Μέτοικος

 

	Ο Μέτοικος (1971) Όπως έγινε γνωστό το τραγούδι στην Ελλάδα, με στοίχους του Δημήτρη Χριστοδούλου, όπως το τραγούδησαν οι Γιώργος Νταλάρας Μελίνα Μερκούρη Αντώνης Καλογιάννης		Ο Μέτοικος (1971) Οι πραγματικοί Γαλλικοί στοίχοι που έγραψε και που τραγούδησε ο Ζωρζ Μουστακί, μεταφρασμένοι εδώ από τα Γαλλικά στα Ελληνικά από εμένα, μια και δεν τους βρήκα μεταφρασμένους πουθενά αλλού.
	Σαν σύννεφο απ’ τον καιρό μονάχο μες τον ουρανό πήρα παιδί τους δρόμους Περπάτησα όλη τη γη μ’ ένα τραγούδι στην καρδιά και τη βροχή στους ώμους Μ’ αυτά τα χέρια σαν φτερά που δεν εγνώρισαν χαρά πάλεψα με το κύμα Κι είχα βαθιά μου μια πληγή αγάπη που δε βρήκε γη χαμένη μες το κρίμα Με πρόσωπο τόσο πικρό από τον ήλιο το σκληρό χάθηκα μες τη νύχτα Κι ο έρωτας με πήγε κει που `χα στα χείλη το φιλί μα συντροφιά δεν είχα Με την καρδιά μου μια πληγή περπάτησα σ’ αυτή τη γη που είχα να τη ζήσω Μα μου τα πήρανε μαζί το όνειρο και την αυγή και φεύγω πριν αρχίσω Σαν σύννεφο απ’ τον καιρό μονάχο μες τον ουρανό θα `ρθω ξανά κοντά σου Μέσα σε κείνη τη βροχή που σ’ άφησα κάποιο πρωί κι έχασα τη ζωή μου Θα `ρθω ξανά απ’ τα παλιά σαν το πουλί απ’ το νοτιά την πόρτα να χτυπήσω Θα `ναι μια άνοιξη πικρή που όλα θ’ ανοίγουνε στη γη κι απ’ την αρχή θ’ αρχίσω		Με την φάτσα μου του μέτοικου Του περιπλανώμενου Εβραίου, του Έλληνα βοσκού Και τα μαλλιά μου στους τέσσερις ανέμους Με τα μάτια μου τελείως ξεπλυμένα Που με κάνουν να φαίνομαι σαν ονειροπαρμένος Εγώ που δεν ονειρεύομαι πια συχνά Με τα χέρια του επιδρομέα Του μουσικού και του αρπαγέα Που λεηλάτησε τόσους κήπους Με το στόμα μου που ήπιε Που φίλησε και δάγκωσε Χωρίς να χορταίνει ποτέ την πείνα του Με την φάτσα μου του μέτοικου Του περιπλανώμενου Εβραίου, του Έλληνα βοσκού Του κλέφτη και του αλήτη Με το δέρμα μου, που τρίφτηκε Στον ήλιο όλων των καλοκαιριών Και απ' όποιες φορούσαν μεσοφόρι Με την καρδιά μου που ήξερε πως να τα καταφέρνει Έχοντας υποφέρει όσα υπέφερε Χωρίς να παραπονιέται Με την ψυχή μου που δεν έχει πια Την παραμικρή πιθανότητα σωτηρίας Για να αποφύγει το καθαρτήρι Με την φάτσα μου του μέτοικου Του περιπλανώμενου Εβραίου, του Έλληνα βοσκού Και τα μαλλιά μου στους τέσσερις ανέμους Θα έρθω, γλυκιά μου αιχμάλωτη Αδελφή ψυχή μου, πηγή μου της ζωής Θα έρθω να πιώ τα είκοσί σου χρόνια Και θα είμαι πρίγκιπας του αίματος Ονειροπόλος ή και έφηβος Ότι θα θέλεις εσύ να διαλέξεις να είμαι Και θα φτιάχνουμε κάθε μέρα Μια ολόκληρη αιωνιότητα αγάπης Που θα την ζούμε μέχρι να πεθάνουμε Και θα φτιάχνουμε κάθε μέρα Μια ολόκληρη αιωνιότητα αγάπης Που θα την ζούμε μέχρι να πεθάνουμε

Ο Μέτοικος ήταν ένα από τα πολύ αγαπημένα τραγούδια του πατέρα μου και του το τραγουδούσα που και που στα Γαλλικά, με τους πραγματικούς στοίχους του Georges Moustaki, με την κιθάρα μου, καθώς εκείνος έκλεινε τα μάτια του και απολάμβανε.

