάνεια της μικρής μας γαλάζιας κουκκίδας;
Οι εξι αναρτήσεις αυτής της ενότητας:
> Ζωή <
Δημήτρη, διάβασα με ενδιαφέρον την παραπάνω ανάρτησή σου.
ΑπάντησηΔιαγραφήΠαλαιότερα είχα δημοσιεύσει στο Αντίφωνο κάτι ανάλογο, με διαφορετική συλλογιστική.
Αν σε ενδιαφέρει, μπορείς να το βρεις στον παρακάτω σύνδεσμο (συγγνώμη για το μήκος του):
http://antifono.gr/portal/%CE%BA%CE%B1%CF%84%CE%B7%CE%B3%CE%BF%CF%81%CE%AF%CE%B5%CF%82/%CE%B2%CE%B9%CE%BF%CE%BB%CE%BF%CE%B3%CE%AF%CE%B1-%CF%88%CF%85%CF%87%CE%BF%CE%BB%CE%BF%CE%B3%CE%AF%CE%B1-%CE%B5%CE%B3%CE%BA%CE%AD%CF%86%CE%B1%CE%BB%CE%BF%CF%82/%CE%B3%CF%81%CE%B1%CF%80%CF%84%CF%8C%CF%82-%CE%BB%CF%8C%CE%B3%CE%BF%CF%82/4723-%CE%BA%CF%8D%CF%84%CF%84%CE%B1%CF%81%CE%B1,-%CE%AD%CF%81%CE%B3%CE%B1-%CF%84%CE%AD%CF%87%CE%BD%CE%B7%CF%82-%CE%BA%CE%B1%CE%B9-%CE%B5%CE%BE%CE%AD%CE%BB%CE%B9%CE%BE%CE%B7-%CE%BC%CE%B9%CE%B1-%CE%B1%CF%84%CE%B5%CE%BB%CE%AE%CF%82-%CE%B1%CF%80%CF%8C%CF%80%CE%B5%CE%B9%CF%81%CE%B1-%CE%B1%CF%80%CE%BF%CE%BB%CE%BF%CE%B3%CE%B7%CF%84%CE%B9%CE%BA%CE%AE%CF%82.html
Αντώνη, σ’ ευχαριστώ. Διάβασα το κείμενό σου στο οποίο παρέπεμψες.
ΔιαγραφήΓράφεις, εκεί, ότι: ”…το μαθηματικό συμπέρασμα μας αφήνει άναυδους”, επειδή, υποθέτω, προφανώς, ο καθοριστικά περιορισμένος ανθρώπινος νους δεν μπορεί να συλλάβει την απλότητα του τυχαίου δεδομένων Άπειρων πιθανών συνδυασμών, μερικοί εκ των οποίων φέρουν τυχαία και αυθαίρετα αποτελέσματα όσο πολύπλοκα και να είναι.
Θα μπορούσε να πει κανείς ότι όταν ο εκάστοτε νους δεν έχει την δυνατότητα επεξεργασίας οπτικού σημείου μη-ανθρωπομορφικού και απόλυτα τυχαίου σε Άπειρες εκδοχές, όπου η ανθρώπινη «λογική» ξεχαρβαλώνεται, αλλά, έχει όμως αρκετή μόρφωση για να δέχεται ότι η δημιουργία του σύμπαντος δεν μπορεί να αποδοθεί σε έναν γέρο με λευκή γενειάδα στον ουρανό --τότε προσπαθεί να βρει ένα μέσο όρο όπου να δέχεται τη προσχεδιασμένη πορεία χωρίς το παραμύθι. Δηλαδή, μια έντεχνα κεκαλυμμένη έννοια του «Θεού-δημιουργού» η οποία λέγεται “intelligent design”.
