Μπορεί άραγε ένα μπλογκ, βιβλίο, ταινία ή τηλεπαρουσιαστής να πείσει οποιονδήποτε για κάποιο θέμα; Μπορούν αυτά που διαβάζουμε, ακούμε ή βλέπουμε να επηρεάσουν την γνώμη μας, ή να την αλλάξουν;
Μπορεί μια ευχή να βγει αληθινή μόνο επειδή ακούστηκε; Ή διαβάστηκε;
Είναι σπάνιο για ένα κείμενο ερωτήσεων και επιχειρημάτων να μπορεί να αλλάξει την γνώμη και την οπτική μας πάνω σε σημαντικά, θεμελιώδη θέματα. Όμως αυτό που γίνεται μέσα μας, κυρίως υποσυνείδητα, είναι η επιμόρφωση, ή, η παραμόρφωση των ιδεών μας μέσω των στοιχείων που συσσωρεύονται και αφομοιώνονται στο σύνολο της εμπειρίας μας.
Η καλύτερη άμυνα εναντίων αλλαγής ή εμπλούτισης απόψεων είναι η επιλεκτική ανάγνωση, διαβάζοντας μόνο τα μέρη του κειμένου στα οποία μπορούμε να αντιλέγουμε, και μη διαβάζοντας τα μέρη του κειμένου που θα απαιτούσαν απάντηση που δεν μας αρέσει. Αντίθετα, για εκείνους που ήδη συμφωνούν με την προτεινόμενη θέση ενός κειμένου, η πλήρης ανάγνωση μπορεί να εδραιώσει περαιτέρω τις απόψεις τους.
Η άποψή μας διαμορφώνεται από το σύνολο των γνώσεών μας, ζυγισμένο με την υποκειμενική μας κρίση και αντίληψη. Είναι θέμα γνώσης και γνώμης.
Τον φόβο που επικαλείται την ανάγκη να έχουμε δίκιο. Γιατί; Πολλές φορές η αναγνώριση περισσοτέρων στοιχείων του οποιουδήποτε θέματος πιθανόν να επιτίθενται σε θεμελιώδεις πτυχές της ταυτότητάς μας. Γι αυτό και τα αποσιωπούμε, ή τα θεωρούμε άνευ σημασίας. Ή τα πνίγουμε στην ομίχλη, ή τα διαστρεβλώνουμε.
Όταν κάποιος έχει γράψει πολλά πράγματα, η πιο έγκυρη αξιολόγηση του βάρους των γεγραμμένων, για μερικούς ανάμεσά μας, είναι η ζυγαριά. Όταν, δηλαδή, σε μια παλιά ζυγαριά μπακάλικου βάλουμε τα άπαντα του Σαίξπηρ από την μία, και ένα χρόνο εκδόσεις Άρλεκιν από την άλλη, θα ανακαλύψουμε ότι τα Άρλεκιν είναι πιο βαριά.
Η επιμονή, της οποίας επιμονής το επόμενο σκαλοπάτι είναι ο φανατισμός, δεν είναι παρά η άρνηση του να εξελίξουμε την ταυτότητά μας -μια άρνηση που έρχεται από ανασφάλεια: την ανασφάλεια που θα έφερνε η συνειδητοποίηση ότι δεν υπάρχει αφετηρία, προορισμός, ή άγκυρα στη ζωή. Και η ταυτότητά μας, η γνώμη μας, μας παρέχει την ασφάλεια του κόσμου τον οποίον εφηύραμε ο καθένας.
Σε δύσκολους καιρούς βγάζουμε τις εφεδρείες επιμονής και ταμπουρωνόμαστε ακόμα περισσότερο πίσω από επιλεκτικό ατομικισμό.
