Επιλογές

Άκου "να ζει κανείς ή να μη ζει"!
Που το βρήκανε:
"To Be" σημαίνει Ύπαρξη. Όχι ζωή. Ναι, έχει μεγάλη διαφορά.

Κι αυτό το γελοίο "ιδού η απορία"! μόνο γέλια μπορεί να φέρει.
That is the question. Question δεν σημαίνει μόνο "ερώτηση". Σημαίνει και άλλα πράγματα όπως "θέμα" ή και "σύνολο συλλογισμών":
"a question of balance", "a question of faith", "a question of opinion".

Κι έπειτα, νομίζει ο κόσμος ότι ο μονόλογος είναι μαρτυρία της αναποφασιστικότητας ενός αλαφροΐσκιωτου που τον λένε Άμλετ.
 

Όχι, αγαπητοί μου. Ο μονόλογος του Άμλετ δεν πραγματεύεται απαραίτητα την αυτοκτονία. Πιστεύω ότι είναι ολίγον μεταφορικό, με πολύ Αγγλικό αέρα και υπονοούμενο, και ότι ο φίλος μας ο Μπίλλυ Σαίηξπήαρ δεν μιλούσε τόσο για μανική κατάθλιψη όσο για επανάσταση.

Ναι. Κοινωνική επανάσταση των δυναστεμένων.

Αλλά φαίνεται ότι ο χωριανός από το Στράτφορντ πάνω στον ποταμό Έηβον, ήθελε το μήνυμα του να ακουστεί και να κρατήσει και το κεφάλι του πάνω στους ώμους του, μακριά από το ξίφος του δημίου της Ελισάβετ της πρώτης. Και φαίνεται ότι επίσης πίστευε πως μια επιτυχημένη επανάσταση μπορεί να πραγματοποιηθεί μόνο από σκεπτόμενους ανθρώπους, με κάποιο ερευνητικό πνεύμα.

Γι αυτό και έκρυψε το ζουμί των λεγομένων του σ' αυτά που όλοι νομίζουν πως περιφέρονται γύρω από την επιλογή της αυτοκτονίας.

Μα οι λόγοι τους οποίους παραθέτει, μιλάν από μόνοι τους.
Ορίστε:
το μαστίγιο και οι ύβρεις του χρόνου,
η αδικία του δυνάστη,
η περιφρόνηση του αλαζόνα,
οι οδύνες  του περιφρονημένου έρωτα,
η ανεπάρκεια των νόμων
η αυθάδεια των αρχόντων,
η άρνηση που δέχεται υπομονετικά εκείνος που την αξία του δεν αναγνωρίζουν.

Αυτοί δεν μου φαίνονται λόγοι για αυτοκτονία, Μάλλον για επανάσταση.

Σημ.: Ποιός έχει υπ' όψη του ότι η λέξη "hamlet" στα παλαιότερα Αγγλικά, αλλά και σήμερα,  σημαίνει "Χωριουδάκι", και συγκεκριμένα μία κοινότητα δορυφορική μιας μεγαλύτερης πόλης, συνήθως φτωχική ή εργατική;

Δεν δέχομαι καμία από τις Ελληνικές υπάρχουσες μεταφράσεις.
Γι αυτό αναγκάστηκα να το μεταφράσω εγώ.

Κι έτσι, εδώ, σήμερα, σε παγκόσμια πρεμιέρα και αποκλειστικότητα, με σεβασμό, και ελπίζω όχι ισάξια αλαζονεία, για την θεώρησή σας παραθέτω, την δική μου μετάφραση και απόδοση του μονόλογου του Πρίγκιπα της Δανίας:

Έχει ίσως διαχρονική απήχηση που το δένει πολύ, το κείμενο αυτό, με τις επιλογές που έχει η Ελλάδα μπροστά της σήμερα;

Ύπαρξη, ή ανυπαρξία  -εδώ βρίσκεται η δυσκολία της επιλογής:

στο αν είναι για τον νου ευγενέστερο να υποφέρει

τις πετριές και τα βέλη της κακοτυχίας,

ή να σηκωθεί στα όπλα ενάντια σε μια θάλασσα δυσκολιών

ν' αντισταθεί και να τους δώσει τέλος. Να έρθει ο θάνατος, ένας ύπνος.

Τίποτα άλλο πια. Και μ' αυτόν τον ύπνο να πούμε ότι δίνουμε τέλος στα

χτυποκάρδια και τα χιλιάδες χτυπήματα

που καταμεσής τους γεννιέται η σάρκα. Μια κατάληξη

λατρεμένη, θεμιτή. Να πεθάνει κανείς, να κοιμηθεί.

