Δισταγμός

Το Σοβιετικό υποβρύχιο B59 μετά την ανάδυσή του, 5 μμ, 27 Οκτωβρίου 1962,
με ένα ελικόπτερο του Αμερικανικού στόλου να πετά από επάνω για επιθεώρηση.

Αυτές τις μέρες κάθε χρόνο αρκετοί άνθρωποι θυμούνται το μάθημα του 1962, ότι το να φτάσουμε στο κατώφλι της τελικής αποτυχίας είναι εύκολο, αλλά την τελευταία στιγμή η σκέψη θολώνει -όταν ο άνθρωπος συνειδητοποιεί ότι το ρητορικό πρέπει αργά ή γρήγορα να θεμελιωθεί με πράξεις. Και εκείνη την τελευταία στιγμή ερχόμαστε αντιμέτωποι με την αιωνιότητα.

Ο κόσμος πιστεύει ότι η Γη σώθηκε από πυρηνικό ολοκαύτωμα επειδή το τελευταίο δευτερόλεπτο ο Νικήτα Κουστσώφ και ο Τζων Κέννεντυ έκαμαν ένα βήμα πίσω. Όμως κανείς μέχρι πρόσφατα δεν ήξερε ότι το τελευταίο δευτερόλεπτο παίχτηκε κάτω από την επιφάνεια του Ατλαντικού ωκεανού, και το ένα βήμα πίσω το έκαναν οι ανώτατοι αξιωματικοί ενός σοβιετικού υποβρυχίου.

Ο Αμερικανικός στόλος είχε περικυκλώσει ένα σοβιετικό υποβρύχιο το οποίο, χωρίς να είναι γνωστό στου "κυνηγούς" κουβαλούσε μια τορπίλη με τακτική πυρηνική κεφαλή. Το υποβρύχιο έπρεπε να αναδυθεί γιατί είχε τελειώσει ο αναπνεύσιμος αέρας, δεν μπορούσε όμως γιατί τότε θα το σταματούσε για επιθεώρηση ο Αμερικανικός στόλος. Ο Κυβερνήτης του υποβρυχίου, σε απόγνωση, αποφάσισε να πυροδοτήσει την πυρηνική κεφαλή και έδωσε την διαταγή να οπλιστεί. Η πυρηνική κεφαλή της τορπίλης οπλίστικε και οι χειριστές περίμεναν την διαταγή να την εκτοξεύσουν. Τα επόμενα λεπτά, γύρω στις 5 το απόγευμα της 27ης Οκτωβρίου 1962, είδαν μια οξεία διαμάχη μεταξύ του κυβερνήτη και των αξιωματικών του. Κανείς δεν ξέρει αν ο κυβερνήτης από μόνος του αποφάσισε να μην πυροδοτήσει την τορπίλη ή αν τον έπεισαν οι αξιωματικοί του, ή το αντίθετο.

Το γεγονός είναι ότι η τορπίλη είχε οπλισθεί, και λεπτά, ή και δευτερόλεπτα πριν από την απαρχή παγκόσμιου πυρηνικού πολέμου, η διαταγή δόθηκε, από τον κυβερνήτη Βαλεντίν Σαβίτσκυ, να αφοπλιστεί η τορπίλη. Το υποβρύχιο μετά αναδύθηκε ανάμεσα στον Αμερικανικό στόλο, περιμένοντας οδηγίες από την Μόσχα.

Ο κόσμος επίσης δεν ήξερε επί δεκαετίες, ότι ένας σοβιετικός πύραυλος SAM είχε καταρρίψει ένα Αμερικανικό αναγνωριστικό αεροπλάνο U2 πάνω από την Κούβα, ώρες νωρίτερα, στις 12 το μεσημέρι, 27 Οκτωβρίου, σκοτώνοντας τον πιλότο Ρούντολφ Άντερσον. Σε αντίθεση με τους κανόνες οι οποίοι είχαν συμφωνηθεί, ο Κέννεντυ δεν διέταξε αεροπορική επίθεση ως αντίποινα.

Όποιες και να ήταν τότε, και τώρα, οι επίσημες εκδοχές και τα ανακοινωθέντα, η πραγματικότητα είναι πως όταν ο κόσμος έρχεται στο κατώφλι της καταστροφής, οι αποφάσεις παίρνονται από απλούς ανθρώπους, σαν εμάς, που δεν είναι σίγουροι, που δεν τα ξέρουν όλα, που φοβούνται... άνθρωποι που όσο και να τους δόθηκαν τίτλοι μεγάλοι, γραφεία σημαντικά, και υπευθυνότητες αδιανόητων συνεπειών, είναι, στο τέλος απλοί άνθρωποι.

Ο κόσμος έφτασε πάρα πολλές φορές στο κατώφλι, και τις περισσότερες φορές το πέρασε, έκανε το βήμα μπροστά, με συνέπειες ολέθριες από τις οποίες είναι σπαρμένη η ιστορία.

Εκείνα τα λίγα δευτερόλεπτα πριν εκτοξευθεί η τορπίλη με την πυρηνική κεφαλή από το σοβιετικό υποβρύχιο, εκείνες οι δεκατρείς μέρες του Οκτωβρίου 1962 όπου οι δύο υπερδυνάμεις έκαναν ένα βήμα πίσω από την ολική καταστροφή, είναι ίσως η πρώτη φορά στην ιστορία που άνθρωποι φοβήθηκαν να προχωρήσουν.

Όχι επειδή είδαν την λογική, αλλά επειδή οι αναπόφευκτες συνέπειες συμπεριλάμβαναν και την δική τους ολική καταστροφή.

Ο κόσμος βρίσκεται σε ένα παράλληλο σημείο σήμερα. Τα όπλα δεν είναι πυρηνικά αλλά οικονομικά. Και οι ιθύνοντες βρίσκονται στο ίδιο σημείο φόβου και αναποφασιστικότητας.

Ο πραγματικός όλεθρος, σήμερα, δεν είναι το πόσο υποφέρει ο κόσμος καθώς εξελίσσεται το δράμα: ο πραγματικός όλεθρος θα έρθει αν οι απλοί, φοβισμένοι άνθρωποι που κρατάν τα ινία αποφασίσουν να χρησιμοποιήσουν τα οικονομικά όπλα, ξεχαρβαλώνοντας το διεθνές σύστημα και στέλνοντας τον κόσμο στον ίλιγγο της επίσημης χρεοκοπίας.

Στην συγκεκριμένη σημερινή περίπτωση της Ελλάδας μπορούμε επίσης να βρούμε παραλληλισμούς. Όπως το στρατιωτικό επιτελείο του Κέννεντυ ήθελε να επιτεθεί στην Κούβα, πιστεύοντας ότι οι Σοβιετικοί δεν θα τολμούσαν να απαντήσουν με πυρηνικά, και ποτέ δεν συγχώρησαν τον Κέννεντυ που δεν τους το επέτρεψε, έτσι και σήμερα υπάρχουν εκείνοι στην Ελλάδα που πιστεύουν ότι μπορούμε να επιτεθούμε στην δύση "ακυρώνοντας" τα μνημόνια, και ότι η δύση δεν θα τολμήσει να τους απαντήσει αποκόβοντάς τους από κάθε πηγή τροφής και επιβίωσης.

Η ιστορία απέδειξε ότι ο Κέννεντυ είχε δίκιο να μην επιτρέψει στο επιτελείο του να επιτεθεί στην Κούβα. Η ιστορία απέδειξε ότι κάνοντας ένα βήμα πίσω ο Κρουστσώφ και ο Κέννεντυ έσωσαν τον πλανήτη από πυρηνικό ολοκαύτωμα, κι ας συνεχίστηκε ο ψυχρός πόλεμος για άλλα 28 χρόνια. Η ιστορία όμως επίσης μας διδάσκει ότι η πραγματική στιγμή της τελικής απόφασης παίχτηκε κάπου αλλού, κάτω από τον ωκεανό, ανάμεσα σε δυό-τρεις ανθρώπους, στην απόγνωση και μοναξιά του υποβρυχίου τους, οι οποίοι κράτησαν την Γη στα χέρια τους, για λίγα λεπτά, και δίστασαν, σώζοντάς την.

Βασίλι Αρχίποφ, 1926-1998

"Ο άνθρωπος που έσωσε την Γη"

Ήταν ο δεύτερος σε βαθμό κυβέρνησης του υποβρυχίου Β59, και ένας από τους τρεις αξιωματικούς που έπρεπε να συμφωνήσουν για την χρήση πυρηνικών, μαζί με τον κυβερνήτη και τον πολιτικό αξιωματικό. Ο Αρχίποφ ήταν ο μόνος που δεν συμφώνησε, αναγκάζοντας την καθυστέρηση λίγων λεπτών, ώσπου να αλλάξει γνώμη ο κυβερνήτης.