Τρικυμία

Λέει ο Πρόσπερο, Δούκας του Μιλάνο, προς το τέλος της Τρικυμίας,

Τα γλέντια μας τώρα τέλειωσαν. Οι ηθοποιοί μας,
Όπως ήδη σας είπα, ήταν πνεύματα και
Λιώνουν στον αιθέρα, στον αέρα:
Και, όπως το χωρίς θεμέλια οικοδόμημα αυτού του οράματος,
Οι πύργοι στα σύννεφα, τα υπέροχα παλάτια,
Οι ιεροπρεπείς ναοί, η ίδια η μεγάλη σφαίρα,
Εσείς όλοι που την κληρονομείτε, όλα θα διαλυθούν
Και, σαν την επουσιώδη παρέλαση που σβήνει,
Δεν θα αφήσουν ίχνος πίσω τους. Είμαστε ύλη
Σαν αυτή που τα όνειρα χτίζει, και η ζωούλα μας
Τελειώνει με ένα ύπνο. Κύριε, είμαι οργισμένος
Κάνε υπομονή με την αδυναμία μου, ο νους μου είναι ταραγμένος:
Μην ενοχλείσαι με την νοσηρότητά μου:
Αν θέλεις πήγαινε στο κελί μου
Και ξεκουράσου: θα κάνω μια, δύο βόλτες
Να ησυχάσει το ταλαιπωρημένο μου μυαλό.

Και, όπως κάθε τι που έγραψε ο βάρδος από το Στράτφορντ, ισχύει κατά λέξη σήμερα με την ίδια ακρίβεια που απεικόνιζε πριν 420 χρόνια όταν το πρωτοάκουσαν από την σκηνή, στα Αγγλικά της εποχής της Ελισσάβετ.

Είμαστε ύλη σαν αυτή που τα όνειρα χτίζει.

Αυτή την μετάφραση-απόδοση την έκανα όσο μπορούσα καλύτερα μια και δεν βρήκα μετάφραση στα Ελληνικά που να πλησιάζει το πραγματικό νόημα. Το νόημα που μ’ έκανε να αισθανθώ, επί τέλους, τι θα ήτανε πιο πρέπον σαν εικόνα να μεταδώσω καθώς η ανθρωπότητα έρχεται για άλλη μια φορά να σταθεί πρόσωπο-με-πρόσωπο μπροστά στην αλήθεια του πόσο ανήμπορη και ασήμαντη είναι.

Όλοι οι θεοί που εφηύραμε είναι όσο ευνουχισμένοι όσο εμείς γιατί τους σχεδιάσαμε καθ’ ομοίωσή μας. Όταν έλιωσαν οι πάγοι και οργώσαμε την Γη δεν μας έφτανε να είμαστε παιδιά της και αποφασίσαμε ότι πρέπει να δημιουργήθηκε μόνο για μας, τους κυρίους της. Ανάψαμε φωτιά, φτιάξαμε μια ρόδα και φτάσαμε να έχουμε φτερά. Σίγουρα τότε πρέπει να είμαστε πολύ σημαντικοί και άρχοντες της φύσης –μέχρι η φύση να μας θυμίσει ότι είμαστε ανήμποροι μπροστά της.

Και με πείσμα να μην το δεχτούμε, ψάχνουμε υπαίτιους, ποιος φταίει, τι θα μπορούσε να είχε γίνει διαφορετικά –λες και ότι διαφορετικό είχε γίνει θα μας έφερνε ένα εκατοστό κοντύτερα στην δύναμη της φύσης. Αλλά το είδος μας ήταν καταδικασμένο από την στιγμή που, αφού εφηύραμε θεούς, εφηύραμε και το χρήμα. Όλοι οι άνθρωποι τελειώνουν με τον ίδιο τρόπο και το μόνο που κάνει τον έναν να διαφέρει από τον άλλον είναι το πως έζησε και το πως πέθανε, είπε ο Χέμινγουέη. Μετά το τέλος όμως, ο λογαριασμός στην τράπεζα δεν έχει την παραμικρή αξία. Και όποια αξία είχε πριν το τέλος, την απέδιδε κανείς μετρώντας πόσοι άνθρωποι έχουν λιγότερα από αυτόν.

Και, σαν την επουσιώδη παρέλαση που σβήνει, δεν θα αφήσουν ίχνος πίσω τους.
Ο Πρόσπερο κατάλαβε στο τέλος ότι η αξία του χρήματος είναι μηδέν –και ότι η μόνη αξία βρίσκεται στο τι μπορούμε να ονειρευτούμε.

Επειδή, τα όνειρα είναι εκείνα που κινητοποιούν και κινούν την θαυμαστή μηχανή του νου μας και φτάνει η σάρκα και το μυαλό μας να χτίσουν εικασία τόσο θαυμαστή που να ξεπερνάει το που θα περίμενε κανείς ότι μπορεί η σάρκα να φτάσει μόνη της. 

Είμαστε ύλη σαν αυτή που τα όνειρα χτίζει.

Our revels now are ended. These our actors,
As I foretold you, were all spirits and
Are melted into air, into thin air:
And, like the baseless fabric of this vision,
The cloud-capp'd towers, the gorgeous palaces,
The solemn temples, the great globe itself,
Ye all which it inherit, shall dissolve
And, like this insubstantial pageant faded,
Leave not a rack behind. We are such stuff
As dreams are made on, and our little life
Is rounded with a sleep. Sir, I am vex'd;
Bear with my weakness; my, brain is troubled:
Be not disturb'd with my infirmity:
If you be pleased, retire into my cell
And there repose: a turn or two I'll walk,
To still my beating mind.

William Shakespeare, The Tempest (1610-1611)  Act IV, 162-177

Σημείωση: Ο τίτλος της ανάρτησης έπρεπε να είναι «Θύελλα» επειδή ο τίτλος του έργου του Σαίξπηρ είναι «The Tempest» και tempest σημαίνει Θύελλα, καταιγίδα. Όμως στα Ελληνικά, το έργο του Σαίξπηρ είναι γνωστό σαν «Τρικυμία» και θεώρησα σωστότερο να συνδέσω την ανάρτηση με τον τίτλο όπως είναι γνωστός στην Ελλάδα.

Επίσης, στα Αγγλικά, όταν κάτι είναι "rounded" (όπως στην προκυμένη περίπτωση η ζωή), δεν σημαίνει στρογγυλεμένο ή κυκλωμένο, αλλά, κάτι, σαν αρμονικά, κλεισμένο: εννοεί το τελείωμα, το κλείσιμο, με συνθήκες αρμόζουσες και αντιπροσωπευτικές για την ουσία του όλου του συνόλου που κλείνει. Η πλήρης και τελειωμένη σφαίρα μιας ζωής.