"Αν έχουμε την επιθυμία στην ψυχή μας να δώσουμε πραγματική σημασία στον πλανήτη μας, υπάρχει κάτι το οποίο μπορούμε να κάνουμε για να το επιτύχουμε. Αποδίδουμε στον κόσμο μας σημασία με το θάρρος των ερωτήσεών μας και με το βάθος των απαντήσεων που δίνουμε στις ερωτήσεις."
Πύργοι Ελεφαντοστού
Πύργοι Ελεφαντοστού
Διάβασα ένα θαυμάσιο ποστ στο μπλογκ ο δείμος του πολίτη: "Οι πνευματικοί άνθρωποι σύμμαχοι στη μάχη κατά της ανοησίας" το οποίο μου θύμισε μια πολύ όμορφη στιγμή της ζωής μου που θα ήθελα να μοιραστώ εδώ στην αποθήκη σκέψης, γιατί θα ήταν πολύ μακρήγορο (ακόμα και για τα δικά μου δεδομένα!) να το αφήσω σαν σχόλιο στον Δήμο.
Είχα γράψει στο ποστ μου "Επιτάφιος για μια Εποχή" πως μια φορά είχα συνάντηση τον Αμερικανό επιστήμονα Κάρλ Σέηγκαν ο οποίος, μετά από τα επιτεύγματά του στη ΝΑΣΑ δίδαξε στο Πανεπιστήμιο Κορνέλ, και, το 1980 είχε εκδώσει το βιβλίο και γυρίσει την τηλεοπτική σειρά Cosmos εκλαϊκεύοντας τα επιτεύγματα της επιστήμης με τρόπο που ακόμα κι εγώ μπορούσα να τα καταλάβω. Τι ελέχθη όμως εκείνα τα λίγα λεπτά;
Το Cosmos και ο Καρλ Σέηγκαν είχαν αλλάξει την ζωή μου το 1981, πράγμα που, όπως πολύ σωστά λέει ο Δήμος στο ποστ του, η διάδοση της γνώσης μπορεί να το επιτύχει. Με τα χρόνια και τις σκέψεις μου είχαν δημιουργηθεί πολλές ερωτήσεις. Ρώταγα όπου έβρισκα άνθρωπο σπουδαγμένο στην φυσική και την κοσμολογία μα ποτέ δεν είχα βρει έναν που να συνέχιζε οποιαδήποτε βαθειά συζήτηση αφού μάθαινε ότι δεν ανήκα στο κλαμπ του "επαγγέλματος". Και πολλές φορές είχα σκεφθεί μπας κι έστελνα τις ερωτήσεις μου κατ' ευθείαν στον Κάρλ Σέηγκαν. Αλλά δεν το έκανα ποτέ. Όταν έμαθα ότι θα ερχόταν σε γειτονικό μου πανεπιστήμιο στην Αμερική για μια ομιλία, τσούπ-τσούπ κι εγώ πήρα μια πρόσκληση για το μπουφέ στον κήπο του πρύτανη μετά την ομιλία και βρέθηκα στην ουρά για τα εδέσματα πίσω ακριβώς από τον Κάρλ Σέηγκαν.
Ήταν άνθρωπος πολύ ψηλός και του 'φτανα στην μέση της πλάτης του.
- Δόκτωρ Σέηγκαν, του λέω. Γυρίζει να κοιτάξει, κοιτάζει κάτω, με βλέπει, χαμογελά, και λέει:
- Ναι;
Και εκείνη την στιγμή μου έφυγαν όλες οι ερωτήσεις από το μυαλό και το μόνο που είχε μείνει να βγει από το στόμα μου ήταν:
- Ήθελα να σας πω "ευχαριστώ" για το Cosmos.
Ο Κάρλ Σέηγκαν σοβάρεψε.
- Γιατί; με ρωτάει.
- Γιατί άλλαξε την ζωή μου, του απαντώ ειλικρινά.
- Πώς;
- Άνοιξε τους ορίζοντές μου.
- Πώς;
- Δίνοντας μου γνώσεις που αλλιώς δεν θα είχα.
