Ημέρες σαλάτας

Ήταν 1975, 1976, όταν η Ολυμπιακή πετούσε στο Λονδίνο με Boeing 707 ή 747 Jumbo. Οι αεροσυνοδοί ήταν όμορφες με ψηλό τακούνι και οι πιλότοι ευγενικοί και οι καλύτεροι. Στην καμπίνα επιτρεπότανε το κάπνισμα και το πλούσιο φαγητό σερβιριζόταν με λινά τραπεζομάντηλα, γυάλινα ποτήρια και μεταλλικά μαχαιροπήρουνα. Φτάνοντας στο Λονδίνο οι τελωνιακοί, με ακράτητη ευγένεια και ειλικρινή συντριβή αφαιρούσαν από τις αποσκευές τα κεφτεδάκια και τη σπανακόπιτα της μαμάς , αλλά, περιέργως, άφηναν τον παστουρμά.

Το Χήθροου ήταν στο τέλος της Piccadilly line του υπόγειου η οποία τον πρώτο χρόνο με πήγαινε γραμμή στο Kings Cross να πάρω το λεωφορείο 14 για Islington και Caledonian Road (καλύτερα από το να κατέβαινα από την Piccadilly line στη στάση Caledonian Road και να περπατούσα), το  '77 έπρεπε να αλλάξω με Northern Line για Highgate και από '80 ως τα τέλη του ΄83, το άλλο κλαδί της Northern line για Hampstead.

Παρά το Highgate και το Hampstead, η καρδιά μου έμεινε στο Islington που τότε ήταν ακόμα εργατική συνοικία και δεν είχε γίνει ακόμα αν-βογκ και πανάκριβη. Εκεί ήταν και το πρώτο μου "local", το πρώτο Pub (Public House) στο οποίο κάθε βράδυ έμαθα πως τελείωνε A Day in the Life της εργατικής τάξης του ανατολικού Λονδίνου, το Offord Arms, που δεν υπάρχει πιά.

Ναι, έφτασα στο Λονδίνο λιγότερο από πέντε χρόνια αφού χώρισαν οι Μπητλς.

Τότε το εκπαιδευτικό σύστημα σε έβγαζε με "Ο" (ordinary) level μαθήματα από το αντίστοιχο του γυμνασίου (Λυκείου), και μετά πήγαινες 1-2 χρόνια Κολλέγιο για μαθήματα "Α" (advanced) level, και 3 χρόνια πανεπιστήμιο (αντί για 4-5 χρόνια πανεπιστήμιο όπως ήταν στην Αμερική, ή 5-6 χρόνια Πανεπιστήμιο, όπως ήταν στην Ελλάδα). Χρειαζόσουνα πέντε "Ο" level και δύο ή τρία "A" level για να μπεις Πανεπιστήμιο, αλλά τα "A" level ήταν σαν τα δύο περίπου πρώτα χρόνια του Ελληνικού Πανεπιστημίου...

Εγώ δηλαδή με τα 13 μαθήματα στο απολυτήριο γυμνασίου από την Αθήνα (τότε ήταν εξατάξιο Γυμνάσιο -δεν είχε Λύκειο), είχα το ισάξιο των δεκατριών "Ο" level, και πήγα Κολέγιο για τέσσερα "Α" level. Κοινωνιολογία, Ιστορία, Οικονομικά και Νομικά, ελπίζοντας να πάω στη Νομική για δικηγόρος.

Το Κολέγιό μου ήταν στα σύνορα μεταξύ του City του Λονδίνου και του East End.

Σεβόμουνα τον νόμο σε τρομερά μεγάλο φιλοσοφικό βαθμό και καταλάβαινα στα σωθικά μου την ανάγκη του να χαρακτηρίζεται κάποιος αθώος μέχρι να αποδειχθεί ένοχος (Μια ευπρόσδεκτη διαφορά από την Ελλάδα όπου είσαι ένοχος μέχρι να αποδειχτείς αθώος, κι αν καταφέρει κανείς να αποδειχθεί αθώος μπορεί να τον λένε απλά μαλάκα μετά). Και ήξερα ότι θα ήμουνα κακός δικηγόρος γιατί δεν θα μπορούσα να υπερασπιστώ τους ένοχους και να κατηγορήσω τους αθώους. Γι αυτό πίστευα όλο και περισσότερο ότι θα ήταν ευεργέτημα για την Νομική να μην με έχει στα τραπέζια της εμένα.

Είχα τρομερό ενδιαφέρον για την Κοινωνιολογία γιατί ήθελα να μάθω τα πάντα για τις ανθρώπινες κοινωνίες, τι πέτυχαν, που απέτυχαν, και πως τις εξήγησαν οι άνθρωποι. Όχι μόνο το πως είδε ο Μαρξ την Βιομηχανική Επανάσταση στην Βρετανία, και τι έγινε όταν ήρθαν όλοι από τις Δυτικές Ινδίες, την Ινδία και την Κύπρο στην καρδιά της αποθανούσας αυτοκρατορίας.

