Πυροβολισμός

Erdogan's warning shot, fired.

The 1,483 years-old Hagia Sophia (a church dedicated to the Holy Wisdom -arguably, a dedication that transcends specific religions and denominations) was a Christian church for 916 years (for 517 years when Christianity did not have denominations, 342 years as Eastern Orthodox, 57 years as Roman Catholic), 478 years as a mosque and 85 years as a museum of World Heritage.

The 2,458 years-old Parthenon which remained intact until it was destroyed and ruined in 1687 of the Common Era by a mortar fired by Venetian forces fighting the Ottomans, was a temple to the goddess Athena for about 980 years, a Christian church to the Virgin Mary for about 900 years, a mosque for 385 years (of which 229 years as an entire building and 156 years with a little mosque built in the center of the ruined structure) and 178 years as a monument of World Heritage.

If Turkey’s present-day “sultan” Erdogan believes Hagia Sophia must be a mosque, should other monuments and museums of World Heritage also be converted to one of their earlier religious incarnations? Should the Parthenon convert to its last state as a mosque, or its original state as a temple to Athena? Should the palace of Versailles become the seat of the President of the state of France? Should we start burning witches at the stake, again?

The Hagia Sophia situation may be a lot simpler than that: This has nothing to do with religion, or History. It is politics and it is the economy.

Turkey was, for 80-odd years, the secular bridge between the west and the Arab World (and a stronghold for NATO and the United States in the region). Erdogan is now firing a warning shot, from Hagia Sophia, which reminds the West how easy it would be for Turkey to cease to be a bridge and join the Islamic world against the West.

Σοφία

Ο Ναός της Αγίας του Θεού Σοφίας ανεγέρθηκε στην βασιλεύουσα πόλη του Κωνσταντίνου, Νέα Ρώμη, γνωστή ως Κωνσταντινούπολη, μεταξύ 532 και 537 της Κοινής Εποχής από τον αυτοκράτορα της Ανατολικής Ρωμαϊκής Αυτοκρατορίας Ιουστινιανό, σχεδιασμένος από τους αρχιτέκτονες Ισίδωρο από την Μίλητο (442-537 ΚΕ), μηχανικός και αρχιτέκτονας, και Ανθέμιο τον Τραλλιανό (474-534 ΚΕ), γεωμέτρης, φυσικός, αρχιτέκτονας, μηχανικός και γλύπτης.

Εκτός από τον τρούλο, ο οποίος έπεσε με τον σεισμό του 557 και ανεγέρθηκε ξανά από τον ανιψιό του Ισίδωρου, Ισίδωρο τον νεότερο, το θαύμα αυτό της αρχιτεκτονικής, γνωστό ως Αγία Σοφία, ή Αγιασοφιά, στέκεται από το 537 ΚΕ, χίλια τετρακόσια ογδόντα τρία χρόνια μέχρι τις μέρες μας, σαν ένα σύμβολο ψυχικής ανάτασης και κληρονομιά της ανθρωπότητας.

Η Αγία Σοφία είχε διαστάσεις 82 μέτρα μήκος, 73 μέτρα πλάτος, με τρούλο διαμέτρου 31 μέτρων ο οποίος φτάνει σε ύψος 56 μέτρων. Παρέμεινε ο λαμπρότερος ναός επί 1089 χρόνια μέχρι που ξεπεράστηκε σε διαστάσεις από τον ναό του Αγίου Πέτρου στην Ρώμη, σήμερα Βατικανό, ο οποίος εγκαινιάστηκε στις 18 Νοεμβρίου του 1626 και έχει διαστάσεις 220 μέτρα μήκος, 150 μέτρα πλάτος, με τρούλο διαμέτρου 42 μέτρων ο οποίος φτάνει σε ύψος 136 μέτρων.