- Και γιατί έχει αυτό σημασία;
- Γιατί χτίζει τον χαρακτήρα ενός ανθρώπου.
- Πώς;
- Η γνώση μας βοηθάει να προσδιορίζουμε την θέση μας στον κόσμο, του απήντησα.
Συνεχίσαμε την κουβέντα λίγο ακόμη αλλά ποτέ δεν θα ξεχάσω ότι αυτός ο διακεκριμένος και πασίγνωστος επιστήμονας, την στιγμή που κάποιος του έλεγε "ευχαριστώ" δεν αρκέστηκε σε ένα "παρακαλώ, παρακαλώ! δοξάστε με!", αλλά, χρησιμοποίησε την στιγμή για να συνεχίσει να διδάσκει με τις ερωτήσεις του, βγαίνοντας από την ουρά του μπουφέ χωρίς να μας ενδιαφέρει ότι χάσαμε τη θέση μας. Αυτός ήταν πραγματικός ΔΑΣΚΑΛΟΣ, με κεφαλαία...
Είχα γράψει στο ποστ μου "Επιτάφιος για μια Εποχή" πως μια φορά είχα συνάντηση τον Αμερικανό επιστήμονα Κάρλ Σέηγκαν ο οποίος, μετά από τα επιτεύγματά του στη ΝΑΣΑ δίδαξε στο Πανεπιστήμιο Κορνέλ, και, το 1980 είχε εκδώσει το βιβλίο και γυρίσει την τηλεοπτική σειρά Cosmos εκλαϊκεύοντας τα επιτεύγματα της επιστήμης με τρόπο που ακόμα κι εγώ μπορούσα να τα καταλάβω. Τι ελέχθη όμως εκείνα τα λίγα λεπτά;
Το Cosmos και ο Καρλ Σέηγκαν είχαν αλλάξει την ζωή μου το 1981, πράγμα που, όπως πολύ σωστά λέει ο Δήμος στο ποστ του, η διάδοση της γνώσης μπορεί να το επιτύχει. Με τα χρόνια και τις σκέψεις μου είχαν δημιουργηθεί πολλές ερωτήσεις. Ρώταγα όπου έβρισκα άνθρωπο σπουδαγμένο στην φυσική και την κοσμολογία μα ποτέ δεν είχα βρει έναν που να συνέχιζε οποιαδήποτε βαθειά συζήτηση αφού μάθαινε ότι δεν ανήκα στο κλαμπ του "επαγγέλματος". Και πολλές φορές είχα σκεφθεί μπας κι έστελνα τις ερωτήσεις μου κατ' ευθείαν στον Κάρλ Σέηγκαν. Αλλά δεν το έκανα ποτέ. Όταν έμαθα ότι θα ερχόταν σε γειτονικό μου πανεπιστήμιο στην Αμερική για μια ομιλία, τσούπ-τσούπ κι εγώ πήρα μια πρόσκληση για το μπουφέ στον κήπο του πρύτανη μετά την ομιλία και βρέθηκα στην ουρά για τα εδέσματα πίσω ακριβώς από τον Κάρλ Σέηγκαν.
Ήταν άνθρωπος πολύ ψηλός και του 'φτανα στην μέση της πλάτης του.
- Δόκτωρ Σέηγκαν, του λέω. Γυρίζει να κοιτάξει, κοιτάζει κάτω, με βλέπει, χαμογελά, και λέει:- Ναι;
Και εκείνη την στιγμή μου έφυγαν όλες οι ερωτήσεις από το μυαλό και το μόνο που είχε μείνει να βγει από το στόμα μου ήταν:
- Ήθελα να σας πω "ευχαριστώ" για το Cosmos.
Ο Κάρλ Σέηγκαν σοβάρεψε.
- Γιατί; με ρωτάει.
- Γιατί άλλαξε την ζωή μου, του απαντώ ειλικρινά.
- Πώς;
- Άνοιξε τους ορίζοντές μου.
- Πώς;
- Δίνοντας μου γνώσεις που αλλιώς δεν θα είχα.
- Και γιατί έχει αυτό σημασία;
- Γιατί χτίζει τον χαρακτήρα ενός ανθρώπου.