Να κοιμηθεί -ίσως και να ονειρευτεί: μάλιστα, εκεί είναι ο κόμπος,

γιατί, σ' αυτόν τον ύπνο του θανάτου, τι όνειρα άραγε να 'ρθουν

όταν θα 'χουμε πετάξει από πάνω μας τούτο το θνητό περίβλημα,

θα 'πρεπε να βρεθεί ανάπαυση. Να το δίλλημα που επιτρέπει

την πανωλεθρία μιας τόσο πολύχρονης ζωής.

Γιατί, ποιός θα άντεχε το μαστίγιο και τις ύβρεις του χρόνου,

την αδικία του δυνάστη, την περιφρόνηση του αλαζόνα,

τις οδύνες  του περιφρονημένου έρωτα, την ανεπάρκεια των νόμων

την αυθάδεια των αρχόντων, και την άρνηση

που δέχεται υπομονετικά εκείνος που την αξία του δεν αναγνωρίζουν,

όταν αυτός ο ίδιος θα μπορούσε να δώσει το χαριστικό χτύπημα

με μια γυμνή λεπίδα; Ποιός θα άντεχε το βάρος,

του να κλαίει και να ιδρώνει για την μιζέρια της ζωής;

μα η αβεβαιότητα του κάτι μετά θάνατο,

η ανεξερεύνητη χώρα πού απ' τον κόρφο της

κανένας ταξιδιώτης δεν γυρνά, χολώνει τη θέληση,

και προτιμάμε τα βάσανα που έχουμε

αντί να τρέξουμε σε άλλα που δεν ξέρουμε καν αν μας περιμένουν.

Έτσι η συνείδηση δειλούς μας κάνει όλους.

Κι' έτσι η αποφασιστικότητα που απ' τη γέννα έχουμε

σκεπάζεται από τη χλωμή σκιά της σκέψης.

Και επιχειρήσεις δυναμικής ανάβασης

γι αυτό αλλάζουν δρόμο, παραστρατούν,

και χάνουν το νόημα της πράξης.

© Αποθήκη Σκέψης / Thoughts, Warehouse, 2010

Τώρα ξαναδιαβάστε το με την σκέψη ότι ο "θάνατος" μιλά είτε για τον θάνατο του παλιού κατεστημένου, είτε για τον θάνατο που βρίσκει ένας επαναστάτης κατά την διάρκεια της επανάστασης. Τα όνειρα που μπορεί, ή όχι, να έρθουν: η καλύτερη, δικαιότερη κοινωνία που μπορεί, ή όχι, να γεννήσει η επιλογή του να σηκωθεί κανείς στα όπλα και να προσπαθήσει να δώσει τέλος στη θάλασσα των δυσκολιών με μια γυμνή λεπίδα. Αλλά και αυτά τα όπλα, η γυμνή λεπίδα, δεν είναι απαραίτητο να είναι πραγματικά όπλα και αιματοχυσία, μπορεί να είναι και αυτά μεταφορικά: μια επανάσταση γίνεται, ίσως και πιο αποτελεσματικά χωρίς αυτά, όπως απέδειξε ένα φιλειρηνικό γεροντάκι στην Ινδία.

To be, or not to be--that is the question:
Whether 'tis nobler in the mind to suffer
The slings and arrows of outrageous fortune
Or to take arms against a sea of troubles
And by opposing end them. To die, to sleep--
No more--and by a sleep to say we end
The heartache, and the thousand natural shocks
That flesh is heir to. 'Tis a consummation
Devoutly to be wished. To die, to sleep--
To sleep--perchance to dream: ay, there's the rub,
For in that sleep of death what dreams may come
When we have shuffled off this mortal coil,
Must give us pause. There's the respect
That makes calamity of so long life.
For who would bear the whips and scorns of time,
Th' oppressor's wrong, the proud man's contumely
The pangs of despised love, the law's delay,
The insolence of office, and the spurns
That patient merit of th' unworthy takes,
When he himself might his quietus make
With a bare bodkin? Who would fardels bear,
To grunt and sweat under a weary life,
But that the dread of something after death,
The undiscovered country, from whose bourn
No traveller returns, puzzles the will,
And makes us rather bear those ills we have
Than fly to others that we know not of?
Thus conscience does make cowards of us all,
And thus the native hue of resolution
Is sicklied o'er with the pale cast of thought,
And enterprise of great pitch and moment
With this regard their currents turn awry
And lose the name of action.