Μία σύσκεψη

Η παραπάνω φωτογραφία απεικονίζει την έπαυλη που βρίσκεται στην διεύθυνση 56-58 Am Großen στο προάστιο Wannsee του Βερολίνου.

Το πρωί της 20ης Ιανουαρίου 1942 η έπαυλη ήταν έτοιμη για μια σύσκεψη των ανωτάτων στελεχών της κυβέρνησης του Τρίτου Ράϊχ. Το ένα μετά το άλλο έφτασαν τα αυτοκίνητα που μετέφεραν τους επισήμους οι οποίοι είχαν λάβει ο καθένας προσωπική και απόρητη πρόσκληση για την σύσκεψη:

1. Ο Γκαουλάιτερ Δρ. Άλφρεντ Μάγιερ (Alfred Meyer), ως εκπρόσωπος του Άλφρεντ Ρόζενμπεργκ, Υπουργού Ανατολικών Εδαφών.
2. Ο Επικεφαλής αξιωματούχος (Reichamtsleiter) Δρ. Γκέοργκ Λάιμπραντ (Georg Leibbrandt), Γενικός Γραμματέας (Γ.Γ.) του Υπουργείου Ανατολικών εδαφών του Ράιχ.
3. Ο Δρ. Βίλχελμ Στούκαρτ (Wilhelm Stuckart), εκ μέρους του Υπουργείου Εσωτερικών του Ράιχ.
4. Ο Δρ. Έριχ Νόιμαν (Erich Neumann), Πληρεξούσιος του Γραφείου του Τετραετούς Σχεδίου.
5. Ο Δρ. Ρόλαντ Φράισλερ (Roland Freisler), Γ.Γ. του Υπουργείου Δικαιοσύνης.
6. Ο Δρ. Γιόζεφ Μπύλερ (Josef Bühler), ως εκπρόσωπος του Γενικού Κυβερνήτη της Πολωνίας Χανς Φρανκ.
7. Ο Γραμματέας του Υπουργείου Εξωτερικών Μάρτιν Λούτερ (Martin Luther).
8. Ο Συνταγματάρχης των SS Γκέραρντ Κλόπφερ, (Gerhard Klopfer), εκ μέρους της Καγκελαρίας, εκπρόσωπος του Μάρτιν Μπόρμαν (Martin Bormann).
9. Ο Γενικός Διευθυντής της Καγκελαρίας του Ράιχ Φρίντριχ Κρίτζινγκερ (Friedrich Kritzinger).
10. Ο Αντιστράτηγος των SS Ότο Χόφμαν (Otto Hofmann), ως εκπρόσωπος του Κεντρικού Γραφείου Φυλετικών Εκκαθαρίσεων.
11. Ο Αντιστράτηγος των SS Χάινριχ Μύλλερ (Heinrich Müller) του Κεντρικού Γραφείου Ασφάλειας του Ράιχ.
12. Ο Συνταγματάρχης των SS Δρ. Έμπερχαρντ Σένγκαρτ (Eberhard Schöngarth), Διοικητής της Αστυνομικής Ασφάλειας και της SD στη Γενική Διοίκηση της Πολωνίας.
13. Ο Ταγματάρχης των SS Δρ. Ρούντολφ Λάνγκε (Rudolf Lange), Διοικητής της Αστυνομίας Ασφάλειας και της SD της Γενικής Επιτροπείας της Λετονίας, εκπροσωπώντας και τις αντίστοιχες υπηρεσίες όλων των Βαλτικών χωρών και της Λευκορωσίας.