Διάβασα για τους χρυσαυγίτες που τώρα μοιράζουν τρόφιμα σε Έλληνες μόνο. Και μου δημιουργήθηκε η ερώτηση: Τι θα γινόταν αν ένας Έλληνας, εγκεκριμένος από τους προμηθευτές δωρεάν τροφίμων, έπαιρνε το μερτικό του και μετά γύριζε και το έδινε σε κάποιον μετανάστη που το είχε ανάγκη περισσότερο από εκείνον; Ποιόν από τους δύο θα έδερνε η κάλπικη αυγή; τον προδότη έλληνα ή τον μετανάστη; ή και τους δύο;
Έκανα την ερώτηση σε σχόλιο στο Βήμα, και μια απάντηση που πήρα εξηγούσε τους λόγους για τους οποίους δεν είναι ρατσιστική η Ελλάδα: ο υπόλοιπος κόσμος είναι αφελής. Μάλιστα, η απάντηση με δίδασκε κατά λέξη ότι αντί για "μετανάστης" είναι πιο σωστό να πούμε "αλλόθρησκος εισβολέας".
Πως βοηθάς μια κοινωνία να καταλάβει ότι είναι ληγμένη;
Έχω δει ρατσισμό και φασισμό στην ζωή μου σε πολλές χώρες. Αλλά τόσο ηλίθιο ρατσισμό και τόσο παιδαριώδη φασισμό σαν τον Ελληνικό, με τόσες σοφιστικές δικαιολογίες που δηλώνουν παντελή άρνηση οποιασδήποτε πραγματικότητας και ρεαλισμού δεν έχω συναντήσει πουθενά. Ακόμα και στον ρατσισμό, και στον φασισμό, πρόχειροι ερασιτέχνες!
Έχω συχνά κάνει ερωτήσεις που εκλήφθηκαν σαν γνώμες, και προτείνει γνώμες που εκλήφθηκαν ως ερωτήσεις. Και στοιχεία που αποσιωπούνται για να ενισχύονται μονόπλευρες απόψεις.
Και κάθε καλή ερώτηση εκλαμβάνεται σαν επίθεση από εκείνους των οποίων η ταυτότητα θα απειλείτο αν προσπαθούσαν να απαντήσουν. Και κάθε πρόταση γνώμης πολλές φορές δεν εκλαμβάνεται σαν πρόταση, όταν ο παραλήπτης της προτάσεως δεν ξέρει πως να προτείνει, παρά μόνο πως να επιμένει στην δική του θέση.
Κι ας μας δίδαξε η αρχαία Ελλάδα ότι η κατανόηση της ερώτησης οδηγεί στην συνειδητοποίηση ότι καμία γνώμη δεν είναι απόλυτη ή εντελώς σωστή.
Τι είναι ο φασισμός, ο ρατσισμός... τι είναι η αμορφωσιά και η σοφιστεία (άσχετα με το τι αποστηθίστηκε για διπλώματα και παπλώματα), τι είναι, αν δεν είναι η επιλογή της επιμονής και της παρωπίδας;
Ποιά θέση είναι δυνατόν να είναι πραγματικά και οικουμενικά σωστή αν ενεργεί αφαιρετικά και όχι προσθετικά;
Για να πω και μια γνώμη δική μου, στην οποία δεν έχω ανάγκη να επιμείνω: Όποιοι έχουν δώσει δώρα, ή βοήθεια, ή ελεημοσύνη, από την καρδιά, χωρίς να στέκονται κριτές των παραληπτών και χωρίς να έχουν διατυμπανίσει ποιός άφησε το δώρο, την βοήθεια ή την ελεημοσύνη, και πιστεύουν ότι δεν υπάρχει Άγιος Βασίλης, ή Σάντα Κλως, ή Σαιντ Νικολας, ή Μπεφάνα... δεν πιστεύουν στον εαυτό τους.