- Πώς;
- Η γνώση μας βοηθάει να προσδιορίζουμε την θέση μας στον κόσμο, του απήντησα.
Συνεχίσαμε την κουβέντα λίγο ακόμη αλλά ποτέ δεν θα ξεχάσω ότι αυτός ο διακεκριμένος και πασίγνωστος επιστήμονας, την στιγμή που κάποιος του έλεγε "ευχαριστώ" δεν αρκέστηκε σε ένα "παρακαλώ, παρακαλώ! δοξάστε με!", αλλά, χρησιμοποίησε την στιγμή για να συνεχίσει να διδάσκει με τις ερωτήσεις του, βγαίνοντας από την ουρά του μπουφέ χωρίς να μας ενδιαφέρει ότι χάσαμε τη θέση μας. Αυτός ήταν πραγματικός ΔΑΣΚΑΛΟΣ, με κεφαλαία...
Δεν μπορείς να ανοίξεις κάποιου το μυαλό και να βάλεις γνώσεις μέσα, όπως ευχόταν να μπορούσε να κάνει η μάνα μου όταν προσπαθούσε να με βοηθήσει να μελετήσω για το σχολείο. Πρέπει ένας άνθρωπος, μεγάλος ή παιδί, να θέλει να μάθει και να μάθει από μόνος του. Ο μόνος τρόπος που ξέρω για να γίνει αυτό είναι να δημιουργηθούν ερωτήσεις, περιέργεια, στο μυαλό. Δάσκαλος καλός στο τέλος είναι αυτός που βοηθά να δημιουργηθούν ερωτήσεις, και, με αυτή την έννοια, "Δάσκαλοι" (καλοί ή κακοί) δεν είναι μόνο άνθρωποι αλλά και περιπτώσεις, καταστάσεις, και, σήμερα, τα Mέσα Mαζικής Mαλάκινσης.
Ότι και να γράψω παρακάτω θα επαναλαμβάνω απλώς, με διαφορετικά ίσως λόγια, αυτά που έγραψε ο Δήμος στο ποστ "Οι πνευματικοί άνθρωποι σύμμαχοι στη μάχη κατά της ανοησίας" κι έτσι θα σταματήσω. Αλλά, πιστεύω ότι κανείς δεν μπορεί ποτέ να υπερβάλει την ανάγκη της παιδείας και της μόρφωσης, και ιδιαίτερα της εγκυκλοπαιδικής μόρφωσης και της εκλαΐκευσης της γνώσης.
Δύο πράγματα ορίζουν την ποιότητα οποιασδήποτε κοινωνίας, κατά την γνώμη μου: Η Παιδεία και η Περίθαλψη (Υγεία). Τα δύο πράγματα τα οποία εκλείπουν όλο και περισσότερο από τις σημερινές κοινωνίες και χώρες, όπου οι επιστήμονες ζουν με τον αγώνα δρόμου του ποιός θα εκθειαστεί περισσότερο από τους άλλους, στους πύργους τους του ελεφαντοστού που, οι περισσότεροι, χτίζουν με την αλαζονεία τους.
Ότι και να γράψω παρακάτω θα επαναλαμβάνω απλώς, με διαφορετικά ίσως λόγια, αυτά που έγραψε ο Δήμος στο ποστ "Οι πνευματικοί άνθρωποι σύμμαχοι στη μάχη κατά της ανοησίας" κι έτσι θα σταματήσω. Αλλά, πιστεύω ότι κανείς δεν μπορεί ποτέ να υπερβάλει την ανάγκη της παιδείας και της μόρφωσης, και ιδιαίτερα της εγκυκλοπαιδικής μόρφωσης και της εκλαΐκευσης της γνώσης.
Δύο πράγματα ορίζουν την ποιότητα οποιασδήποτε κοινωνίας, κατά την γνώμη μου: Η Παιδεία και η Περίθαλψη (Υγεία). Τα δύο πράγματα τα οποία εκλείπουν όλο και περισσότερο από τις σημερινές κοινωνίες και χώρες, όπου οι επιστήμονες ζουν με τον αγώνα δρόμου του ποιός θα εκθειαστεί περισσότερο από τους άλλους, στους πύργους τους του ελεφαντοστού που, οι περισσότεροι, χτίζουν με την αλαζονεία τους.
Έχω πει και λέω συνεχώς ότι η παιδεία μπορεί και να είναι η μόνη "πανάκεια".
ΑπάντησηΔιαγραφήΌχι η μόρφωση η ΠΑΙΔΕΙΑ. Αποκτά ο άνθρωπος κριτική σκέψη, τεκμηριωμένες απόψεις και δεν τρέφεται από επίπλαστες πνευματικές τροφές.
Όσο για τον Σέιγκαν, τον έχω διαβάσει και θα συμφωνήσω μαζί σου.
Καλημέρα σου
:-)
Δάσκαλος καλός στο τέλος είναι αυτός που βοηθά να δημιουργηθούν ερωτήσεις...
ΑπάντησηΔιαγραφήΕπειδή έχω διδάξει αρκετές φορές στην ζωή μου αυτό το θεωρούσα πάντα το σημαντικότερο για να μην έχεις παθητικούς ακροατές.
Την καλύτερη επιβράβευση στην ζωή μου την πήρα μετά από ένα μάθημα που αντί για 3/4 κράτησε πάνω από 1 ώρα και 20 λεπτά λόγω των συνεχών ερωτήσεων του ακροατηρίου,όταν ακουσα φεύγοντας να λέει ένας στην φίλη του-
Έχεις ξανακούσει τέτοιο μάθημα;
Βάσσια, η Παιδεία, βέβαια όπως το διευκρινίζεις, και να προτείνω και την αρχική έννοια της λέξεως, του "παιδεύω", πέρα από τα σχολεία και τα μαθήματα. Όσο για την "μόρφωση", δεν ξέρω αν έχω δίκιο αλλά θα ήθελα να φαντάζομαι ότι προέρχεται από το "διαμορφώνω" ή το "μεταμορφώνω" τα οποία περιγράφουν τι επιτυγχάνει η παιδεία για το νου και την ψυχή. Όταν, τρία χρόνια μετά από αυτή τη συνάντηση, διάβασα για το θάνατο του Καρλ Σέηγκαν στα 62 του, 20 Δεκεμβρίου, 1996, από μυελοδυσπλασία στο Σηάτλ, με πόνεσε σαν να είχα χάσει δικό μου άνθρωπο.
ΑπάντησηΔιαγραφήΑθεόφοβε, πράγματι, δεν ξέρω μεγαλύτερη χαρά στη μάθηση από το να μοιράζεται κανείς τη μάθηση διδάσκοντας την. Για μένα, από φροντιστήρια Αγγλικών στην Αθήνα, μέχρι 15 χρόνια σε σχολή στη Βοστώνη διδάσκοντας φωτογραφία σε ενηλίκους τα βράδια, έως και τρία χρόνια κατηχητικό όπου προσπαθούσα να μεταδώσω στα Ελληνόπουλα τις σκέψεις που ελπίζω να απέδωσα στο " Από τους τρείς ο δυσκολότερος ", ότι και να είχε φέρει η μέρα εξαφανιζόταν με το που έμπαινα στην τάξη. Ήταν τόσο ωραίο όταν έβλεπα κανέναν από τους μαθητές να άρχιζε να βγάζει λεφτά σαν φωτογράφος, αλλά η απόδοσή μου με απογοήτευε όταν έβλεπα τα Ελληνόπουλα να σκέφτονται "από πιο διαστημόπλοιο έπεσε τούτος".
Την καλημέρα μου, πρέπει να ναι και το πρώτο σχόλιο που σου αφήνω οπότε καλώσε σε βρήκα κιόλας :)
ΑπάντησηΔιαγραφήΠολύ ωραία η ανάρτηση απλά με παραξένεψε λιγάκι ο τίτλος, το έχουμε και στα ελληνικά το ivory tower σαν έκφραση;
Latecomer Καλώς ήρθες και καλώς σε βρήκα! Δεν ξέρω αν το «Πύργοι Ελεφαντοστού» είναι και Ελληνική έκφραση, αλλά, συχνά μεταφράζοντας από τα Αγγλικά όταν γράφω, σκέφτηκα ότι και να μην το έχουμε, ακούγεται καλά και βγάζει το γενικότερο νόημα που ήθελα. Η εμπειρία μου δασκάλων ως μαθητής περιορίζεται στην Αθήνα και το Λονδίνο, αλλά ως αεί μαθητεύων στη ζωή βρέθηκα και στους πύργους του Καίμπριτζ της Μασαχουσέτης, φτιαγμένους από το ακριβότερο ελεφαντοστό που υπάρχει...
ΑπάντησηΔιαγραφήΓια μένα (αφού εκφράσω τις ευχαριστίες μου για την τιμητική προβολή του άρθρου μου, που μάλλον είναι ένας κύκλος άρθρων που κλείνει σε λίγες μέρες) το θέμα της παιδείας είναι αυτό που έθεσε ο αθεόφοβος. Ο δάσκαλος -με την ευρύτερη έννοια του όρου, είτε μιλάμε για ακαδημαϊκό είτε για πρωτοβάθμια και μέση εκπαίδευση, είτε για παπά, κομματικά στελέχη και ΜΜΕ -που επίσης είναι φορείς παιδείας- πρέπει να οδηγούν στην αναζήτηση. Δεν πρέπει να δίνονται έτοιμες απαντήσεις. Αυτές οι στατικές γνώσεις, πληροφορίες είναι που κλείνουν στην άγνοια τον κόσμο. Κάθε γνώση, κάθε πληροφορία οφείλει να είναι τροφή που σε λίγο θα γίνει ενέργεια για τη σκέψη, την αμφισβήτηση και την κρίση.
ΑπάντησηΔιαγραφήο δείμος του πολίτηΕίναι δική μου τιμή το να μπορώ να δείχνω την κατεύθυνση προς αναρτήσεις που όλοι πρέπει να διαβάζουμε, και έχω παρακολουθήσει όλη τη σειρά, Δήμο, σ’ ευχαριστώ. Στο ποστ μου τούτο χρησιμοποίησα το παράδειγμα του Καρλ Σέηγκαν για να πω ακριβώς αυτό που ξεχώρισε από το παραπάνω κείμενο ο Αθεόφοβος, και που επέκτεινες σωστότατα και εσύ: Η μάθηση ξεκινά από ερωτήσεις, και αυτές είναι η μεγαλύτερη επιτυχία (ή όχι) ενός δασκάλου.
ΑπάντησηΔιαγραφήthinks, εγώ θα σχολιάσω μόνο το γεγονός ότι είσαι πολύ τυχερός άνθρωπος που συνάντησες και κατάφερες να μιλήσεις με . Έδινα όλη μου την περιουσία για να είχα τη δυνατότητα να μιλήσω μ' αυτόν, με το Δημήτρη Λιαντίνη και το Μάριο Πλωρίτη. Δυστυχώς η ευχή μου είναι αδύνατο να πραγματοποιηθεί και το μόνο που απομένει είναι τα γραπτά των ανωτέρω. Αν θα μπορούσες να γράψεις τη συνομιλία σας με τον Καρλ Σέηγκαν θα ήταν υπέροχο.
ΑπάντησηΔιαγραφήteleytaios, ήταν η εκπλήρωση ενός ονείρου να μιλήσω μαζί του. Η υπόλοιπη συζήτηση ήταν απλή και εγκάρδια, αλλά να σου πω πως τελείωσε: Κατέβηκε στα γόνατα, έβαλε το χέρι του στο κεφάλι του γιού μου, δύο χρονών στο καροτσάκι του, και ρώτησε με χαμόγελο κοιτώντας τον στα μάτια: "και ποιός είναι αυτός;". Μέχρι τότε δεν είχα συστηθεί με όνομα και φυσικά μιλούσαμε Αγγλικά. Του απήντησα "Αυτός είναι ο Κώστας. Μια μέρα ίσως και να γίνει μαθητής σας". Και ο Καρλ Σέηγκαν ακούμπησε το χεράκι του και είπε "Χαίρω Πολύ". Σε άπταιστα Ελληνικά!
ΑπάντησηΔιαγραφή