Σουβλάκι

"Μην επιτρέψτε στο σχολείο να σταθεί εμπόδιο στην μόρφωσή σας"
"Don't let schoolin' get in the way of your education."
Pete Seeger,
3/5/1919-27/1/2014

Οι λέξεις κουβαλάν διαφορετικούς συσχετισμούς για τον καθένα... Η Λέξη "Σπουδές", σε εμένα, φέρνει αμέσως τις εικόνες, μυρωδιές και γεύσεις: Σουβλάκι, Λεωφορείο, Οδός Σόλωνος, Φροντιστήριο, Μουσική. Και, όπως είπα ήδη, Σουβλάκι. Συσχετισμούς με λέξεις όπως Γνώση, Ενδιαφέρον, Επάγγελμα, Μέλλον, μου φέρνουν εικόνες από άλλα μέρη, όπως το Λονδίνο (και κάποιο ιδιαίτερο στο σπίτι). Ποτέ κατά τα τελευταία μου χρόνια στο Γυμνάσιο (σήμερα Λύκειο) δεν επρόκειτο ούτε είχα σκεφτεί ότι θα βρισκόμουνα στην Ελλάδα μετά το απολυτήριο. Θα είχα φύγει και ως λαθρεπιβάτης ή μούτσος σε καράβι, ή με τα πόδια. Ευτυχώς ο πατέρας μου έπιασε και τρίτη δουλειά και με την βοήθεια του αδελφού του (του θείου μου) και με την βοήθεια της γιαγιάς μου (κρυφά μέσω της μητέρας μου) με στείλανε στο Λονδίνο αεροπορικώς όπου για τους ξένους φοιτητές το δημόσιο Κολέγιο του 1975 κόστιζε κάπου 100 λίρες τον χρόνο. Και το δωμάτιό μου 20 λίρες την εβδομάδα.

Τώρα, 40 χρόνια μετά, θυμάμαι ακόμα το γωνιακό σουβλατζίδικο στην γωνία πίσω από την Εθνική Βιβλιοθήκη, στην αρχή της Ιπποκράτους. Θυμάμαι τα φροντιστήρια, και τα παιδιά με τα βιβλία και τους δίσκους μουσικής. Τα μπλου τζην και τις στρατιωτικού τύπου τσάντες να μην ξεχνάμε και τον Τσε. Μου τα θύμισε η Καθημερινή όταν είδα αυτό το άρθρο. Σουβλάκι, φτώχεια, φροντιστήριο.

Το Σουβλάκι είναι και στον τίτλο του άρθρου της Καθημερινής! Στον τίτλο βρίσκεται και η Φτώχεια και το Φροντιστήριο. Ένας πραγματικά φτωχός άνθρωπος όμως δεν θα μπορούσε να απολαύσει ούτε Σουβλάκι ούτε Φροντιστήριο. 

Ίσως η Καθημερινή και το αναγνωστικό της κοινό να μην έχουν πάρει ακόμα χαμπάρι ότι Φτώχεια δεν είναι όταν έχεις λιγότερα από όσα είχες προχτές, αλλά, όταν δεν έχεις για Σουβλάκι.

Αναρωτιέμαι...

Κάνει κανείς άλλος την ίδια ερώτηση με εμένα; Δηλαδή... ρωτάει ποτέ κανείς τι ακριβώς είναι το Φροντιστήριο, ποιός έιναι ο λόγος της ύπαρξής του, και... γιατί δεν υπάρχει πουθενά αλλού στον Δυτικό Κόσμο παρά μόνο στην Ελλάδα --τουλάχιστον στην έκταση και αποδοχή που απολαμβάνει στην Ελλάδα.

Το Φροντιστήριο, τα τελευταία 45 χρόνια, είναι ένα σχετικά ακριβό, βραδινό, ιδιωτικό, μικρό σχολείο στο οποίο πηγαίνουν τα 80% των μαθητών του Λυκείου για να μπορέσουν να πάρουν καλύτερο βαθμό στο κανονικό σχολείο, και να περάσουν τις Πανελλήνιες εξετάσεις. Κάτι σαν το φαρμακείο ή τον φούρνο ή το μπακάλικο της γειτονιάς, και, με τα χρόνια και την ελεύθερη αγορά, όπως τα σούπερ μαρκετ, μεγάλωσαν και έγιναν και μπιγκ μπίζνες! Και όπως βλέπω στην παραπάνω φωτογραφία, υπάρχουν πλέον και δάσκαλοι φροντιστηρίων οργανομένοι! (αυτό το ορθογραφικό είναι επίτηδες) Εύγε, άριστα! Τα παιδιά πηγαίνουν Φροντιστήριο τα απογεύματα ή τα βράδια για να μάθουν την ύλη που διδάσκουν τα Λύκεια. Στα οποία, Λύκεια, πηγαίνουν τα πρωινά.