Συνήθως, ένας ναός αφιερώνεται σε έναν Άγιο, μια Αγία, την Παναγία, τον Ιησού ή άλλο συγκεκριμένο πρόσωπο κεντρικό στην θρησκεία. Ο Ναός όμως αυτός αφιερώθηκε όχι σε πρόσωπο της θρησκείας αλλά στην γνώση: στην σοφία του θεωρούμενου υπέρτατου όντος, και η ίδια η ονομασία, υμνώντας την γνώση πρώτα, θυμίζει τις πρώτες λέξεις του Θεολογικού Ευαγγελίου του Ιωάννη που ξεκινά προτείνοντας ότι στην αρχή των πάντων ήταν ο λόγος, όπου στα αρχαία Ελληνικά «λόγος» αναφερόταν στην λογική, τον λογισμό, την αιτία.

Ο ναός της Αγίας Σοφίας στην πόλη του Κωνσταντίνου υπηρέτησε τις τάσεις των καιρών:

• Από το 537 ως το 1054, επί 517 χρόνια, ήταν το κέντρο της Χριστιανικής Θρησκείας, πριν ο Χριστιανισμός διασπαστεί σε δόγματα.
• Από το 1054 ως το 1204, επί 150 χρόνια, ήταν το κέντρο της Ανατολικής Εκκλησίας, της λεγομένης Ορθόδοξης, μετά από το σχίσμα.
• Από το 1204 ως το 1261, επί 57 χρόνια, ήταν Ρωμαιοκαθολικός ναός κατά την κατοχή της Κωνσταντινούπολης από τους Σταυροφόρους.
• Από το 1261 ως το 1453, επί 192 χρόνια, ήταν και πάλι το κέντρο της Ανατολικής Εκκλησίας, της λεγομένης Ορθόδοξης.
• Από το 1453 ως το 1931, επί 478 χρόνια, ήταν τέμενος του Ισλάμ αφ’ ότου ο Μεχμέτ ο Β’ πόρθησε την Πόλη.
• Και το 1931, ο κοσμικός, αντί θρησκόληπτος, Ατατούρκ μετέτρεψε την Αγία Σοφία σε Μουσείο, σύμβολο της πολιτιστικής κληρονομιάς της ανθρωπότητας.

Ογδόντα πέντε χρόνια αργότερα, σήμερα, 10 Ιουλίου του 2020, ο πρόεδρος της Τουρκίας Ερτογάν, εναγκαλιζόμενος την Ισλαμική δεξιά της Τουρκικής πολιτικής, επέστρεψε την Αγία Σοφία στην ιδιότητα του τεμένους.

Στους ερχόμενους αιώνες, αν ο πολιτισμός μας επιβιώσει και η Ιστορία μας παραμείνει στην θύμηση και σπουδή των επόμενων γενεών, το έτος 2020 της Κοινής Εποχής και οι καιροί μας θα καταγραφούν ίσως σαν μια εποχή κατά την οποία η πλειοψηφία της κοινής γνώμης, οι αναδεικνυόμενοι πολιτικοί άνδρες και γυναίκες και η κοινωνία γενικότερα επέστρεψε σε τάσεις θρησκευτικού φανατισμού, ολοκληρωτισμού, απομονωτισμού και εχθρότητας θεμελιωμένων σε άγνοια και πνευματική υποβάθμιση.

Ότι και να φέρει το εγγύς και το μακρινό μέλλον, η ιστορία έπαιξε το ειρωνικό παιγνίδι στους πορθητές της βασιλεύουσας της Ανατολικής Ρωμαϊκής Αυτοκρατορίας ότι την ονόμασαν Ιστανμπούλ, από την Ελληνική φωνητική έκφραση: Εις την Πόλη.

Ίσως με χρόνια, με καιρούς, η ανθρωπότητα να θυμηθεί ότι η πολιτιστική κληρονομιά ανήκει σε όλους τους ανθρώπους όλων των φυλών, καταγωγών και θρησκειών. Και, ότι ο μόνος πραγματικός λόγος ύπαρξης των θρησκειών είναι η εμπέδωση κοινά αποδεκτής ηθικής που να ενώνει όλους τους ανθρώπους.

Ο Κωνσταντίνος προσφέρει την Πόλη και ο Ιουστινιανός την Αγία Σοφία

Ιουστινιανός