Όμως είμαι ο πρώτος που θα προειδοποιήσει για τον κίνδυνο του να παίρνει κανείς σοβαρά τις γνώμες του μπλογκ αυτού. Σαν παράδειγμα να παραδεχτώ τι ταινίες είδαμε, δύο ενήλικες, για τις γιορτές:
- Προ-Παραμονή: It's a wonderful life (1946) του Frank Capra με τον James Stewart και την Donna Reed,
- Παραμονή: Bambi (1942) του Ντίσνεϋ (κλάμα και οι δύο),
- Χριστούγεννα: The Muppet Christmas Carol (1992), Χριστούγεννα του Ντίκενς με τις Μάπετς και τον Μάικλ Κέην σαν Εμπενήζερ Σκρουτζ,
- Δεύτερη Μέρα: Going Postal (2010) του Terry Pratchett.
Και όλα αυτά με την σπιτική μου σύζευξη του Ελληνικού τσουρεκιού και του Ιταλικού πανετόνε: Το Παντσουρεκόνε! Θα δίνατε εσείς βάση;
Τέλος πάντων, όπως είπε ένας Σικελικής καταγωγής Αμερικανός Ελευθεριακής (libertarian) προσήλωσης που δυσπιστούσε μπροστά σε κάθε έκφραση παραδωσιακής δύναμης, και που αγαπούσε τους ανθρώπους , ο Frank Capra, στο It's a wonderful life, κάθε φορά που χτυπάει ένα κουδουνάκι, ένας άγγελος αποκτά τα φτερά του.
Μπορεί μια ευχή να βγει αληθινή μόνο επειδή ακούστηκε; Ή διαβάστηκε;
Είναι σπάνιο για ένα κείμενο ερωτήσεων και επιχειρημάτων να μπορεί να αλλάξει την γνώμη και την οπτική μας πάνω σε σημαντικά, θεμελιώδη θέματα. Όμως αυτό που γίνεται μέσα μας, κυρίως υποσυνείδητα, είναι η επιμόρφωση, ή, η παραμόρφωση των ιδεών μας μέσω των στοιχείων που συσσωρεύονται και αφομοιώνονται στο σύνολο της εμπειρίας μας.
Η καλύτερη άμυνα εναντίων αλλαγής ή εμπλούτισης απόψεων είναι η επιλεκτική ανάγνωση, διαβάζοντας μόνο τα μέρη του κειμένου στα οποία μπορούμε να αντιλέγουμε, και μη διαβάζοντας τα μέρη του κειμένου που θα απαιτούσαν απάντηση που δεν μας αρέσει. Αντίθετα, για εκείνους που ήδη συμφωνούν με την προτεινόμενη θέση ενός κειμένου, η πλήρης ανάγνωση μπορεί να εδραιώσει περαιτέρω τις απόψεις τους.
Τι είναι αυτό που μας κάνει να πιστεύουμε οποιαδήποτε άποψη;
Σίγουρα είναι κάτι διαφορετικό από εκείνο που μας κάνει να επιμένουμε στην άποψή μας.
Η άποψή μας διαμορφώνεται από το σύνολο των γνώσεών μας, ζυγισμένο με την υποκειμενική μας κρίση και αντίληψη. Είναι θέμα γνώσης και γνώμης.
Η επιμονή στην άποψή μας εδραιώνεται όχι από γνώση ή από γνώμη, αλλά από φόβο.
Τον φόβο που επικαλείται την ανάγκη να έχουμε δίκιο. Γιατί; Πολλές φορές η αναγνώριση περισσοτέρων στοιχείων του οποιουδήποτε θέματος πιθανόν να επιτίθενται σε θεμελιώδεις πτυχές της ταυτότητάς μας. Γι αυτό και τα αποσιωπούμε, ή τα θεωρούμε άνευ σημασίας. Ή τα πνίγουμε στην ομίχλη, ή τα διαστρεβλώνουμε.