Χάιντριχ

Αφού οι 13 καλεσμένοι έφτασαν και άφησαν στο βεστιάριο τα παλτά τους, άρχισαν να συνομιλούν περιμένοντας οδηγίες για να ξεκινήσει η σύσκεψη. Τελευταίος έφτασε στην έπαυλη ο οικοδεσπότης τους και εισηγητής της σύσκεψης Ράινχαρντ Χάιντριχ (Reinhard Heydrich), υπ' αριθμόν δύο στην ιεραρχία των SS μετά τον Χάινριχ Χίμλερ. Ο Χάιντριχ συνοδευόταν από τον Συνταγματάρχη των SS Άντολφ Άιχμαν (Adolf Eichmann) του Κεντρικού Γραφείου Ασφάλειας του Ράιχ, ο οποίος είχε επιφορτιστεί από τον Χάιντριχ με την οργάνωση της συνάντησης και επρόκειτο να τελέσει χρέη γραμματέα της σύσκεψης.

Άιχμαν

Μετά από τους πρωινούς χαιρετισμούς, ευγενική, φιλική κουβέντα και ένα γρήγορο καφέ, ο Άιχμαν προσκάλεσε τους καλεσμένους σε μια αίθουσα δίπλα στην κυρία είσοδο όπου τους περίμενε ένα μεγάλο τραπέζι με γραφική ύλη για τον καθένα. Οι 15 πήραν τις θέσεις τους καθώς ο Άιχμαν έδινε οδηγίες στον θαλαμηπόλο και το υπηρετιοκό προσωπικό να βγούν από την αίθουσα και να μην ενοχληθούν για κανένα λόγο οι προσκεκλημένοι. Μετά, ο Άιχμαν κλείδωσε την πόρτα από μέσα και πήρε την θέση του στα δεξιά του Χάιντριχ.

Η πόρτα έμεινε κλειστή για τα επόμενα 90 λεπτά. Μετά, οι καλεσμένοι, αφού πέρασαν λίγη ώρα συζητώντας στο σαλόνι, πίνοντας μπράντι, ενθουσιασμένοι για αυτά που είχαν λεχθεί και επιβεβαιωθεί  στη σύσκεψη, αναχώρησαν γρήγορα όπως και είχαν έρθει. Ο Χάιντριχ ζήτησε από τον Άιχμαν να στείλει με απόρρητο κομουνικέ τα πρακτικά σε κάθε έναν από τους συμμετέχοντες με την οδηγία να καταστρέψει ο καθένας την κόπια του αφού την διαβάσει.

Ο μόνος που δεν κατέστρεψε την κόπια του ήταν ο Γραμματέας του Υπουργείου Εξωτερικών Μάρτιν Λούτερ. Ο Λούτερ πέθανε τον Μάιο του 1945.

Ο Ρόμπερτ Κέμπνερ ήταν ένας Αμερικανός δικηγόρος Εβραϊκής καταγωγής γεννημένος στο Φράϊμπουργκ της Γερμανίας το 1899. Ο Κέμπνερ είχε συμμετάσχει στην έρευνα και παραπομπή του Χίτλερ και του Φρίκ το 1924. Αφού το Ναζιστικό κόμμα ήρθε στην εξουσία το 1933 ο Κέμπνερ απολύθηκε από την δουλειά του και λόγω της Εβραϊκής του καταγωγής του αφαιρέθηκε η Γερμανική υπηκοότητα. Από το 1935 δίδαξε μερικά χρόνια στην Ιταλία πριν μεταναστεύσει στην Αμερική. Το 1945 επέστρεψε στην Γερμανία για να υπηρετήσει ως προεδρεύων σύμβουλος για το Διεθνές Στρατιωτικό Δικαστήριο στην Νυρεμβέργη. Το 1947, ο Ρόμπερτ Κέμπνερ βρήκε ανάμεσα στα χαρτιά του Μάρτιν Λούτερ την κόπια των πρακτικών της σύσκεψης του Wannsee που του είχε αποστείλει ο Άιχμαν το 1942.

Έτσι τώρα ξέρουμε τι ελέχθη, σε γενικές γραμμές, τη μιάμιση ώρα που η πόρτα της αίθουσας στην έπαυλη του Wannsee παρέμεινε κλειδωμένη.

Ο Χάιντριχ μίλησε για την περισσότερη διάρκεια της σύσκεψης, επιτρέποντας στους καλεσμένους να πάρουν τον λόγο για να επιβεβαιώσουν γεγονότα ή να βεβαιώσουν ότι κατάλαβαν σωστά τις οδηγίες και το τι περιμένει το Ράιχ από τον καθένα. Η σύσκεψη δεν έγινε για να αποφασιστεί κάτι καινούργιο αλλά απλά για να γνωρίζουν όλοι πως εργαζόντουσαν από κοινού με τους πιο αποδοτικούς τρόπους και μεθόδους για την διεκπεραίωση ήδη αποφασισμένων στόχων σε ένα πρόγραμμα που ο Χάιντριχ, μεταφέροντας τις οδηγίες του προϊσταμένου του Χίμλερ, ονόμασε περιφραστικά "Τελική Λύση του Εβραϊκού Ζητήματος".

Το μήνυμα του Χιμλερ, μεταφερόμενο στην ομήγυρη από τον Χάιντριχ, ήταν το εξής. "Υπάρχουν από την ανατολή ως την δύση της Ευρώπης περίπου έντεκα εκατομμύρια Εβραίοι. Το σχέδιο της Τελικής Λύσης του Εβραϊκού Ζητήματος συμπεριλαμβάνει τα εξής στάδια: Πρώτον, να θεσπιστούν λεπτομερείς προδιαγραφές για το πότε κάποιος θεωρείται Εβραίος ή Εβραϊκής καταγωγής. Δεύτερον να θεσπιστούν λογισμικές, λογιστικές και πρακτικές διαδικασίες και μέθοδοι με τις οποίες ο μεγαλύτερος δυνατός αριθμός Εβραίων θα μεταφέρονται στο λιγότερο δυνατό χρόνο σε συγκεκριμένα σημεία συγκεντρώσεως. Τρίτον, εκεί θα χρησιμοποιούνται ως εργατικό δυναμικό για την κατασκευή δρόμων. Τέταρτον: όσοι επιζούν λόγω φυσικής επιλογής τις κακουχίες των καταναγκαστικών και σκληρών έργων θα λαμβάνουν ιδιαίτερη μεταχείριση". Ιδιαίτερη μεταχείριση σήμαινε εξόντωση με τον σκοπό να μην μείνουν στην Ευρώπη Εβραίοι.

Στο θέμα των προδιαγραφών, για το ποιός θα θεωρείται Εβραίος, είχε αρκετό λόγο και ερωταποκρίσεις ο  Δρ. Βίλχελμ Στούκαρτ (Wilhelm Stuckart), εκ μέρους του Υπουργείου Εσωτερικών του Ράιχ, ο οποίος είχε κεφαλαιώδη ρόλο στην θέσπιση των Νόμων της Νυρεμβέργης του 1935. Συζητήθηκε ποιός βαθμός συγγενείας συμπεριλαμβάνει κάποιον στον προσδιορισμό του Εβραίου. Το πλέον δύσκολο σημείο ήταν η ερώτηση του αν κάποιος πρέπει να θεωρείται Εβραίος βάση αποδεικτικών στοιχείων όχι άλλων από την εμφάνιση του, και το αν τα φυσιογνωμικά χαρακτηριστικά του μοιάζουν Εβραϊκά.

Στις λογισμικές, λογιστικές και πρακτικές διαδικασίες για την μεταφορά και συγκέντρωση των Εβραίων θα έπαιρναν μέρος οι περισσότεροι των παρισταμένων, λόγω θέσεως στην κυβέρνηση, αλλά το όλο θέμα θα συντονιζόταν από τον Αδόλφο Άιχμαν, ο οποίος στα επόμενα χρόνια απέκτησε το παρατσούκλι "Σπεσιαλίστας" για τον αποτελεσματικό τρόπο με τον οποίον οργάνωνε την εύρεση, μεταφορά και συγκέντρωση των Εβραίων.

Το θέμα της δημιουργίας εργατικών στρατοπέδων και της καταναγκαστικής εργασίας συζητήθηκε ως έχον δύο πλεονεκτήματα: Πρώτον, εξασφάλιζε εργατικό δυναμικό για την διεκπεραίωση δημοσίων έργων, και, δεύτερον, επιτάχυνε την διαδικασία θνησιμότητας. Οι δυνατότεροι που θα επιζούσαν τις κακουχίες θα είχαν ειδική μεταχείριση: Συζητήθηκε η χρήση εκτελεστικών αποσπασμάτων για μαζικές εκκαθαρίσεις αλλά η ιδέα δεν εδραιώθηκε γιατί αφ' ενός προϋπόθετε πάνω από έντεκα εκατομμύρια σφαίρες, οι οποίες κόστιζαν χρήματα, και αφ' εταίρου, υπήρχε ο φόβος ότι η διαδικασία των μαζικών εκτελέσεων θα είχε αρνητική επίδραση στο ηθικό των συμμετεχόντων στρατιωτικών αποσπασμάτων.

Ο Άιχμαν τότες πληροφόρησε τους παρισταμένους ότι ήδη είχε εφευρεθεί, οργανωθεί και δοκιμαστεί ένας τρόπος εκκαθάρισης με την χρήση του αερίου Zyklon B σε αίθουσες χωρητικότητας εκατοντάδων ατόμων. Η διαδικασία είχε αποδεδειχθεί ασφαλής και γρήγορη, επιτρέποντας την συχνή επανάληψη κάθε μέρα.

Μια ελαφρότερη στιγμή ιλαρότητας ήρθε όταν αναφέρθηκε το γεγονός ότι ένας οργανισμός που παύεται με εισπνοές Zyklon B, επιδεικνύει ένα ιδιάζον κόκκινο χρώμα στο δέρμα του πτώματος. Η ομήγυρη διασκέδασε για λίγα λεπτά με την σκέψη ότι "έμπαιναν χλωμοί και έβγαιναν ροζ".

Το τελευταίο μέρος της σύσκεψης έφερε αποκαλύψεις που πραγματικά εξέπληξαν και ενθουσίασαν όλους. Η κατασκευή εγκαταστάσεων όπου η διαδικασία που περιγράφτηκε θα έμπαινε σε εφαρμογή με βιομηχανική αποτελεσματικότητα είχε ήδη ξεκινήσει, και η μεγαλύτερη εγκατάσταση, με την ονομασία Άουσβιτς, είχε ήδη αρχίσει λειτουργία. Το προϊόν της διεκπεραίωσης Εβραίων στους θαλάμους με Zyklon B θα γινόταν στάχτη σε ειδικά κρεματόρια.

Ιδιαίτερη έκπληξη προκάλεσε η ανακοίνωση ότι η βιομηχανική αυτή παραγωγή θα μπορούσε να διεκπεραιώνει πολλές χιλιάδες Εβραίων την ημέρα.

~~~

Τέσσερεις μήνες μετά την σύσκεψη του Wannsee ο Ράινχαρντ Χάιντριχ, επίσης γνωστός με το όνομα "ο δήμιος της Πράγας" πέθανε στην Πράγα στις 4 Ιουνίου του 1942 υποκύπτοντας στα τραύματά του από μία επίθεση Τσέχων και Σλοβάκων στρατιωτών που είχαν πέσει με αλεξίπτωτο ερχόμενοι από την Αγγλία με σκοπό να τον δολοφονήσουν.

Μετά από τον θάνατο του Χάινριχ ο Αδόλφος Άιχμαν ανέλαβε προσωπικά την επίβλεψη του να διεκπεραιωθεί η αποστολή της Τελικής Λύσης του Εβραϊκού Ζητήματος που του είχε εμπιστευθεί ο προϊστάμενός του. Ακόμα και όταν το 1945 ο Χίμλερ τον διέταξε να σταματήσει τα πάντα και να κρύψει αποδεικτικά στοιχεία, ο Άιχμαν συνέχισε το καθήκον του με εγρήγορση μέχρι και την τελευταία στιγμή, τον Μάιο του 1945. Το θεώρησε, προσωπικά, ζήτημα τιμής.

~~~

Πράκτορες της Μυστικής Υπηρεσίας του Ισραήλ, Μοσάντ, βρήκαν, συνέλαβαν και απήγαγαν τον Αδόλφο Άιχμαν στην Αργεντινή στις 11 Μαΐου  του 1960. Ο Άιχμαν μεταφέρθηκε στο Ισραήλ όπου δικάστηκε για 15 κατηγορίες συμπεριλαμβανομένων εγκλημάτων κατά της ανθρωπότητας. Απαγχονίστηκε μερικά λεπτά πριν τα μεσάνυκτα της 31ης Μαΐου του 1962. Παραμένει η μόνη θανατική ποινή που έχει ποτέ εκτελεστεί στο κράτος του Ισραήλ. Οι στάχτες του Άιχμαν σκορπίστηκαν στη Μεσόγειο, σε διεθνή ύδατα, ώστε καμία χώρα να μην θεωρείται τελευταία του κατοικία.

Η κόπια των πρακτικών της σύσκεψης του Wannsee πρέπει να διαβάζεται μαζί με την κατάθεση του Άιχμαν κατά την διάρκεια της δίκης του για να μορφώνεται μία πιο γενική εικόνα του τι ελέχθη και πώς, και με πιο πνεύμα, συζητήθηκε.

Ο Αδόλφος Άιχμαν στην δίκη του στο Τελ Αβιβ, 1961

Το 1965, ο ιστορικός Joseph Wulf προσπάθησε να εγκριθεί πρότασή του για να μετατραπεί η έπαυλη του  Wannsee σε ένα μνημείο του Ολοκαυτώματος. Η Γερουσία του Βερολίνου δεν θεώρησε σωστό να υπάρχουν μνημεία του Ολοκαυτόματος. Στην τελευταία επιστολή του προς τον γιο του David, 2 Αυγούστου 1974, έγραψε ο Wulf: "δημοσίευσα 18 βιβλία σχετικά με το τρίτο Ράιχ και δεν είχαν κανένα αποτέλεσμα. Μπορεί κανείς να τεκμηριώσει τα πάντα ξανά και ξανά για τους  Γερμανούς. Υπάρχει ένα δημοκρατικό καθεστώς στη Βόννη. Όμως, οι μαζικοί δολοφόνοι περπατάνε στους δρόμους ελεύθεροι, ζουν στα σπιτάκια τους και φυτεύουν λουλούδια στον κήπο τους." Βαθιά ταραγμένος από τον θάνατο της γυναίκας του και την αποτυχία των σχεδίων του για ένα μνημείο του Ολοκαυτόματος, ο  Wulf αυτοκτόνησε σε ηλικία 61 ετών, πηδώντας από το παράθυρο του διαμερίσματός του στο Βερολίνο . Το 1992 η έπαυλη του Wannsee έγινε μνημείο του Ολοκαυτώματος. Η βιβλιοθήκη  Joseph Wulf έχει χιλιάδες βιβλία σχετικά με τον ναζισμό, τον αντισημιτισμό και την Εβραϊκή γενοκτονία, μαζί με πολλά βίντεο, μικροφίλμ, κείμενα και πρωτότυπα έγγραφα της ναζιστικής εποχής.

Το 2001 η σύσκεψη του Wannsee παρουσιάστηκε πιστά και με παγερό ρεαλισμό στην τηλεοπτική ταινία Conspiracy με τους Kenneth Branagh στο ρόλο του Χάιντριχ, τον Stanley Tucci στον ρόλο του Άιχμαν, τον Colin Firth ως Στούκαρτ και τον Kevin McNally ως Μάρτιν Λούτερ.

Είναι πολύ σημαντικό για την ανθρωπότητα να μην ξεχαστεί, ή αλλοιωθεί, ή δικαιολογηθεί, το τι συνέβη στην Γερμανία μεταξύ 1933 και 1945, αν όχι για άλλο λόγο, για να ξέρουμε από ποιούς και από τι πρέπει να προφυλαχθούμε. Γιατί, η συμπεριφορά των Γερμανών δεν οφείλεται στην επιρροή εκατό ή χιλίων ανθρώπων επί του συνόλου των εκατομμυρίων. Οφείλεται στην ψυχοσύνθεση ενός λαού που δέχτηκε τους εκατό ή χίλιους, κάτι που το γνωρίζει καλά όποιος είχε, παραδείγματος χάριν, πεθερικά που στα νιάτα τους ήταν στην Χιτλερική νεολαία και έχουν ακόμη φωτογραφία στον τοίχο -ή όποιος βρίσκει γνώριμο το ύφος της Μέρκελ το 2010.

Όταν ένας άνθρωπος δολοφονεί έναν άλλον η κοινωνία τον βάζει φυλακή για, ας πούμε, 20 χρόνια. Όταν βγει, θεωρείτε ότι ξεπλήρωσε το χρέος του στην κοινωνία, αλλά δεν θεωρείται υπεράνω επανάληψης του εγκλήματος. Κανείς αποφυλακισμένος δολοφόνος δεν θεωρείτε "γιατρεμένος" και εγγυημένα ασφαλής, ούτε παύει να θεωρείται δολοφόνος.

Οι Γερμανοί δεν "σκότωσαν" μια μόνο φορά: είναι υπεύθυνοι και για τους δύο από τους δύο παγκοσμίους πολέμους του 20ου αιώνα. Και έχουν ακόμα και σήμερα τους απολογητές τους, σαν αυτούς που μας διαβεβαιώνουν ότι το Ολοκαύτωμα δεν έγινε, ή ότι δεν ήταν έξι εκατομμύρια αλλά μόνο καμιά εξακοσαριά χιλιάδες. Άνθρωπος που το πρεσβεύει ή το δέχεται αυτό ή είναι της ίδιας συνομοταξίας με αυτούς τους οποίους υπερασπίζεται, ή αγράμματος, ή μειωμένου δείκτη νοημοσύνης.

Όπως όταν ο βάτραχος φοβόταν να αφήσει τον σκορπιό να περάσει το ποτάμι στην πλάτη του, μπας και τον δαγκώσει. Ο σκορπιός ορκίστηκε ότι δεν θα γινόταν αυτό. Όταν ο βάτραχος, ξεψυχώντας στη μέση του ποταμού ρώτησε με παράπονο γιατί τον δάγκωσε ο σκορπιός μια που τώρα θα πέθαιναν και οι δύο, ο σκορπιός απάντησε: "Δεν μπόρεσα να σταματήσω τον εαυτό μου. Είναι η φύση μου".

Ίσως οι παραπάνω τέσσερεις παράγραφοι να ακούγονται όσο ναζιστικές και φασιστικές όσο αυτά τα οποία περιγράφουν. Εξαρτάται από τον καθένα μας να προσδιορίσουμε εκείνη την αχνή λεπτή γραμμή μεταξύ του να έχουμε τα μάτια μας ανοιχτά στην πραγματικότητα της Δαρβινικής εξέλιξης  και του να γίνουμε οι ίδιοι φορείς εκείνων τα οποία αποδοκιμάζουμε και από τα οποία πρέπει να προφυλαγόμαστε.

Εκείνοι που πολεμούν εναντίων τεράτων πρέπει πάντα να προσέχουν να μην γίνουν οι ίδιοι τέρατα.

~~~

Σημ.: Όλα τα παραπάνω είναι ιστορικά γεγονότα διασταυρωμένα από περισσότερες από δύο πηγές, τα οποία συνέλεξα σε έρευνά μου, αλλά το κείμενο είναι εξ' ολοκλήρου γραμμένο από εμένα, συμπεριλαμβανομένων, φυσικά, των προσωπικών μου απόψεων στο τέλος του κειμένου.