Γιατί χρειάζεται, σαν αποδεκτός θεσμός μαλιστα, το Φροντιστήριο; Στα Λύκεια δεν μαθαίνουν άραγε τα μαθήματα τα παιδιά, και πρέπει να πάνε και να πληρώσουνε δεύτερο σχολείο για να μάθουν αυτά που δεν έμαθαν στο κανονικό σχολείο;

Γιατί δεν μαθαίνουν στο κανονικό σχολείο;

Το να πατήσει το πόδι του ένα παιδί σε Φροντιστήριο σημαίνει, στον νου του ίδιου του παιδιού, ότι απέτυχε να μάθει στο σχολείο (ενοχή), ή, ότι το σχολείο απέτυχε να το διδάξει (θυμός). Εξαρτάται από το παιδί, το πως το βλέπει, έτσι ή αλλιώς. Αλλά, είτε έτσι είτε αλλιώς, το παιδί ξέρει ότι πάει Φροντιστήριο επειδή κάποιος απέτυχε: ή το σχολείο απέτυχε, ή το ίδιο το παιδί. Τα παιδιά το νοιώθουν αυτό --δεν είναι χαζά. Αμόρφωτα είναι, όχι βλάκες: φυσικά κάποιου Αποτυχία σημαίνει η ύπαρξη του Φροντιστηρίου.

Η Ζωή αρχίζει με μια αίσθηση Αποτυχίας.

Ο στόχος βέβαια (κατ' ευθείαν από την άμεση οικογένεια, και τις οσμές της κοινωνίας) είναι η Νομική στην Αθήνα, ή το Πολυτεχνείο, αλλά ελάχιστοι θα φτάσουν εκεί. Η μεγάλη πλειοψηφία θα καταλήξει κάπου αλλού, όπου τα στείλουν τα παιδιά από το Υπουργείο οι μεγάλοι που αξιολογούν τους βαθμούς τους. Δεύτερη αποτυχία όταν η πλειοψηφία δεν πάει εκεί που ήθελε για σπουδές.

Η Ζωή του Έλληνα πολίτη ξεκινάει στα εφηβικά χρόνια με δύο ξεχωριστές αποτυχίες. Φτάνει 20 χρονών με την αίσθηση ότι ήδη έχει αποτύχει δύο φορές γιατί δεν μάθαινε στο σχολείο και χρειαζόταν Φροντιστήριο, και μετά δεν πήγε για Ανώτατη Σχολή εκεί που ονειρευόταν, στόχο για τον οποίον δούλευε και ήλπιζε, να μην απογοητεύσει την οικογένεια, την κοινωνία, και τον εαυτό του.

Όταν ένας πολίτης ξεκινά την ζωή με βαθιά αίσθηση αποτυχίας, σε σημείο που να είναι πολλές φορές υποσυνείδητη, τι πολίτες περιμένετε να αναθρέψει το σύστημά σας; Όλο και κάπου θα βγούν τ' απωθημένα: το λιγότερο, με τον τρόπο που οδηγούν στους δρόμους και το σκεπτικό με το οποίο ψηφίζουν. Μουντζώνουν όλους τους άλλους οδηγούς και ψηφίζουνε ονείρωξη (είτε την λένε Ανδρέα, είτε Αλέξη, είτε αυγούλα).

Αυτό είναι μεγάλο θέμα και το επέκτεινα. Ήθελα να μιλήσω για το Φροντιστήριο, τον Ρωμαίικο αυτόν θεσμό.

Γιατί άραγε όλοι αυτοί οι καταπληκτικοί εκπαιδευτικοί, που έχουμε σε εθνικό επίπεδο να επιδείξουμε σε όλες τις πορείες, τις απεργίες και τις καταλήψεις, δεν κάνουν (οι περισσότεροι, όχι όλοι) την δουλειά τους σωστά έτσι ώστε να μην χρειάζονται Φροντιστήρια οι μαθητές; Φυσικά κανείς Έλληνας δεν φταίει ποτέ για τίποτα λάθος που γίνεται, και φυσικά δεν φταίνε οι καθηγητές που τα παιδιά χρειάζονται να πάνε Φροντιστήριο μετά. Φταίει κάποιος άλλος. Ποιός να φταίει... ποιός να φταίει... Το βρήκα! Φταίει το σύστημα! Φταίει και το Υπουργείο Παιδείας! Δεν φταίμε εμείς, δεν φταίνε οι καθηγητές και οι δάσκαλοι, ή οι γονείς, γιατί φυσικά το φταίξιμο είναι αλλού. Και όπως όλοι ξέρουμε, για το σύστημα παιδείας στην Ελλάδα δεν φταίνε οι Έλληνες αλλά οι Αρειανοί, και το Υπουργείο Παιδείας το οποίο βρίσκεται σε κάποιο μακρινό άστρο.

Άραγε, αισθάνονται ποτέ οι καθηγητές φροτιστηρίων ότι χρησιμοποιούν την ανικανότητα που επιδεικνύουν στην πρωινή τους δουλειά σαν μοχλό για να πάρουν χρήματα εκβιαστικά από τα παιδιά και τις οικογένειες των παιδιών στην βραδινή τους δουλειά; Πως είναι δυνατόν, 40-50 χρόνια ο ραγιάς να έχει δεχτεί το Φροντιστήριο σαν μέρος του εκπαιδευτικού συστήματος; Λέτε να φταίνε όοοοολες οι κυβερνήσεις 50 χρόνια; Αυτές παιδί μου δεν ήταν κυβερνήσεις: κατοχή ήταν μια που οι καημένοι οι καθηγητές και οι καημένοι οι γονείς δεν μπόρεσαν να κάνουν καμιά κυβέρνηση, 50 χρόνια, να τους ακούσει. Εν τω μεταξύ, τα Ελληνόπουλα ξεκινάνε την ζωή τους με την αποτυχία, κι αν ακόμα πάρουν άριστα. Τώρα μάλιστα έχουν και το όραμα του 68% ανεργεία που τους περιμένει...