Όταν έχεις μπροστά σου ένα τραπέζι γεμάτο λιχουδιές, στοιβαγμένες η μία πάνω στην άλλη σε ντουζίνες πιάτα, και ποτά κάθε ειδών, τρως, τρως επιλεκτικά ή τρως χυδαία σαν να μην υπάρχει αύριο --πεπεισμένοι όλοι πως όσο και να φάνε δεν είναι δυνατόν το φαγητό να τελειώσει ποτέ. Όταν τα λίγα πιάτα είναι άδεια με μόνο κάποιο αποφάγι εδώ κι εκεί, έπεται πανικός. Ερωτηματικά! Ποιός τά 'φαγε όλα και γιατί δεν υπάρχουν άλλα;
Τα τριάντα χρόνια από περίπου το 1970 έως το 2000 είδαν μια πρωτοφανή κοινωνική πραγματικότητα.
- Στις ΗΠΑ οι επενδύσεις των αφεντάδων του σύμπαντος στην Γουώλ Στρητ επί Ρέγκαν ξεκοκάλιζαν με βουλιμία το ποσοστό χρέους προς Ακαθάριστο Εθνικό Προϊόν του 32,5%, του 1981, μέχρι που το έφτασαν στο 66,1% το 1993.
- Στην Ελλάδα ο Ρομπέν των Δασών δανειζότανε από τους τραπεζίτες για να δώσει στους εξοστρακισμένους (μια παραλλαγή του να παίρνεις από τους πλούσιους να δίνεις στους φτωχούς --τελικά, δεν ήταν "Αλλαγή", αλλά ήταν παραλλαγή), που δεν ανησύχησε κανέναν καθώς εκτόξευε το ποσοστό χρέους προς ΑΕΠ από 25% το 1981 στο 100% το 1994.
Η ΕΕΣΔ χρεοκόπησε και κατέβασε ρολά το 1990 γιατί δεν μπόρεσε να ακολουθήσει τις ΗΠΑ στα έξοδα εξοπλισμών. Οι ΗΠΑ επιβίωσαν 20 χρόνια περισσότερο από την ΕΣΣΔ πριν τα βροντήξουν κι αυτοί με ποσοστά χρέους προς ΑΕΠ άνω του 100%.
Η Ελλάδα πολύ κράτησε, έχοντας φτάσει το 100% το 1994 και κάνοντας άλλα 15 χρόνια να χρεοκοπήσει ανεπισήμως.
Στην πρώτη δεκαετία του εικοστού πρώτου αιώνα τα πιάτα στο τραπέζι άδειασαν και γενιές που δεν είχαν γνωρίσει την σύνεση (ή την ανάγκη για σύνεση) άρχισαν να αναρωτιούνται ποιός φταίει και ποιός τους κατατρέχει. Ποιός τους μάτιασε τέλος πάντων!
Τα τριάντα χρόνια από περίπου το 1970 έως το 2000 είδαν μια πρωτοφανή κοινωνική πραγματικότητα.
- Στις ΗΠΑ οι επενδύσεις των αφεντάδων του σύμπαντος στην Γουώλ Στρητ επί Ρέγκαν ξεκοκάλιζαν με βουλιμία το ποσοστό χρέους προς Ακαθάριστο Εθνικό Προϊόν του 32,5%, του 1981, μέχρι που το έφτασαν στο 66,1% το 1993.
- Στην Ελλάδα ο Ρομπέν των Δασών δανειζότανε από τους τραπεζίτες για να δώσει στους εξοστρακισμένους (μια παραλλαγή του να παίρνεις από τους πλούσιους να δίνεις στους φτωχούς --τελικά, δεν ήταν "Αλλαγή", αλλά ήταν παραλλαγή), που δεν ανησύχησε κανέναν καθώς εκτόξευε το ποσοστό χρέους προς ΑΕΠ από 25% το 1981 στο 100% το 1994.
Η ΕΕΣΔ χρεοκόπησε και κατέβασε ρολά το 1990 γιατί δεν μπόρεσε να ακολουθήσει τις ΗΠΑ στα έξοδα εξοπλισμών. Οι ΗΠΑ επιβίωσαν 20 χρόνια περισσότερο από την ΕΣΣΔ πριν τα βροντήξουν κι αυτοί με ποσοστά χρέους προς ΑΕΠ άνω του 100%.
Η Ελλάδα πολύ κράτησε, έχοντας φτάσει το 100% το 1994 και κάνοντας άλλα 15 χρόνια να χρεοκοπήσει ανεπισήμως.
Στην πρώτη δεκαετία του εικοστού πρώτου αιώνα τα πιάτα στο τραπέζι άδειασαν και γενιές που δεν είχαν γνωρίσει την σύνεση (ή την ανάγκη για σύνεση) άρχισαν να αναρωτιούνται ποιός φταίει και ποιός τους κατατρέχει. Ποιός τους μάτιασε τέλος πάντων!
Όταν τελειώνει το φαΐ και δεν έχει άλλο, οι οικοδεσπότες σταματάνε το πάρτι και λένε στον κόσμο να πάει σπίτια του και να τους αφήσει μόνους να δούνε πως θα τα βγάλουν πέρα. Μπορεί οι οικοδεσπότες να το πούνε με φρασεολογία σύριζα ή με φρασεολογία χρυσής αυγής, αλλά τελικά το ίδιο πράμα λένε: αφήστε μας μόνους μας!
Λέμε ότι, αφού απέτυχαν ο κομουνισμός και ο σοσιαλισμός στον κόσμο, απέτυχε και ο καπιταλισμός, και μείναμε χωρίς σύστημα που να λειτουργεί. Σε γενικές γραμμές αυτό είναι αλήθεια, αλλά αυτό που διαφεύγει, ή "δεν το λέμε", είναι πως όλα τα συστήματα τα τελευταία 40 χρόνια απέτυχαν γιατί είτε κομουνιστικά είτε καπιταλιστικά απλά δανειζόντουσαν περισσότερα από όσα θα μπορούσαν να ξεπληρώσουν στην μακρά πνοή σε σχέση με την ανεπαρκή άνοδο της παραγωγικότητας και των εσόδων.
Ο πραγματικός ορισμός του τι έγινε και τι είναι "κρίση" λέει ότι οι χώρες και τα κράτη δεν μπόρεσαν να αυξήσουν την εγχώρια παραγωγή και έσοδα αρκετά ώστε να υποβαστάξουν τα επίπεδα δανεισμού τα οποία επέλεγαν να υιοθετούν.
Και ο ορισμός της κοινωνικής κρίσης που ακολούθησε είναι ότι όταν έρχονται τα δύσκολα ο άνθρωπος συσπειρώνεται στην άμεση γειτονιά, οικογένεια και κύκλο, απομονώνοντας εαυτόν από το γενικότερο σύνολο. Και το κάνει αυτό είτε συριζαϊκά, είτε φασιστικά... είτε ναζιστικά. Πάντα αυτό γινότανε στην Ιστορία. Γιατί όχι τώρα; Απλά, τώρα, τα πράματα είναι πολύ πιο μαύρα και οι αριθμοί πολύ μεγαλύτεροι, και οι προοπτικές πολύ λιγότερες από οποτεδήποτε στην Ιστορία.
Η ανθρωπότητα πάντα πάσχιζε ανάμεσα στο "καλό" και το "κακό". Αυτή η πάλη ήταν το σπέρμα το οποίο γονιμοποίησε την κάθε φιλοσοφία, λογοτεχνία και θρησκεία που εφηύρε η ανθρωπότητα.
Ο τελευταίος μεγάλος πόλεμος που ήταν πιο πεντακάθαρα από οποιονδήποτε άλλο το "καλό" εναντίων του "κακού" ήταν ο Δεύτερος Παγκόσμιος Πόλεμος.
Από τότε, από το 1945, η ανθρωπότητα έφτασε στη ευημερία της δεκαετίας του 1990. Η ευημερία αυτή όμως δεν μακροημέρευσε γιατί η ανθρώπινη φύση βρήκε καινούργια υφή να δώσει στο "κακό" και στο "καλό". Την υφή της ανευθυνότητας του τζιτζικιού αντί της σύνεσης του μερμηγκιού.
Ο επόμενος πόλεμος, που ήδη έχει αρχίσει, δεν έχει στόχους, δεν έχει ακόμα στρατόπεδα ούτε στρατούς. Είναι ο πόλεμος για να αλλάξει, αν μπορέσει ποτέ να αλλάξει, η ανθρώπινη φύση της εφήμερης ευημερίας και της ατομικότητας εις όφελος της σύνεσης και της συλλογικής ευθύνης...
Δεν έχεις καθόλου άδικο σε όσα λες, Δημήτρη. Παρόλο που δεν έχω ιδιαίτερες γνώσεις οικονομικών (in fact, δεν έχω καθόλου γνώσεις οικονομικών), ωστόσο πιστεύω πως η ευθύνη δεν βαρύνει μόνο αυτούς που δανείζονταν, αλλά και αυτούς που δάνειζαν αβέρτα κι ανεξέλεγκτα. Κι όχι απλώς δάνειζαν αβέρτα, αλλά διαφήμιζαν τις δανειοδοτικές τους υπηρεσίες με τρόπο δελεαστικότατο και συχνά δόλιο γιατί και οι ίδιοι δανείζονταν για να δανείσουν από άλλους, οι οποίοι κι εκείνοι δάνειζαν με δανεικά. Με λίγα λόγια ... ... ... χέσε μέσα Πολυχρόνη που γινήκαμε γειτόνοι !!! Να γιατί δεν έχω ιδέα απο οικονομικά !!!
ΑπάντησηΔιαγραφήΧμμμ... μου φαίνεται Αγγελική μου ότι έχεις πολύ επαρκής γνώσεις οικονομικών... Όποιος ξέρει να μην δανείζεται περισσότερα από όσα του επιτρέπουν τα μελλοντικά του έσοδα να ξεπληρώνει, έχει επαρκείς γνώσεις οικονομικών :-)
ΔιαγραφήΜετά βέβαια έρχονται οι οικονομολόγοι οι οποίοι σκαρφίζονται τις φρασεολογίες και εξισώσεις βάσει των οποίων τα κράτη δανείζονται κρύβοντας το πραγματικό πρόβλημα πίσω από καμουφλάζ εφήμερης ευημερίας.
Εδώ μπαίνει η γκρί περιοχή της ευθύνης εκείνων που δανείζουν και που διαφημίζουν τα δάνειά τους να τα αγοράσει ο κόσμος. Ευθύνονται εκείνοι, ο κόσμος, ή και οι μεν και οι δε; Οποιαδήποτε απάντηση πρέπει να λάβει υπ' όψιν της ότι κανείς δεν εξανάγκασε με το έτσι θέλω και με πιστόλι στον κρόταφο να δανειστεί κανείς δεκάρα. Ο δανεισμός, κρατικός και ατομικός, ήταν επιλογή του δανειολήπτη. Αυτό είναι αναμφισβήτητο γεγονός. Η καταπληκτική διαφήμιση δεν στέκεται ποτέ σαν άξια δικαιολογία αποτυχημένων αγορών. Αιτιολογία ναι. Δικαιολογία όχι.
Ο πατέρας μου, απλός υπάλληλος, λογιστής, έλεγε κατά τα τέλη της δεκαετίας του '80 ότι "έτσι που δανείζονται θα χρεοκοπήσει η Ελλάδα σε 20 χρόνια". Ο πατέρας μου, που πέθανε το 2007 και δεν πρόλαβε, για δύο χρόνια, να δει πόσο σοφός ήτανε, ήταν πράγματι σοφός; Κανείς, μα κανείς άλλος δεν το έβλεπε και δεν το ήξερε; Βλέπουμε όμως ακόμα το "άτρωτο" του φαντάσματος του Ρομπέν των Δασών και ψάχνουμε τις αιτιολογίες αλλού...
Βασικά πάντως, και πράγματι, ο Πλυχρόνης δεν έχει πλέον άλλη επιλογή από το να ακολουθήσει την συμβουλή της λαϊκής σοφίας :-)
Σαφέστατα !!! Η ελεύθερη βούληση και η ευθύνη των προσωπικών μας επιλογών είναι 2 πράγματα στα οποία πιστεύω κι εγώ απόλυτα !!! Ακόμα και το πιστόλι στον κρόταφο να σου 'χει βάλει κάποιος, η τελική απόφαση παραμένει ολοκληρωτικά δική σου, έχοντας υπολογίσει όλα τα
ΔιαγραφήIF ...
THEN ...
ELSE ...
ENDIF
για να τα πούμε και στην γλώσσα των υπολογιστών, να καταλαβαινόμαστε :-).
Απλά η "δόλια" (αυτή που γίνεται με δόλο δηλαδή, αποκρύπτοντας πληροφορίες ή προβάλλοντας ψευδείς πληροφορίες) διαφήμιση δεν είναι δυνατόν να μην φέρει καμία ευθύνη. Αν μη τι άλλο, το
IF ...
THEN ...
ELSE ...
ENDIF
δεν μπορεί να λειτουργήσει χωρίς σωστές και ακριβείς παραμέτρους :-)
Και ιδού το ενδιαφέρον πλαίσιο το οποίο περιβάλει την έννοια "ευθύνη". Η ίδια διαφήμιση θα έχει διαφορετική ισχύ και επίδραση σε διαφορετικούς ανθρώπους.
ΔιαγραφήΟ κάθε άνθρωπος θα ακολουθήσει το IF με υποθέσεις οικείες και γνωστές υποκειμενικά. Το THEN θα το ακολουθήσουν πιθανότητες δυνατές στο συγκεκριμένο σκεπτόμενο άτομο, το ίδιο και τα υπόλοιπα.
Μερικοί θα χάψουν την διαφήμιση και άλλοι δεν θα την χάψουν. Φταίει η διαφήμιση που την έχαψαν εκείνοι που την έχαψαν, ή φταίνε εκείνοι που την έχαψαν επειδή είχαν την παρουσία πνεύματος εκείνων που δεν την έχαψαν.
Υπάρχουν βέβαια και οι ψευδείς διαφημίσεις. Θα βρούμε όμως ότι τα ψεύδη των διαφημίσεων είναι πάντα νομίμως κεκαλυμμένα.
Φοβάμαι ότι η διαφήμιση φέρει στην χειρότερη περίπτωση ευθύνη ηθική και υποκειμενικής φύσης ανά περίπτωση... Αλλά όχι ευθύνη νομική ή αντικειμενικά όμοια στο εύρος του ακροατηρίου.
Κανονικά, όταν το διαφημιζόμενο προϊόν είναι δάνεια, ή το διαφημιζόμενο προϊόν είναι κόμμα που θα φέρει ευημερία μέσω δανείων, η διαδικασία αξιολόγησης του προϊόντος από τον καταναλωτή υποτίθεται ότι θα έπρεπε να ήταν διαδικασία απλή... "Όχι, ευχαριστώ, δεν θα πάρω".