Αναπνοή χωρίς Ιστορία δεν γινόταν. Αλλά με τους μήνες και τα χρόνια άρχισα να σκέφτομαι ότι πρέπει να υπάρχει περισσότερη ιστορία να μάθει κανείς από τις Αγγλο-Γαλλικές σχέσεις του 17ου, 18ου και 19ου αιώνα...

Τα Οικονομικά ήταν αποκαλυπτικά. Αλλά είναι μια επιστήμη που δεν χτίζει τίποτα, δεν παράγει τίποτα, δεν βοηθάει κανέναν σε τίποτα. Δεν ταΐζει κανέναν. Σιγά! μη βαράτε! ναι, θεωρητικά τα Οικονομικά υποτίθεται ότι βοηθάνε τις κοινωνίες να παράγουν τα πάντα, κλπ., κλπ., αλλά πρακτικά τις πιο πολλές φορές καταλήγουν να εξηγούν απλώς τις δυνάμεις της ελεύθερης και της κατευθυνόμενης οικονομίας. Ενδιαφέρον αλλά όχι και να τα παίρνεις στα σοβαρά όταν επιστρέφεις στην πραγματική ζωή στο παλιό East End και στο παλιό Islington...

Κι έτσι, τον δεύτερο χρόνο πήγαινα κάθε Τρίτη στις 10 το πρωί στην Julia την σύμβουλο των φοιτητών και ψαχνόμουνα. Της έδειχνα και τις φωτογραφίες που έπαιρνα με την καινούργια μου μηχανή Fujica 605, 35 χιλιοστών SLR,  που είχα αγοράσει αντί για φαγητό (και είχα μετατρέψει και την κουζινούλα μου σε εμφανηστήριο μια που μόνο χημικά και φιλμ είχα για μαγείρεμα). Μέχρι που η Julia με ρώτησε αν είχα ακούσει ποτέ για το London International Film School, στο Covent Garden. Τότε υπήρχαν μόνο δύο σχολεία κινηματογραφικής τέχνης στην Αγγλία. Το National Film School και το London International Film School, το οποίο πρόσφατα ξαναπήρε το παλιό του όνομα: London Film School.

Όταν τα Χριστούγεννα του 1978 ανακοίνωσα στον πατέρα μου ότι επρόκειτο να κάνω μια μικρή-μικρή αλλαγή στην πορεία μου και αντί για νομικά του χρόνου θα έκανα Κινηματογράφο, μου εξήγησε ότι αν το κάνω δεν θα μου ξαναδώσει την παραμικρή βοήθεια, αλλά μετά από δέκα λεπτά ξανάρθε στο λιβινγκ ρουμ κει μου είπε ότι είμαι γιός του και θα με υποστηρίξει ότι και να διαλέξω.

Με δέχτηκαν στο LIFS πριν καν τελειώσω τα "A" levels (που κανονικά ήταν όρος για εισαγωγή) μόνο από την δουλειά που είχα εσωκλείσει στην αίτηση.

Ο δάσκαλός μου των κινηματογραφικών μηχανών ήταν ο οπερατέρ στον Άμλετ του Ολίβιε. Ο δάσκαλός μου του μοντάζ είχε μοντάρει, μεταξύ άλλων, τα Blow up, Ivanhoe και την Κίτρινη Ρολλς Ρόϋς , με τους Rex Harisson, Ingrid Bergman, και άλλους. Ο δάσκαλός μου της μουσικής για κινηματογράφο με πείρε και υπό την σκέπη του αφού αποφοίτησα. Όταν πέθανε το 2004 είδα ότι η εγκυκλοπαίδεια τον θεωρεί από τους σημαντικότερους Βρετανούς συνθέτες του εικοστού αιώνα. Για μένα ήταν πάντα, απλά, ο Τόνυ. Το Life of Brian των Monty Python το είδα μήνες πριν βγει, σε ιδιωτική προβολή στις αίθουσες μονταρίσματος, με τα σημάδια από μαρκαδόρο ακόμα πάνω στο φιλμ για να υποδείξει που θα σβήσει η εικόνα σε μαύρο, και που θα μπλεχτούν δύο εικόνες στο τέλος μιας λήψης και την αρχή μιας άλλης, και είχε πολλές σκηνές που δεν συμπεριλήφθηκαν στην δημοσιευμένη έκδοση.

Τον τελευταίο χρόνο μπαινοβγαίναμε συνέχεια στο Χωριό Παραγωγών του Ντέηβιντ Σάμουελσον, κοντά στο Κίλμπουρν. Ο Σάμουελσον ήταν ο αντιπρόσωπος της Παναβίζιον στην Αγγλία, και κέρδισε μάλιστα και 3 όσκαρ το 1981, Επιστημονική και Μηχανολογική, 1995, Τεχνικά Επιτεύγματα, για ένα γερανό κινηματογραφικής μηχανής για εναέρια παρακολούθηση της σκηνής, τον οποίο είχε μόλις τελειώσει το 1980 όταν ήμασταν και εμείς εκεί,  και 2005, Αξίας. Το Χωριό Παραγωγής είχε και στούντιο όπου γυρίστηκαν κάμποσες παραγωγές όπως το Breaking Glass με την πανκ τραγουδίστρια Χέηζελ Οκόννορ, η οποία μετά εξαφανίστηκε γιατί δεν δέχτηκε να μπει στο κατεστημένο. Ένα ωραίο τραγούδι της από την ταινία, με ένα θαυμάσιο σόλο σαξόφωνο μπορείτε να το ακούσετε σε mp3 εδώ.

Φωτογραφία δεν σπούδασα ποτέ. Οι σπουδές μου είναι Κινηματογράφος, Film making (και δυό χρόνια απ' τ' άλλα)... Και η πρώτη μου δουλειά μετά από το δίπλωμα ήταν να διδάσκω φωτογραφία σε ενήλικες στο LIFS από όπου είχα μόλις αποφοιτήσει, σε βραδινά μαθήματα φωτογραφίας που είχα οργανώσει για να βγάλει λεφτά το κατά τα άλλα φτωχό σχολείο.

Το 1980 δεν είχαμε ακόμα την ΕΕ όπως είναι σήμερα και, για να έχω ετήσια βίζα να μένω στην Αγγλία χωρίς να είμαι φοιτητής, έπρεπε να έχω δική μου δουλειά. Γι αυτό έκανα δική μου δουλειά σαν φωτογράφος, μια που δεν μου περίσσευαν αρκετά να πληρώσω τον Λώρενς Ολίβιε και την Τέσσα Γουάϊατ να γυρίσω το πρώτο μου σενάριο.

Και, οι μοίρες με έκαναν φωτογράφο στούντιο, διαφημιστικών εταιρειών, τουρισμού, και θεάτρου... και πάντα εύρισκα την ώρα να διδάξω φωτογραφία σε σχολές, και δίδαξα και για 16 χρόνια στην Βοστώνη, λέγοντας πάντα: "Η φωτογραφία δεν διδάσκεται. Μπορεί κάποιος να σας δείξει πως και γιατί χρησιμοποιούνται τα εργαλεία, αλλά μόνο εσείς μπορείτε να διδάξετε τον εαυτό σας με τα δικά σας μάτια ο καθένας".

Μια Κυριακή, Φεβρουάριο 1980,

πήγαμε εκδρομή με μαθητές από την πρώτη τάξη φωτογραφίας που δίδαξα ποτέ.

Πήγαμε δυτικά του Λονδίνου. Είχε κίνηση.

Ο Τζών με την φωτογραφική του μηχανή,

Το πρώτο μου αυτοκίνητο,

που το είχα βαπτίσει "Τέντυ Ρούζβελτ" και είχε φτάσει μέχρι την Αθήνα,

και, ο υποφαινόμενος

Πάλι ο Τζών, καθώς επιδεικνύει τι τον είχα μάθει σχετικά με το πως να κρατά μια φωτογραφική μηχανή, και μία άλλη μαθήτρια, η Λαίδη Σάρα.

Ναι, ήταν αληθινή Λαίδη με περγαμηνές.

Άλλοι δύο από τους πρώτους μου μαθητές:

Η Πέννυ και ο Μπολάζι Μπαντέτζο.

Ο Μπολάζι είχε τελειώσει γυρίσματα με τον Ρίντλυ Σκότ την προηγούμενη χρονιά:

Ήταν ο ηθοποιός μέσα στο κουστούμι του Alien

Σ' αυτό το Pub πήγαινα πολύ τα τελευταία χρόνια.

The Bull's Head στο Chiswick πάνω στον Τάμεση.

Είναι αρκετά παλιό.

Μια φορά έστησε εκεί πολεμικό συμβούλιο ο Oliver Cromwell.

Άλλο ένα Pub  που πήγαινα που και πού,

το φημισμένο και τραγουδισμένο Bull and Bush βόρεια του Hampstead Heath.

Εδώ, εικονίζομαι σε μια ειδυλλιακή φωτογραφία με την πρώτη μου αγάπη.

Cheek-to-cheek... 1980

Το Λίβινγκ ρούμ μου,

γνωστό στον περισσότερο κόσμο ως National Film Theater,

κάτω από την γέφυρα Waterloo,  κοντά στο Parliament,

οι κινηματογραφικές αίθουσες και λέσχη του British Film Institute.

Μέλος του NFT ήμουνα πάντα.

Αλλά τα τελευταία χρόνια είχα και κάρτα μέλους, λόγω ιδιότητος, και στο BFI,

την οποία κρατούσα στην τσέπη της καρδιάς.