Όταν κάποιος έχει γράψει πολλά πράγματα, η πιο έγκυρη αξιολόγηση του βάρους των γεγραμμένων, για μερικούς ανάμεσά μας, είναι η ζυγαριά. Όταν, δηλαδή, σε μια παλιά ζυγαριά μπακάλικου βάλουμε τα άπαντα του Σαίξπηρ από την μία, και ένα χρόνο εκδόσεις Άρλεκιν από την άλλη, θα ανακαλύψουμε ότι τα Άρλεκιν είναι πιο βαριά.
Η επιμονή, της οποίας επιμονής το επόμενο σκαλοπάτι είναι ο φανατισμός, δεν είναι παρά η άρνηση του να εξελίξουμε την ταυτότητά μας -μια άρνηση που έρχεται από ανασφάλεια: την ανασφάλεια που θα έφερνε η συνειδητοποίηση ότι δεν υπάρχει αφετηρία, προορισμός, ή άγκυρα στη ζωή. Και η ταυτότητά μας, η γνώμη μας, μας παρέχει την ασφάλεια του κόσμου τον οποίον εφηύραμε ο καθένας.
Σε δύσκολους καιρούς βγάζουμε τις εφεδρείες επιμονής και ταμπουρωνόμαστε ακόμα περισσότερο πίσω από επιλεκτικό ατομικισμό.
Διάβασα για τους χρυσαυγίτες που τώρα μοιράζουν τρόφιμα σε Έλληνες μόνο. Και μου δημιουργήθηκε η ερώτηση: Τι θα γινόταν αν ένας Έλληνας, εγκεκριμένος από τους προμηθευτές δωρεάν τροφίμων, έπαιρνε το μερτικό του και μετά γύριζε και το έδινε σε κάποιον μετανάστη που το είχε ανάγκη περισσότερο από εκείνον; Ποιόν από τους δύο θα έδερνε η κάλπικη αυγή; τον προδότη έλληνα ή τον μετανάστη; ή και τους δύο;
Έκανα την ερώτηση σε σχόλιο στο Βήμα, και μια απάντηση που πήρα εξηγούσε τους λόγους για τους οποίους δεν είναι ρατσιστική η Ελλάδα: ο υπόλοιπος κόσμος είναι αφελής. Μάλιστα, η απάντηση με δίδασκε κατά λέξη ότι αντί για "μετανάστης" είναι πιο σωστό να πούμε "αλλόθρησκος εισβολέας".
Πως βοηθάς μια κοινωνία να καταλάβει ότι είναι ληγμένη;
Ότι στο νεκρό κορμί της τα κύτταρα βρίσκονται σε άρνηση καθώς πεθαίνουν μαζί με το κορμί;
Έχω δει ρατσισμό και φασισμό στην ζωή μου σε πολλές χώρες. Αλλά τόσο ηλίθιο ρατσισμό και τόσο παιδαριώδη φασισμό σαν τον Ελληνικό, με τόσες σοφιστικές δικαιολογίες που δηλώνουν παντελή άρνηση οποιασδήποτε πραγματικότητας και ρεαλισμού δεν έχω συναντήσει πουθενά. Ακόμα και στον ρατσισμό, και στον φασισμό, πρόχειροι ερασιτέχνες!
Έχω συχνά κάνει ερωτήσεις που εκλήφθηκαν σαν γνώμες, και προτείνει γνώμες που εκλήφθηκαν ως ερωτήσεις. Και στοιχεία που αποσιωπούνται για να ενισχύονται μονόπλευρες απόψεις.
Και κάθε καλή ερώτηση εκλαμβάνεται σαν επίθεση από εκείνους των οποίων η ταυτότητα θα απειλείτο αν προσπαθούσαν να απαντήσουν. Και κάθε πρόταση γνώμης πολλές φορές δεν εκλαμβάνεται σαν πρόταση, όταν ο παραλήπτης της προτάσεως δεν ξέρει πως να προτείνει, παρά μόνο πως να επιμένει στην δική του θέση.
Κι ας μας δίδαξε η αρχαία Ελλάδα ότι η κατανόηση της ερώτησης οδηγεί στην συνειδητοποίηση ότι καμία γνώμη δεν είναι απόλυτη ή εντελώς σωστή.