Για όσους δεν είναι γνώστες του όρου αυτού, “intelligent design” (ευφυής σχεδιασμός») είναι ένα θρησκευτικό επιχείρημα για την ύπαρξη του Θεού, προσεγγίζοντας το σκεπτικό «Θεού» ξεκινώντας από δήθεν-επιστημονικές σκέψεις για να κάνει τους επιστήμονες να παρακολουθήσουν την σκέψη λίγο πιο …προσεκτικά. Παρουσιάζεται από τους υπερασπιστές του ως «επιστημονική θεωρία που βασίζεται σε τεκμήρια για την προέλευση της ζωής», αλλά έχει προσδιοριστεί (από τον επιστημονικό κόσμο) ότι είναι ψευδοεπιστήμη. Το “intelligent design” είναι όρος που πρωτοαναφέρθηκε το 1987 στις ΗΠΑ για να αιτιολογήσει την προσπάθεια να μην διδάσκεται η Δαρβινική εξέλιξη σε σχολεία των γεωγραφικά μέσων ΗΠΑ.
Οι υποστηρικτές της ψευδοεπιστήμης αυτής του «ευφυούς σχεδιασμού (του σύμπαντος)» ισχυρίζονται ότι «ορισμένα χαρακτηριστικά του σύμπαντος και των ζωντανών πραγμάτων εξηγούνται καλύτερα από μια νοήμονα αιτία και όχι από μια μη-κατευθυνόμενη (τυχαία) διαδικασία όπως η φυσική επιλογή». Οι εκπαιδευτικοί, οι φιλόσοφοι και η επιστημονική κοινότητα έχουν αποδείξει ότι αυτή η ταυτότητα είναι μια μορφή Δημιουργισμού η οποία στερείται εμπειρικής υποστήριξης και δεν προσφέρει δοκιμαστικές ή αξιόπιστες υποθέσεις --το ότι ο απλός άνθρωπος έχει την πνευματική ανάγκη να κατανοήσει τις αυθαίρετες αλυσιδωτές επιλογές ενός καλλιτέχνη ως ευφυία με προσχεδιασμό, αιτία και αποτέλεσμα, δεν είναι επιστημονική απόδειξη για την ύπαρξη Θεού, ή και την ύπαρξη προσχεδίου για την δημιουργία ζωής.
Δεν έχει περισσότερη επιστημονική εγκυρότητα από το σκεπτικό κατά το οποίο ένα νήπιο πιστεύει ότι οι γονείς του είναι ο καλύτερος μπαμπάς και η καλύτερη μαμά του κόσμου.
Το να «σταματά» το εκάστοτε «μυαλό» μπροστά στην τρομερή ομορφιά του Άπειρου (το οποίο ο νους αδυνατεί να συλλάβει) δεν είναι επαρκής δικαιολογία για να σταματάμε να σκεφτόμαστε αποδίδοντας το ακατανόητο «στην μαμά και τον μπαμπά». Άλλωστε, όταν το οποιοδήποτε νήπιο ενηλικιωθεί, κατανοεί ότι η μαμά και ο μπαμπάς ήταν άνθρωποι σαν όλους τους άλλους, όλες τις άλλες μαμάδες, και όλους τους άλλους μπαμπάδες, και το ότι έτυχε με τους συγκεκριμένους γονείς ήταν …τυχαίο (δεν παύει όμως να τους υπεραγαπά, επειδή είναι οι γονείς του και όχι επειδή δήθεν σχεδίασαν την ύπαρξή του).
Στην επόμενή μου ανάρτηση μιλώ για το Άπειρο, όπου γράφω: «Ο νους δεν μπορεί να νοήσει το Άπειρο, επειδή σαν υπολογιστής, ο νους χρειάζεται πλαίσια μέσα στα οποία να κατανοήσει σκοπό και αποτέλεσμα. Για να κατανοήσει ένα μέγεθος χωρίς όρια πρέπει να συνεχίσει να εργάζεται χωρίς τέλος του υπολογισμού, γεγονός που επιτάσσει στον νου, για να συνεχίσει να λειτουργεί, την ανάγκη να δώσει μια έννοια τελικά αφηρημένη και όχι ρεαλιστική.»
Το γεγονός ότι ο ανθρώπινος νους (με σκέψη τριών διαστάσεων σε γραμμικό χρόνο) σταματά όταν συλλογίζεται το άπειρο, ανίκανος να το κατανοήσει (χωρέσει), δεν είναι απόδειξη ύπαρξης Θεού ή ευφυούς σκεπτικού δημιουργίας. Είναι απλά απόδειξη ότι ο ανθρώπινος νους σταματά όταν συλλογίζεται το άπειρο.
ΑπάντησηΔιαγραφήΌσον αφορά την ψευδοεπιστήμη της θεωρίας του “intelligent design” (ευφυούς σχεδιασμού [του σύμπαντος]), η απόδειξη ότι δεν υφίσταται υπάρχει εμπεδωμένη στον ορισμό της ίδιας της θεωρίας. Για να υπάρχει σχεδιασμός πρέπει πρώτα να υπάρχει στόχος. Γιατί να σχεδιάσει κάτι κάποιος χωρίς στόχο (λόγο) να το σχεδιάσει; Ποιος λοιπόν είναι ο στόχος (ο λόγος) της ύπαρξης του σύμπαντος; Γιατί να δημιουργήσει «κάποιος» (ο Θεός;) το σύμπαν (ή την ζωή); Για να του κρατάει παρέα; Γιατί, τότε, άραγε, προ-υπήρχε ο δημιουργός; Η κυκλική ά-λογη «λογική» αυτή οδηγεί η ίδια στο Άπειρο. Ότι δικαιολογίες και να βρει ο περιορισμένος και κλειστός ανθρώπινος νους και όσο και να τις παρουσιάζει, τις δικαιολογίες, ως «αιτιολογίες», η ερώτηση «Γιατί;» παραμένει αναπάντητη. Η απάντηση είναι ότι δεν υπάρχει «Γιατί» --αυτό όμως ο ανθρώπινος νους δεν μπορεί να το χωρέσει.
ΑπάντησηΔιαγραφήΕυχαριστώ κι εγώ για τον σχολιασμό σου. Πρόσφατα διάβασα ένα γνωμικό του Blaise Pascal -- του οποίου τη διάνοια δεν νομίζω ότι μπορεί κανείς να αμφισβητήσει -- που λέει ότι «Η υπέρτατη λειτουργία της λογικής είναι να δείχνει στον άνθρωπο ότι κάποια πράγματα είναι πέρα από τη λογική». Αν έχω να κάνω με κάτι Άπειρο (έστω και με την συνηθισμένη έννοια του τόσο μεγάλου ώστε να μην το χωράει ο νους μου), είναι παράλογο να δεχθώ ότι δεν μπορώ να κατανοήσω και τη σκοπιμότητά του; Από εκεί και πέρα, οι προεκτάσεις που κάνει ο καθένας είναι υπόθεση πίστης: πιστεύω ότι υπάρχει ή ότι δεν υπάρχει κάτι, και αποδέχομαι τις συνέπειες της πίστης αυτής. Άλλα επιχειρήματα δεν μπορώ να παρουσιάσω.
ΑπάντησηΔιαγραφήΆλλο ένα ευχαριστώ, επειδή χαίρομαι μια τέτοια συζήτηση. Καμία διάνοια δεν αμφισβητείται ποτέ, ούτε του Πασκάλ, εφ’ όσον δεν προτείνει την ίδια την διάνοια ως επιχείρημα, και κανείς από τους τρεις μας δεν το επιχειρεί αυτό, οπότε είμαστε εντάξει. Πληροφοριακά, η παρούσα είναι μία από πέντε αναρτήσεις, η επόμενη που δημοσιεύτηκε εχτές είναι η δεύτερη και μένουν να δημοσιευτούν άλλες τρεις, ήδη γραμμένες, μία εκ των οποίων γράφτηκε μετά από την εισαγωγή του intelligent design στην συζήτηση.
ΔιαγραφήΣχετικά με το γνωμικό του Πασκάλ, και μιλώντας υποθέτω για την ανθρώπινη λογική, αναρωτιέμαι αν,
1) υπάρχουν κάποια πράγματα που είναι πέρα από την λογική, ή, αν,
2) η λογική δεν είναι επαρκής για την πραγματικότητα στην οποία επιχειρεί να λειτουργήσει.
Η διαφορά είναι ότι στην πρώτη περίπτωση υπάρχουν μερικά πράγματα πέρα εξήγησης ενώ στην δεύτερη η μέθοδος εξήγησης είναι ανεπαρκής εξ’ ολοκλήρου.
Το κλειδί αναφέρθηκε στο τελευταίο σχόλιο και είναι η λέξη «σκοπιμότητα». Πως καθορίζεται η σκοπιμότητα; αλλά, πιο σημαντικά, γιατί πρέπει να υπάρχει σκοπιμότητα; Δεν είναι άραγε δυνατόν να μην υπάρχει καμία σκοπιμότητα και ο άνθρωπος να την επιζητά επειδή ο υπολογισμός λογικής στον βιολογικό του εγκέφαλο την έχει ανάγκη ώστε να λειτουργήσει;
Occam’s Razor. Γιατί να υπάρχει «Γιατί;» και γιατί να υπάρχουν οποιεσδήποτε προεκτάσεις; Και το intelligent design ποιος το σχεδίασε; Και για ποιον σκοπό; Και ο σχεδιαστής του «ευφυούς σχεδίου» από που ήρθε; Ποιος τον σχεδίασε; Δεν είναι απλούστερο να έχουνε λειτουργήσει και εξελιχτεί απείρως ελάχιστοι από άπειρους τυχαίους συνδυασμούς;
Καλησπέρα και πάλι.
ΑπάντησηΔιαγραφήΣχετικά με τη λογική, μπορώ να σκεφτώ το πρόχειρο παράδειγμα με τις γλώσσες. Αν κανείς ξέρει μόνο την αγγλική συμβατική προφορά (χωρίς τις κελτκές της παραλλαγές), δεν μπορεί να διανοηθεί ότι το όνομα Sean ή Sian μπορεί να προφέρεται ως Σων (ή Shaun). Ή αν κατέχει μόνο την ευκλείδεια γεωμετρία, δεν μπορεί να φαντασθεί τις μη ευκλείδειες (ούτε κι εγώ μπορώ, έστω κι αν τις έχω ακούσει κατ' όνομα). Με ανάλογο τρόπο, μπορώ να φαντασθώ ότι υπάρχουν λογικές που δεν τις πιάνει ο δικός μου πεπερασμένος νους, που θα τις θεωρούσε και παράλογες [εδώ θυμάμαι έναν αρχαίο λατίνο θεολόγο, τον Τερτυλλιανό, που έλεγε "credo quia absurdum est"= πιστεύω, διότι είναι παράλογο). Ίσως κάπου εκεί σταματώ κι εγώ. Ευχαριστώ για τον διάλογο.
Οι διάφορες γλώσσες ενεργούν πράγματι σαν παραμορφωτικοί καθρέπτες όταν προσπαθούν να μετατρέψουν την σκέψη σε λεξιλόγιο, γραμματική και συντακτικό –πράγμα καταστρεπτικό σε μία γλώσσα, πόσο μάλλον όταν αποδίδεται σε διάφορες γλώσσες με διαφορές μεταξύ τους –και ιδίως όταν δεν διαβάζουμε την αρχική ρήση αλλά μετέπειτα διάβρωσή της.
ΔιαγραφήΟ Τερτούλιαν, στην εργασία De Carne Cristi, την πολεμική του θέση εναντίων της Γνωστικής εκδοχής ότι το φαινόμενο του Χριστού, η ιστορική και σωματική ύπαρξή του, και κατά συνέπεια η ανθρώπινη μορφή του Ιησού, ήταν φαινομενική ομοιότητα χωρίς αληθή πραγματικότητα, δεν έγραψε «Credo quia absurdum» αλλά «prorsus credibile est, quia ineptum est».
Η φράση την οποία πραγματικά έγραψε, «prorsus credibile est, quia ineptum est», σε απόδωση στα νέα Ελληνικά, σημαίνει περίπου: «σίγουρα πρέπει να γίνει πιστευτό επειδή είναι ανάρμοστο».