Ο Georges Moustaki, πραγματικό όνομα Giuseppe Mustacchi, είναι γνωστός διεθνώς ως ένας Αιγύπτιος-Γάλλος, Εβραϊκής καταγωγής, που γεννήθηκε στην Αλεξάνδρεια αφού η οικογένειά του, Ρωμανιοτών Εβραίων, μετανάστευσε εκεί από την Κέρκυρα.

Ενώ στο Παρίσι έγραφε τραγούδια για τους διάσημους, όπως για την Πιαφ και τον Υβ Μοντάν, για πάνω από δεκαετία, ο Μέτοικος ήταν το πρώτο τραγούδι που κυκλοφόρησε το 1971, όπου τραγουδούσε για πρώτη φορά τραγούδι του ο ίδιος.

Το τραγούδι που έγραψε ο Μουστακί, εξιστορεί τον πόθο ενός μεσήλικα ταλαιπωρημένου περιπλανώμενου Εβραίου από την Ελλάδα, που δηλώνει τον έρωτά του για μια κοπέλα είκοσι χρονών.

Δεν χρειάζεται πολύ προσπάθεια για να υποθέσουμε τον λόγο για τον οποίον στην Ελλάδα οι στοίχοι θαυματουργά μεταμορφώθηκαν, από αριστούργημα στα σωθικά του οποίου έκαιγε πυρκαγιά, σε γλυκανάλατους άρες-μάρες-κουκουνάρες, από την πόλη έρχομαι και στην κορφή κανέλλα στοίχους ζαχαρίνης. Διαβάστε εδώ από πάνω τους μεν δίπλα στους δε και πείτε μου ότι δεν βάζετε τα γέλια συγκρίνοντας το πως ξεκίνησε και πως έφτασε το τραγούδι στην Ελλάδα (παραγκωνίζοντας κιόλας μια κάπως σημαντική λεπτομέρεια ταυτότητας του στοιχουργού-τραγουδιστή και ήρωα της ιστορίας που λέει το τραγούδι).

Le métèque

Avec ma gueule de métèque,
de juif errant, de pâtre grec
et mes cheveux aux quatre vents
Avec mes yeux tout délavés
qui me donnent l'air de rêver,
moi qui ne rêve plus souvent
Avec mes mains de maraudeur,
de musicien et de rôdeur
qui ont pillé tant de jardins
Avec ma bouche qui a bu,
qui a embrassé et mordu
sans jamais assouvir sa faim

Avec ma gueule de métèque,
de juif errant, de pâtre grec
et mes cheveux aux quatre vents
Avec ma peau qui s'est frottée
au soleil de tous les étés
et tout ce qui portait jupon
Avec mon cœur qui a su faire
souffrir autant qu'il a souffert
sans pour cela faire d'histoires
Avec mon âme qui n'a plus
la moindre chance de salut
pour éviter le purgatoire

Avec ma gueule de métèque,
de juif errant, de pâtre grec
et mes cheveux aux quatre vents
Je viendrai ma douce captive,
mon âme sœur, ma source vive,
je viendrai boire tes 20 ans
Et je serai prince de sang,
rêveur ou bien adolescent
comme il te plaira de choisir
Et nous ferons de chaque jour
toute une éternité d'amour
que nous vivrons à en mourir

Et nous ferons de chaque jour
Toute une éternité d'amour
Que nous vivrons à en mourir

Εδώ παρά κάτω, άλλα δύο τραγούδια του Μουστακί, όχι τόσο γνωστά στην Ελλάδα, πάντα στους στοίχους που εγραψε εκείνος, μεταφρασμένοι εδώ από τα Γαλλικά στα Ελληνικά από εμένα:

Στη Μεσόγειο

Σ’ αυτή την λίμνη όπου παίζουν μαυρομάτικα παιδιά

Υπάρχουν τρεις ήπειροι και αιώνες ιστορίας

Προφήτες και θεοί, ο ίδιος ο Μεσσίας

Υπάρχει ένα όμορφο καλοκαίρι που δεν φοβάται το φθινόπωρο

Στη Μεσόγειο  

Έχει την μυρωδιά του αίματος του επιπλέει  στις όχθες της

Και χώρες μελανιασμένες σαν πολλές ανοιχτές πληγές

Αγκαθωτά νησιά, τείχη που φυλακίζουν

Υπάρχει ένα όμορφο καλοκαίρι που δεν φοβάται το φθινόπωρο

Στη Μεσόγειο

Υπάρχουν ελαιώνες που πεθαίνουν κάτω από τις βόμβες

Εκεί που εμφανίστηκε το πρώτο περιστέρι

Ξεχασμένοι λαοί που τους θερίζει ο πόλεμος

Υπάρχει ένα όμορφο καλοκαίρι που δεν φοβάται το φθινόπωρο

Στη Μεσόγειο

Σε αυτή την λίμνη έπαιζα όταν ήμουν παιδί

Είχα τα πόδια στο νερό, ανέπνεα τον άνεμο

Οι σύντροφοί μου των παιγνιδιών έχουν γίνει άντρες

Τα αδέρφια αυτών που ο κόσμος εγκαταλείπει

Στη Μεσόγειο

Πένθιμος ο ουρανός πάνω από την Ακρόπολη

Και η ελευθερία δεν λέγεται πλέον στα ισπανικά

Πάντα μπορούμε να ονειρευόμαστε την Αθήνα και τη Βαρκελώνη

Μένει ένα όμορφο καλοκαίρι που δεν φοβάται το φθινόπωρο

Στη Μεσόγειο

 

En Méditerranée

Dans ce bassin où jouent des enfants aux yeux noirs
Il y a trois continents et des siècles d'histoire
Des prophètes, des dieux, le Messie en personne
Il y a un bel été qui ne craint pas l'automne
En Méditerranée

Il y a l'odeur du sang qui flotte sur ses rives
Et des pays meurtris comme autant de plaies vives
Des îles barbelées, des murs qui emprisonnent
Il y a un bel été qui ne craint pas l'automne
En Méditerranée

Il y a des oliviers qui meurent sous les bombes
Là où est apparue la première colombe
Des peuples oubliés que la guerre moissonne
Il y a un bel été qui ne craint pas l'automne
En Méditerranée

Dans ce bassin, je jouais lorsque j'étais enfant
J'avais les pieds dans l'eau, je respirais le vent
Mes compagnons de jeux sont devenus des hommes
Les frères de ceux-là que le monde abandonne
En Méditerranée

Le ciel est endeuillé par-dessus l'Acropole
Et liberté ne se dit plus en espagnol
On peut toujours rêver, d'Athènes et Barcelone
Il reste un bel été qui ne craint pas l'automne
En Méditerranée

Παππούς

Για σένα παίζω παππού, για σένα.

Όλοι οι άλλοι ακούνε την φωνή μου, αλλά εσύ ακούς εμένα.

Είμαστε από το ίδιο ξύλο, είμαστε από το ίδιο αίμα

Και κουβαλάω το όνομά σου και είσαι λίγο από μένα,

Εξόριστος από την Κέρκυρα και την Κωνσταντινούπολη,

Ο Οδυσσέας που δεν έκανε ποτέ πίσω στα βήματά του.

Είμαι από τη χώρα σου, ένας μέτοικος σαν κι εσένα,

Ένα παιδί του παιδιού που έκανε η Πηνελόπη.

Ήσουν ήδη γέρος όταν γεννήθηκα,

Έφτασα ακριβώς στην ώρα για να παραλάβω την σκυτάλη

Και μια μέρα θα καταλήξω να μοιάζω

Στην φωτογραφία που πόζαρες για το προγονικό.

Για σένα παίζω παππού, για σένα

Καθώς σέρνω τα δάχτυλά μου πάνω στις έξι μου χορδές

Να ξυπνήσω έναν ήρεμο και μονότονο αέρα.

Μόνο αυτό ξέρω να κάνω με τα δέκα δάχτυλά μου,

Δάσκαλος της αδράνειας, ειδικός στη λαθροθηρία.

Όπως εσύ, έζησα στη σκιά των καραβιών

Και για να κάνω γλέντι, έκλεψα τα πουλιά

Που ο θαλασσινός άνεμος μου έφερε από την θάλασσα.

Όπως εσύ, γνώρισα κορίτσια και όνειρα,

Πίνοντας από κάθε πηγή που συναντούσα

Αλλά χωρίς ποτέ να σβήσω πραγματικά,

Χωρίς να βαριέμαι ποτέ να απλώσω το μεδούλι μου.

Για σένα παίζω, παππού, για σένα,

Για να επαναφέρω στο παρόν όλα όσα έγιναν στο παρελθόν

Αφού τώρα μιλάω μόνο γαλλικά

Και γράφω τραγούδια που δεν καταλαβαίνεις.