Τι είναι ο φασισμός, ο ρατσισμός... τι είναι η αμορφωσιά και η σοφιστεία (άσχετα με το τι αποστηθίστηκε για διπλώματα και παπλώματα), τι είναι, αν δεν είναι η επιλογή της επιμονής και της παρωπίδας;
Ποιά θέση είναι δυνατόν να είναι πραγματικά και οικουμενικά σωστή αν ενεργεί αφαιρετικά και όχι προσθετικά;
Για να πω και μια γνώμη δική μου, στην οποία δεν έχω ανάγκη να επιμείνω: Όποιοι έχουν δώσει δώρα, ή βοήθεια, ή ελεημοσύνη, από την καρδιά, χωρίς να στέκονται κριτές των παραληπτών και χωρίς να έχουν διατυμπανίσει ποιός άφησε το δώρο, την βοήθεια ή την ελεημοσύνη, και πιστεύουν ότι δεν υπάρχει Άγιος Βασίλης, ή Σάντα Κλως, ή Σαιντ Νικολας, ή Μπεφάνα... δεν πιστεύουν στον εαυτό τους.
Όμως είμαι ο πρώτος που θα προειδοποιήσει για τον κίνδυνο του να παίρνει κανείς σοβαρά τις γνώμες του μπλογκ αυτού. Σαν παράδειγμα να παραδεχτώ τι ταινίες είδαμε, δύο ενήλικες, για τις γιορτές:
- Προ-Παραμονή: It's a wonderful life (1946) του Frank Capra με τον James Stewart και την Donna Reed,
- Παραμονή: Bambi (1942) του Ντίσνεϋ (κλάμα και οι δύο),
- Χριστούγεννα: The Muppet Christmas Carol (1992), Χριστούγεννα του Ντίκενς με τις Μάπετς και τον Μάικλ Κέην σαν Εμπενήζερ Σκρουτζ,
- Δεύτερη Μέρα: Going Postal (2010) του Terry Pratchett.
Και όλα αυτά με την σπιτική μου σύζευξη του Ελληνικού τσουρεκιού και του Ιταλικού πανετόνε: Το Παντσουρεκόνε! Θα δίνατε εσείς βάση;
Τέλος πάντων, όπως είπε ένας Σικελικής καταγωγής Αμερικανός Ελευθεριακής (libertarian) προσήλωσης που δυσπιστούσε μπροστά σε κάθε έκφραση παραδωσιακής δύναμης, και που αγαπούσε τους ανθρώπους , ο Frank Capra, στο It's a wonderful life, κάθε φορά που χτυπάει ένα κουδουνάκι, ένας άγγελος αποκτά τα φτερά του.
Η νέα Ελλάδα πάντα αντέγραφε αυτά που της σερβίριζε ο ξένος κινηματογράφος ή, η τηλεόραση. Παλαιότερα ήταν η δύση, τώρα είναι η ανατολή, μια που η δύση άρχισε να ζητάει τα δανεικά της πίσω. Στην ανάρτηση αυτή σας αφήνω με τις εικόνες που κάποτε μας ενέπνεαν αντί να ψάξω να βρω φωτογραφίες από Τούρκικα σήριαλ που είναι πιο της μόδας. Ας ελπίσουμε ότι όταν σε ένα χρόνο η κοινωνία της Ελλάδας περιμένει το 2014, θα έχει χρησιμοποιήσει το 2013 για να σώσει ότι μπορέσει... και να ενώσει όσα μέλη της δεν φοβούνται την διαφορετικότητα του ανθρώπου που δίνει μοναδικότητα στην ανθρωπότητα. Να βρει την θέση που της ανήκει ανάμεσα σε ανατολή και δύση, και να καταλάβει ποιά είναι η ίδια αντι για το τι δεν είναι οι άλλοι.
Καλή χρονιά .
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου