Ο Βράχος του Πλίμοθ

Σαν "ευχαριστώ" για τα θαυμάσια ποστ της Βάσσιας σχετικά με τους Γηγενείς αμερικάνούς ή Ινδιάνους θα προσφέρω πού και πού συμπληρωματικές πληροφορίες και σκέψεις εκ των οποίων αυτή η ανάρτηση είναι η πρώτη.

Όταν οι περισσότεροι σκεφτόντουσαν τους "Ινδιάνους" ερχόταν στο μυαλό ο Τζών Γουέην και το 7ο Ιππικό, ονόματα αγρίων φυλών όπως Σιού, Τσεροκή και Απάτσι πού απήγαγαν όμορφες κοπέλες σαν την Νάταλι Γούντ, και ονόματα πολεμιστών όπως του Τζερόνυμο και του Καθιστού Βούβαλου. Τώρα έχουμε αρχίσει να ανακαλύπτουμε την βαθειά σοφία των εθνών αυτών που γεννήθηκε και έμεινε μέρος της φύσης, όπως μέρος της φύσης γύρω τους ήξεραν πως είναι τα ανθρώπινα όντα που ανέπτυξαν αυτή τη σοφία. Αλλά, και πάλι, έρχονται στο μυαλό έθνη των Μεγάλων Πεδιάδων, του Πολιτισμού του Βίσωνα (Natives of the Great Plains and the Buffalo Culture) στα μέρη που σήμερα είναι οι Πολιτείες Νέο Μεξικό, Αριζόνα, Οκλαχόμα, Κάνσας, Κολοράντο, Γουαϊόμινγκ και οι Ντακότες. Οι άνθρωποι αυτοί όμως δεν ήταν μόνο εκείνοι τους οποίους αποθανάτισε το Χόλυγουντ, πρώτα σαν αγρίους και έπειτα σαν θύματα (She Wore a Yellow Ribbon, The Searchers, Little Big Man, Dancing With Wolves). Οι πολιτισμοί και κοινωνίες τους, τα έθνη και οι φυλές τους βρισκόντουσαν πολυπληθείς παντού στην βορειοαμερικανική ήπειρο, από τις ακτές του Ατλαντικού μέχρι τον Ειρηνικό.

Ευχαριστίες στη Φυτεία του Πλύμουθ
(ή πως να φάτε τη γαλοπούλα σας και να σας μείνει και ολόκληρη)

Μετά από έναν πολύ δύσκολο χειμώνα στην καινούργια πατρίδα που έχτισαν στο Πλύμουθ της Μασαχουσέτης, οι Προσκυνητές Πατέρες μάζεψαν την πρώτη τους σοδειά το Φθινόπωρο του 1621 και αποφάσισαν να στρώσουν ένα μεγάλο τραπέζι με όλα τα καλά που τους είχε επιτρέψει ο εύσπλαχνος Θεός να δρέψουν. Προσκάλεσαν τον αρχηγό της γειτονικής τους φυλής Ινδιάνων, οι οποίοι τους είχαν βοηθήσει και τους είχαν δείξει πως να καλλιεργούν τα αγαθά της φύσης, να κάτσει στο τραπέζι μαζί τους και να ευχαριστήσει μαζί τους τον Θεό. Πριν ξεκινήσει το πλούσιο γεύμα, ο πρωτοστατών της αποικίας πρόσφερε μια προσευχή ευχαριστίας και από τότε, κάθε χρόνο, την τελευταία Πέμπτη του Νοεμβρίου όλοι οι Αμερικανοί γιορτάζουν την Ημέρα των Ευχαριστιών (Thanksgiving).

Αυτή η πρώτη παράγραφος που διαβάσατε είναι, δυστυχώς, όχι μόνο μπούρδες, αλλά και Ιστορικά αναληθής. Είναι αυτά που ήξερε όλος ο κόσμος και μάθαιναν τα παιδιά στην Αμερική μέχρι πριν καμιαδυό δεκαετίες.

Ας ξαναρχίσουμε λοιπόν από την αρχή, και αυτή τη φορά ας κοιτάξουμε τα πράγματα λίγο καλύτερα...

Εκατόν δύο Πουριτανοί έφτασαν στη γή των εθνών των Γουάπανογκ και των Μασαχούσετ το Φθινόπωρο του 1620. Το χειμώνα του 1620-1621, και μέχρι το Νοέμβριο του 1621, σαράντα εννέα από τους εκατόν δύο πέθαναν από πείνα, ασθένειες και κρύο. Οι Ευρωπαίοι στην προσπάθειά τους να επιζήσουν έκλεβαν καλαμπόκι και τροφές από τους τάφους και τις αποθήκες των γειτονικών χωριών των Γουάπανογκ. Ο αρχηγός Μασασόϊτ και το συμβούλιο των χωριών αποφάσισαν να βοηθήσουν τους Ευρωπαίους μαθαίνοντάς τους πως να καλλιεργούν και πως να επιζήσουν μόνοι τους χωρίς να κλέβουν και να ασεβούν. Κάθε χρόνο οι Γουάπανογκ είχαν την παράδοση να γλεντάν επί μέρες μετά την σοδειά, ευχαριστώντας το Μεγάλο Πνεύμα, τους καρπούς, τα ζώα, τα ψάρια και τα πουλιά μαζί με τα οποία αποτελούσαν τον Κύκλο της Ζωής. Μετά από την σοδειά του 1621, περίπου 150 Γουάπανογκ πήγαν στο χωριό των 54 Ευρωπαίων και τους έδειξαν το έθιμό τους αυτό. Οι Γουάπανογκ έφυγαν από το χωριό ευχαριστημένοι μετά από τρείς μέρες φαγοπότι και γλέντι.

Οι άποικοι έφεραν μαζί τους ανεμοβλογιά και άλλες αρρώστιες που τους θέρισαν. Οι ιδιοσυγκρασίες των Γουάπανογκ δεν ήταν συνηθισμένες στα Ευρωπαϊκά μικρόβια, και οι περισσότεροι από τους μισούς από όσους κόλλησαν πέθαναν. Βλέποντάς το αυτό οι Ευρωπαίοι έδιναν, επίτηδες, μολυσμένες κουβέρτες στους Γουάπανογκ.

Γύρω στο 1600 υπήρχαν περίπου 12,000 Γουάπανογκ σε 40 χωριά στη σημερινή Μασαχουσέτη. Μέχρι το 1631 είχαν μείνει περίπου 800, από τους 12,000. Μετά από το 1800 δεν υπάρχουν ενδείξεις οργανωμένων κοινωνιών Γουάπανογκ στην περιοχή. Η εξολόθρευση από Ευρωπαϊκές ασθένειες ξεκίνησε γύρω στο 1600 από μεμονωμένους Ευρωπαίους εξερευνητές. Μεγάλες επιδημίες είχαν αφήσει μόνο 2000 Γουάπανογκ στην περιοχή όταν έφτασαν οι Πουριτανοί το 1620. Αλλά, λίγοι Γουάπανογκ επέζησαν, σπαρμένοι ανάμεσα στους λευκούς και κράτησαν τις παραδώσεις τους ζωντανές μέχρι τις μέρες μας.

Από το καράβι τους, το Μέϋφλάουερ, οι Πουριτανοί (...οι προσκυνητές πατέρες) πάτησαν σε ένα μεγάλο βράχο για να αποβιβαστούν, λέει η παράδωση. Ο Βράχος του Πλύμουθ στέκεται στις μέρες μας κάτω από ένα μεγάλο καγκελοφραγμένο στέγαστρο στο Πλύμουθ, και έχει και ένα μεγάλο ράϊσμα στη μέση. Όλοι οι ενήλικες ξέρουμε ότι αυτός δεν είναι ο αληθινός βράχος, αλλά δεν το λέμε αυτό στα παιδιά... Πάντως, όπως είπε ο Μάλκολμ Χ: "Μπορεί οι Προσκυνητές να πάτησαν πάνω στον βράχο του Πλύμουθ αλλά ο βράχος του Πλύμουθ έπεσε επάνω μας!"

Η φυτεία του Πλίμοθ (Plimoth Plantation, ονομασμένο έτσι ανορθόγραφα από τους Πουριτανούς για το λιμάνι Plymouth της Αγγλίας) είναι ένα "ζωντανό" μουσείο στο Πλύμουθ της Μασαχουσέτης, ένα ακριβέστατο αντίγραφο της πραγματικής φυτείας όπως ήταν το 1627. Ξεκίνησε το 1947 από τον χρηματιστή Χένρι Χόρνμπλόουερ ο οποίος είχε γεννηθεί στο Πλύμουθ. Μέχρι τις αρχές της δεκαετίας του '60 το Μουσείο είχε συμπεριλάβει όλο το αρχικό χωριό στην σωστή αρχική τοποθεσία, συν την ακριβή ανακατασκευή του Mayflower, του πλοίου που έφερε τους Πουριτανούς.

Είναι ένα πραγματικά ζωντανό χωριό με πραγματικούς κατοίκους. Οι "κάτοικοι" είναι μέλη πανεπιστημίων, μουσείων, φοιτητές, διερμηνείς και εθελοντές οι οποίοι σπουδάζουν τους τρόπους ζωής και επιβίωσης του 1627 και επίσης μελετούν ιστορικά ντοκουμέντα και προσωπικά ημερολόγια των πραγματικών ανθρώπων που ζούσαν εκεί τότε. Ο καθένας αναλαμβάνει και υποδύεται έναν πραγματικό άνδρα ή γυναίκα που ζούσε εκεί το 1627. Οργώνουν, θερίζουν, μαγειρεύουν, επιδιορθώνουν ή χτίζουν τα σπίτια τους, κατασκευάζουν και χρησιμοποιούν εργαλεία της εποχής. Καθημερινά. Οχτώ μήνες τον χρόνο μέχρι λίγες μέρες μετά την Ημέρα των Ευχαριστιών. Ηλικίες από τα μικρά παιδιά ως τους ηλικιωμένους που ζούσαν εκεί τότε.

Εμείς, οι επισκέπτες, γυρίζουμε ανάμεσά τους και τους παρακολουθούμε. Τους πιάνουμε κουβέντα και εκείνοι πρόθυμα μας συζητάνε. Αλλά ο καθένας έχει την πραγματική του "ταυτότητα" και όνομα. Ζουν στο 1627 και αν τους ρωτήσεις ή μιλήσεις για κάτι που έγινε μετά από το 1627 θα σου απαντήσουν: "Ευγενικέ κύριε, ο Μεγαλοδύναμος δεν μας προίκισε με την τέχνη του να βλέπουμε το μέλλον".

Όπως πάμε στην Αθήνα τους επισκέπτες μας στην Ακρόπολη εγώ πήγαινα πάντα τους επισκέπτες μου στη Φυτεία του Πλύμουθ, 40 χιλιόμετρα από εκεί που ζούσα 17 χρόνια. Ξεκινούσαμε από το χωριό. Εκεί, για μια, δύο ή και τρείς ώρες κουβέντιαζα τους "κατοίκους". Μιλούσαμε για Θεολογία, καθολικισμό, τον Λούθηρο, την κατάσταση πίσω στην Αγγλία, τις σχέσεις τους με τους Γουάπανογκ και το τι κατανόηση υπάρχει μεταξύ των δύο πολιτισμών...

Αλλά μόνο για λίγες ώρες. Την υπόλοιπη μέρα την πέρναγα πάντα στο διπλανό οικισμό, καθόμουνα στο χώμα κουβεντιάζοντας με τους Γουάπανογκ.

Ο οικισμός των Γουάπανογκ είναι στη σωστή του θέση και οι άνθρωποι που ζουν εκεί, χτίζουν καλύβες, μαγειρεύουν, κατασκευάζουν κανό από κορμούς δέντρων, όπως το 1627. Είναι οι πραγματικοί απόγονοι του Έθνους των Γουάπανογκ, που σήμερα ζουν και αυτοί στην σύγχρονη περιοχή του Πλύμουθ. Οι Γουάπανογκ όμως, αν και "ζουν" στον οικισμό δίπλα στην φυτεία των Άγγλων, δεν μιλάνε από την άποψη του 1627. Μιλάνε από τους πραγματικούς εαυτούς τους του σήμερα. Σε κουβεντιάζουν για την σοφία και τον τρόπο ζωής των προγόνων τους, αλλά και σου εξιστορούν και εξηγούν τους αγώνες που τους έφεραν από το 1600 στον 21ο αιώνα, επιβιώνοντας έναντι όλων των δυσκολιών ζωής και πολιτισμού που έφεραν στη γή τους οι λευκοί από τον ωκεανό.

Συζητούν πως τα τελευταία 20 χρόνια κατάφεραν σιγά-σιγά να ακουστεί η αλήθεια, η ιστορία τους, και πως αυτό άλλαξε τον μύθο της Ημέρας των Ευχαριστιών. Πως, στο τέλος, άλλαξε το λογότυπο του Μουσείου και σήμερα, το πρόσωπο του Γουάπανογκ και το πρόσωπο του Πουριτανού, έχει το ένα γυρισμένη την πλάτη στον άλλο. Μια ακριβής ιστορική απεικόνιση που έγινε δυνατή μόνο όταν οι σημερινοί απόγονοι και των δύο κατάφεραν επιτέλους, μετά από τόσο δρόμο, να κοιτάξουν ο ένας τον άλλον στα μάτια.

Είναι ένα μέρος που ήταν πολύ βαθειά στην καρδιά μου. Την τελευταία φορά που ήμουν ανάμεσα στους Γουάπανογκ ήταν τον Ιούνιο του 2007, δυόμιση μήνες αφού είχε πεθάνει ο πατέρας μου στην Αθήνα και 2 μήνες πριν πεθάνει η μητέρα μου, που τότε με περίμενε να γυρίσω όπως είχα υποσχεθεί, με εισιτήριο για 13 Ιουλίου αφού θα είχα κλείσει και πουλήσει τα πάντα στην Αμερική. Πήγα στο Πλύμουθ για να το δουν φίλοι μου που με είχαν επισκεφθεί από τη Σουηδία. Ήταν μια περίεργη μέρα για μένα. Ήξερα ότι ήταν η τελευταία φορά στη ζωή μου που θα βρισκόμουν εκεί, τουλάχιστον ως ντόπιος. Και αγόρασα κάτι φτιαγμένο στην φυτεία να το φέρω μαζί μου στην Ευρώπη σαν να ήμουνα τουρίστας.

~

Εδώ και δύο χρόνια κάνω ένα μεγάλο τραπέζι για όλη την οικογένεια εδώ στην Ιταλία την Ημέρα των Ευχαριστιών, στο σπίτι της μητέρας κάτω στην πεδιάδα, με Γαλοπούλα γεμισμένη με Αμερικάνικη σπιτική γέμιση και πολλά εδέσματα από την Νέα Αγγλία. Μετά από 17, συν μια το 1983, σύνολο 18 Thanksgivings στην Αμερική, αυτές που έχουμε εδώ με την Ιταλική οικογένεια μαγειρεμένες από έναν Έλληνα είναι οι πιο ατόφιες που έχω ζήσει, οι πιο πραγματικές στιγμές οικογένειας που υπήρξαν για μένα εκτός Ελλάδας. Την πρώτη χρονιά ήμασταν 12, την δεύτερη 17, και λένε ότι θα είμαστε πάνω από 20 του χρόνου. Την πρώτη χρονιά μόλις είχα φέρει την εξάκιλη γαλοπούλα στο τραπέζι η θεία Μπερναρντέτα μου έδωσε σε ένα χαρτί γραμμένη, και απήγγειλα, μια παραδοσιακή προσευχή των αγροτών του τόπου εδώ για την ετήσια σοδειά...

~

Το πατροπαράδοτο φαγητό την Ημέρα των Ευχαριστιών είναι γεμιστή γαλοπούλα και πολλά πιάτα που είναι παραδώσεις της κάθε οικογένειας. Το δε τραπέζι στήνεται στο σπίτι της γηραιότερης γιαγιάς στην οικογένεια. Μια φορά, όταν έφεραν στον Πρόεδρο Κέννεντυ δώρο την πατροπαράδοτη γαλοπούλα, ο Κέννεντυ, μπροστά στις τηλεοπτικές μηχανές, είχε την ιδέα να δώσει αμνηστία στη γαλοπούλα. Από τότε, κάθε παραμονές ημέρας Ευχαριστιών είναι παράδοση να δίνει ο Πρόεδρος αμνηστία στη γαλοπούλα του, η οποία μετά στέλνεται σε κάποιο ζωολογικό κήπο για παιδιά. Στην παρακάτω φωτογραφία βλέπουμε ένα Πρόεδρο να δίνει αμνηστία σε μια γαλοπούλα. Ο Πρόεδρος είναι στ' αριστερά.

(Σημ.: Αν η τελευταία Πέμπτη πέφτει 29 ή 30 Νοεμβρίου η γιορτή μετατοπίζεται μια βδομάδα πριν για να μην χάσουν τα μαγαζιά τόσες μέρες πωλήσεων έως τα Χριστούγεννα.).