Όλοι οι άλλοι με περιβάλλουν αλλά εσύ με περιμένεις.

Ακόμα κι αν είσαι μακριά στο χώρο και στο χρόνο,

Όταν πρέπει να πεθάνουμε, θα ξαναβρεθούμε.

Grand-père

C'est pour toi que je joue, grand-père, c'est pour toi.

Tous les autres m'écoutent, mais toi, tu m'entends.

On est du même bois, on est du même sang

Et je porte ton nom et tu es un peu moi,

Exilé de Corfou et de Constantinople,

Ulysse qui jamais ne revint sur ses pas.

Je suis de ton pays, métèque comme toi,

Un enfant de l'enfant qui te fit Pénélope.

Tu étais déjà vieux quand je venais de naître,

Arrivé juste à temps pour prendre le relais

Et je finirai bien un jour par ressembler

A la photo ou tu as posé en ancêtre.

C'est pour toi que je joue, grand-père, c'est pour toi

Que je glisse mes doigts le long de mes six cordes

Pour réveiller un air tranquille et monocorde.

C'est tout ce que je sais faire de mes dix doigts,

Maître en oisiveté, expert en braconnage.

Comme toi, j'ai vécu à l'ombre des bateaux

Et pour faire un festin, je volais les oiseaux

Que le vent de la mer me ramenait du large.

Comme toi, j'ai connu les filles et les rêves,

Buvant à chaque source que je rencontrais

Mais sans être jamais vraiment désaltéré,

Sans jamais être las de répandre ma sève.

C'est pour toi que je joue, grand-père, c'est pour toi,

Pour remettre au présent tout ce qui s'est passé

Depuis que je ne parle plus que le français

Et j'ecris des chansons que tu ne comprends pas.

Tous les autres m'entourent mais toi tu m'attends.

Même si tu es loin dans l'espace et le temps,

Quand il faudra mourir, on se retrouvera.

Και, το προσωπικά πιο αγαπημένο μου:
απλές οι συγχορδίες στην κιθάρα: C, G, Am, Em, F, G...

 

Ο Καιρός του ζειν

Θα πάρουμε τον καιρό που χρειάζεται για να ζήσουμε

Να είμαστε ελεύθεροι, αγάπη μου

Χωρίς σχέδια και χωρίς συνήθειες

Θα μπορούμε να ονειρευόμαστε τη ζωή μας

Έλα, είμαι εδώ, περιμένω μόνο εσένα

Όλα είναι πιθανά, όλα επιτρέπονται

Έλα, άκου αυτές τις λέξεις που δονούνται

Στους τείχους του μήνα Μάιου

Μας λένε με βεβαιότητα

Ότι όλα μπορούν να αλλάξουν μια μέρα

Έλα, είμαι εδώ, περιμένω μόνο εσένα

Όλα είναι πιθανά, όλα επιτρέπονται

Θα πάρουμε τον καιρό που χρειάζεται για να ζήσουμε

Να είμαστε ελεύθεροι, αγάπη μου

Χωρίς σχέδια και χωρίς συνήθειες

Θα μπορούμε να ονειρευόμαστε τη ζωή μας

Le temps de vivre

Nous prendrons le temps de vivre

D'être libres, mon amour

Sans projets et sans habitudes

Nous pourrons rêver notre vie

Viens, je suis là, je n'attends que toi

Tout est possible, tout est permis

Viens, écoute ces mots qui vibrent

Sur les murs du mois de mai

Ils nous disent la certitude

Que tout peut changer un jour

Viens, je suis là, je n'attends que toi

Tout est possible, tout est permis

Nous prendrons le temps de vivre

D'être libres, mon amour

Sans projets et sans habitudes

Nous pourrons rêver notre vie

("Στους τείχους του μήνα Μάιου", εννοεί την εξέγερση και διαδηλώσεις φοιτητών και πολιτών στο Παρίσι τον Μάιο του 1968)

Πως από το 1968 φτάσαμε στο 2023 είναι κάτι το τραγικό. Φρικτό.
Σε μισό μόνο αιώνα καταφέραμε να καταστρέψουμε τα πάντα, και το μέλλον των παιδιών μας.

Επόμενες γεννεές, σας ζητάμε συγγνώμη.

...αλλά, από τότε που βγήκε το συγγνώμη χάθηκε το φιλότιμο, όπως έλεγε ο δικός μου ο παππούς.

~~~