Η αρχική του φράση διεφθάρη στους αιώνες με την παραπλανητική απλοποίηση «Credo quia absurdum» που στα νέα Ελληνικά μπορεί να αποδοθεί ως «πιστεύω λόγω του ότι είναι άτοπο/ασυνάρτητο/μη-πιθανόν»
Φυσικά η Λατινική λέξη που επέλεξε ο Tertullian, «ineptum» απέχει πολύ, νοηματικά από την Λατινική λέξη «absurdum» που του αποδόθηκε αργότερα.
Προφανώς ο Tertullian εννοούσε ακριβώς αυτό που έγραψε, «ανάρμοστο», αναφερόμενος στο ότι αυτό το οποίο πίστευε δεν ήταν συμβατό με το δόγμα εναντίων του οποίου έγραφε.
Η Λατινική λέξη «absurdum», Ιταλικά «assurdo», Γαλλικά «absurde», Αγγλικά «absurd» ΔΕΝ μπορεί να μεταφραστεί με μία λέξη στα νέα Ελληνικά. Πρέπει να εξηγηθεί, όχι να μεταφραστεί. Πολλά λεξικά, συμπεριλαμβανομένου του Google translator αποδίδουν το «absurd» στα νέα Ελληνικά ως «παράλογο» αλλά αυτό είναι εντελώς λάθος μετάφραση, νοηματικά.
Η ετυμολογία του «absurdum» ή «absurdus» (που σημαίνει «εκτός κατανόησης) έχει τις ρίζες του στο Λατινικό surdus το οποίο αποδίδεται και ως κώφωση ή αδιαφορία.
Η ακριβέστερη απόδοση του «absurd» στα νέα Ελληνικά θα ήταν ο συνδυασμός των εννοιών άτοπο/ασυνάρτητο/μη-πιθανόν.
Ούτε το «ineptum», ούτε το «absurdum» μεταφράζονται σε έννοιες ως «παράλογο»
Είναι πάντως ενδιαφέρον ότι «παράλογο» σημαίνει «πέραν/εκτός της λογικής» όταν σκεφτεί κανείς τις λεπτές διαφορές μεταξύ της Αρχαίας Ελληνικής και της νέας Ελληνικής γλώσσας και ιδιαίτερα την σχέση μεταξύ «Λογικής» και «Λόγου». Όπου «Λόγος» στα Αγγλικά μεταφράζεται ως «Reason» -- και εννοώ την χρήση της λέξης στην έκφραση, παραδείγματος χάριν, «Age of Reason» (τέλη 18ου-αρχές 19ου αιώνα) – (Βιβλίο του Thomas Paine).
Τέλος πάντων, ο Terullian έγραψε ineptum και όχι absurdum. Η αρχή της φράσης του, «prorsus credibile» έχει και μία ανεπαίσθητη ειρωνεία (εναντίων των Γνωστικών πολεμίων του).
Ως προς το όνομα του γνωστού και αγαπητού ηθοποιού που έπαιξε τον Τζέημς Μποντ, σαν αγγλόφωνας μπορώ να βεβαιώσω ότι το Sean όχι μόνο πράγματι προφέρεται «Σών» με παχύ «Σ» αλλά κανείς αγγλόφωνας από την Αγγλία ως την Σκωτία, Ουαλία, Ιρλανδία, Αυστραλία, Νότιο Αφρική αλλά και Αμερική δεν θα το πρόφερε ποτέ διαφορετικά. Ο ήχος είναι «Σων» με παχύ «Σ» και παρατεταμένο «ω». Όσο για το όνομα της συζύγου του Πήτερ Οτούλ, το όνομα Sian προφέρεται από όλους «Σων», με παχύ «Σ» αλλά με κοντύτερο «ω» από το Sean και ένα ανεπαίσθητο «α» στο τέλος του «ω». Υποθέτω ότι «αγγλική συμβατική προφορά» αναφέρεται σε Ελληνόφωνες που μιλάνε Αγγλικά μια και πράγματι κανείς Ελληνόφωνας δεν θα φανταζόταν ότι ο Σην Κόνερι προφέρεται «Σωων» (με παχύ «Σ»).
Ενδιαφέρουσα η ανάλυση της γλώσσας του Τερτυλλιανού (δεν έχω διαβάσει τόσα πολλά για να την σχολιάσω, πολύ περισσότερο για να την αντικρούσω), αλλά χρησιμοποίησα το παράδειγμα για το πνεύμα του και όχι για την ακριβή γλωσσική διατύπωση. Η Ορθόδοξη θεολογία κάνει τη διάκριση ανάμεσα στο παράλογο (αυτό που αντιβαίνει στην κοινά παραδεκτή λογική) και στο υπέρλογο (αυτό που ξεπερνά την κοινά παραδεκτή λογική). Αυτό το τελευταίο είναι αποκλειστικά θέμα προσωπικής πίστης και εξ ορισμού δεν επιδέχεται απόδειξη (ούτε υπέρ ούτε κατά).
ΑπάντησηΔιαγραφήTertullian, ή Τερτούλιαν τον λέγανε τον άνθρωπο. Όπως κι εγώ δεν αφήνω κανέναν να με λέει Ντιμίτρις, και, όταν μου λένε μα δεν μπορούμε να προφέρουμε το «Δ» τους λέω και βέβαια μπορείτε: είναι ο ήχος που κάνετε για το άρθρο «the» --και ούτε αφήνω κανέναν να με λέει Jim, το οποίο είναι για το James και καμία σχέση δεν έχει με τον Δημήτριο. Βάζω στοίχημα ότι και ο Τερτούλιαν το ίδιο θα αισθανόταν για το «Τερτουλιανός».
ΔιαγραφήΠάντως η αρχική του ρήση, και ιδιαίτερα οι πρώτες δύο λέξεις της πραγματικής του φράσης, δείχνουν ότι έγραφε «εναντίων» (των Γνωστικών) και ως εκ τούτου ολίγον θυμωμένα.
Με «Ορθοδοξία» υποθέτω ότι εννοούμε τον Χριστιανισμό όπως γεννήθηκε το 325 της Κοινής εποχής στην Νίκαια και εδραιώθηκε στην Νέα Ρώμη, την Πόλη του Κωνσταντίνου το 381 με το Σύμβολο της Πίστεως. Όταν ο ένας από τους πέντε επισκόπους της Χριστιανοσύνης, ο επίσκοπος της Ρώμης αποσχίσθηκε από τους άλλους τέσσερεις προσθέτοντας μια λέξη στο Σύμβολο της Πίστεως το 1054 και γεννήθηκε η Ρωμαιοκαθολική Εκκλησία, η Δυτική, και η αρχική πίστη έγινε γνωστή σαν «Ανατολική Εκκλησία» για τους Δυτικούς και σαν Σωστή Πίστη (Ορθοδοξία) για τους Ανατολικούς.
Η μόνη δογματική διαφορά μεταξύ της Αγίας Καθολικής και Αποστολικής Εκκλησίας και της Ρωμαιοκαθολικής Εκκλησίας είναι το αν το Άγιο Πνεύμα εκπορεύεται και εκ του Υιού. Η δε φύση του Υιού και οι πάμπολλες συνεχείς σχετικές έρευνες και αναλύσεις και ερμηνείες ήταν εκείνες που προκάλεσαν τόσες διαφωνίες (βλ., Άρειο κλπ.) που μετά το 325 έπρεπε να γίνει η δεύτερη σύνοδος το 381 για να προσθέσει λέξεις στο δόγμα και να το οχυρώσει. Η ανάλυση προς ενδείξεις και αποδείξεις είναι το μόνο σταθερό στην Ιστορία του Χριστιανισμού (325 έως σήμερα) όπως και των προηγουμένων πίστεων από τον καιρό του Γεσουά μέχρι το 325. Μην ξεχνάμε ότι από την Νίκαια ο Γεσουά απείχε στον χρόνο όσο απέχει από εμάς ο Άιζαακ Νιούτον, παραδείγματος χάριν.
Ο Χριστιανισμός της Νίκαιας και της Πόλης, όμως, είναι μια θαυμαστή σύζευξη Ελληνορωμαϊκού ορθολογισμού και φιλοσοφίας, και μονοθεϊστικής προϋπάρχουσας εικονογράφησης. Ήταν η θρησκεία που θα έφερνε τέλος στην ανάγκη για θρησκείες αν δεν είχε μεσολαβήσει η καταστροφή της Βιβλιοθήκης της Αλεξάνδρειας το 415 (και η δολοφονία της Υπατίας από έναν υστερικό Χριστιανικό όχλο) και ο σκοταδισμός του Μεσαίωνα -ο Χριστιανισμός της Νίκαιας ήταν το πολύτιμο δώρο από τους 318 της Νίκαιας στον Ρωμαίο Αυτοκράτορα που ζήτησε μια θρησκεία για να ενώσει και να διατηρήσει την παραπαίουσα Αυτοκρατορία. Ήταν η υπέρτατη ανύψωση του ανθρωπίνου πνεύματος: Πατήρ-Σύμπαν, Υιός-Ζωή και Άγιο Πνεύμα-Νόμοι της Φυσικής και της Εξέλιξης ομοούσιοι προ πάντων των αιώνων. Ζωή γεννηθείσα, ου ποιηθείσα, ομοούσια τω Σύμπαντι, δι' ου τα πάντα εγένετο. Γι αυτό άλλωστε το Άγιο Πνεύμα δεν εκπορεύεται εκ του Υιού, μια και οι Νόμοι της Φυσικής και της Εξέλιξης δεν μπορούν να εκπορεύονται από την Ζωή. Οι Ρωμαιοκαθολικοί το βραχυκύκλωσαν αυτό, το 1054 της Κοινής Εποχής ώστε η εκκλησία να είναι πολιτικά ισχυρή επί του ανθρώπου διαχωρίζοντας έτσι τον άνθρωπο από τον Υιό.
Ενδιαφέρον το ότι δύο Επίσκοποι της Ρώμης (πάπες), ο Δαμάσους το 381 και Λέων ΙΙΙ το 801 (εναντίων της πολιτικής θέλησης του Καρλομάγνου) αποφάνθηκαν ότι το Άγιο Πνεύμα ΔΕΝ εκπορεύεται και εκ του Υιού, αλλά ο Λέων IX το 1054 απεφάνθη ότι εκπορεύεται και εκ του Υιού. Και το «αλάθητο»;
Το «Πίστευε και μη ερεύνα» και το «ερευνάτε τας γραφάς» συνυπάρχουν αρμονικότατα στο ότι πρέπει να έχει κανείς πίστη και μέσα στα πλαίσια της πίστης να ερευνά για να κατανοήσει το δυνατόν περισσότερο πριν πεθάνει –και να περάσει τις όποιες γνώσεις αποτέλεσαν την ύπαρξή του στους επόμενους. Το κλειδί είναι η ερμηνεία της λέξης «Πίστη» όπου, για να είναι εποικοδομητική για την Ζωή πρέπει να είναι θετική αντί αρνητική ως προς την αντιμετώπιση της ύπαρξης. Θα μπορούσε να ισχυριστεί κανείς ότι είναι ανθρώπινη φύση να ερευνά κανείς και ότι η θετική ή, η αρνητική αντιμετώπιση της ύπαρξης έγκειται στο να αναγνωρίζει κανείς το «Μυστήριο» σαν δρόμο εξερεύνησης χωρίς τέλος αντί σαν απαγορευτική κλειδωμένη πόρτα.
Δημήτριε, λες να παρεξηγήθηκε ο Δαρβίνος που τόσα χρόνια τώρα δεν τον λέμε Ντάργουιν εμείς οι Έλληνες;
ΑπάντησηΔιαγραφήΑγαπητέ Αντώνιε, ελπίζω να έχει ο Τσαρλς κάποια αίσθηση Βρετανικού χιούμορ και να μη παρεξηγηθεί :-)
ΔιαγραφήΕίμαι σίγουρος ότι θα κατανοήσει πως αν στα Ελληνικά μιλούσαμε για Νταργουινική Θεωρία θα στραμπουλάγαμε τη γλώσσα μας!