Ζητιανιά

Όταν ένας υπάλληλος δεν κάνει καλά την δουλειά του  δεν φταίει ο υπάλληλος αλλά ο επόπτης του υπαλλήλου, ο "μάνατζερ". Το "αφεντικό" που λένε και στην Ελλάδα. Στην Ελλάδα βέβαια δεν το λένε αυτό γιατί στην Ελλάδα τα "αφεντικά" φοράνε λοφία και οι υπάλληλοι έχουν την θέση του αιωνίως πάσχοντος τετραπέρατου πλην ανήμπορου θύματος --το είδους του θύματος που προ αιώνων γέννησε στο φολκλόρ της περιοχής το θέατρο σκιών των περιπετειών του μαυρομάτη (στην Τουρκική γλώσσα, η οποία επικρατούσε όταν γεννήθηκε το συγκεκριμένο θέατρο σκιών στην περιοχή, ο μαυρομάτης προφέρεται Καραγκιόζ).

Και όμως. Όταν ένας υπάλληλος δεν κάνει καλά την δουλειά του,  δεν φταίει ο υπάλληλος αλλά το αφεντικό του. Είτε γιατί το αφεντικό προσέλαβε έναν ανίκανο, είτε γιατί το αφεντικό δεν προσέφερε σωστή εκπαίδευση σε κάποιον που κατά τα άλλα είναι ικανός, είτε γιατί το αφεντικό δεν επόπτευσε σωστά τον υπάλληλο, είτε γιατί το αφεντικό δεν εφοδίασε τον υπάλληλο με εργαλεία σωστά και χώρο εργασίας λειτουργικό, είτε γιατί το αφεντικό χρησιμοποίησε τον υπάλληλο για την τσέπη την δικιά του και όχι την τσέπη της εταιρείας... Είτε πολλά άλλα, όμως πάντα υπ' ευθύνη του "αφεντικού".

Όσο μακρινό και ανήκουστο φαίνεται στην Ελληνική πραγματικότητα το να θεωρείται το αφεντικό υπεύθυνο για την αποτυχία του υπαλλήλου, τόσο μακρινό και ανήκουστο φαίνεται το να θεωρείται το εκλογικό σώμα αφεντικό και η κυβέρνηση υπάλληλος της χώρας: υπάλληλος του λαού.

Είναι θέμα κουλτούρας. Είναι θέμα θεωρίας του πως λειτουργούν ο εργασιακός χώρος και ο κοινωνικός χώρος. Γι' αυτή την διαφορά κουλτούρας φαίνεται τόσο εξωπραγματική η θέση αυτού του μπλογκ ότι για τα δεινά της Ελλάδας είναι απ' ευθείας υπεύθυνοι οι Έλληνες και όχι οι κυβερνήσεις τις οποίες εξέλεγαν επί δεκαετίες. Όλοι οι Έλληνες ανάμεσα από τους οποίους ξεπηδούσαν οι πολιτικοί, και εκείνοι οι Έλληνες που ψήφιζαν κυβέρνηση, και εκείνοι που ψήφιζαν αντιπολίτευση, και εκείνοι που ψήφιζαν εκείνους που αντιπολίτευση ούτε σε όνειρο μπορούσαν να ελπίζουν -μέχρι που έγιναν ...κυβέρνηση. Όλοι ανεξαιρέτως, ο καθένας από την θέση του και ρόλο του, ισάξια υπεύθυνοι. Ως εκ τούτου, οι πολίτες αισθάνονται πως είναι θύματα αντί για αφεντικά. Θύματα τα οποία κατ' αυτή την λογική και νοοτροπία δεν έχουν καμία ευθύνη παρά μόνο καταπατημένα δικαιώματα.

Είναι μια οπτική που δεν στάθηκε δυνατόν να γίνει κατανοητή, πόσο μάλλον δεκτή και διαχειρίσιμη.

Ίσως επειδή η ίδια η έννοια της ευθύνης έχει πολύ διαφορετικές αποχρώσεις στην ψυχή ενός λαού με την Ιστορία της Ελλάδας, ή την Ιστορία της Ιταλίας. Η Ελλάδα ερχόμενη από Τουρκοκρατία χωρίς να έχει περάσει Αναγέννηση, Διαφωτισμό ή Βιομηχανική Επανάσταση, και η Ιταλία προερχόμενη από την μεσαιωνική πραγματικότητα των φέουδων με Πρίγκιπες και δουλοπάροικους σε μικρά κρατίδια, υπακούοντας σε μία εκκλησία με στρατό και θησαυρό, η κάθε μία για τους δικούς της λόγους, βλέπουν την "κυβέρνηση" σαν έναν ισχυρό, έναν δυνάστη, τον οποίον πρέπει να ξεγελάσουν με κολπάκια για να επιζήσουν. Το αφεντικό κρατάει μαστίγιο και ο υπάλληλος υποφέρει. Για την νοοτροπία αυτών των λαών το πραγματικό αφεντικό αντί για "αφεντικό" αισθάνεται σαν θύμα.

Όταν αυτά τα Μεσογειακά και ανατολίτικα παραδοσιακά σκεπτικά εφαρμόζονται σε ένα σύστημα αγγλοσαξονικής ελεύθερης αγοράς και βορειοδυτικής "δημοκρατίας", γεννούν το πελατειακό κράτος των μαφιόζων, στην Ρώμη, ή των μαυρομάτηδων στην Αθήνα (ο πληθυντικός στα Τούρκικα του Καραγκιόζ πως προφέρεται;)

Με αυτά τα σκεπτικά όποιοι και να βγάλουν κυβέρνηση στην Ιταλία ή την Ελλάδα δεν αλλάζουν τίποτα παρά μόνο τα ρούχα του τέρατος (μιά κυβέρνηση Μεσογειακοανατολίτικου στυλ σε αγορά-πολίτευμα δυτικού στυλ, μόνο τέρας μπορεί να θεωρηθεί).

Στην Ελλάδα πρόσφατα το τέρας έβαλε καινούργια μόδα ρούχων για πρώτη φορά και αυτό το γεγονός συμβάλει στο κομφούζιο --μιά και η ομάδα που σχεδίασε την συγκεκριμένη μόδα είναι ακόμα μεθυσμένη με την έξαρση του ότι πέρασε επί τέλους το δικό τους.

Και μπράβο τους. Καιρός ήτανε να γίνουν και εκείνοι "Πελάτες Προτίμησης" από το μαγαζί του τέρατος. Μέχρι να κλείσει το μαγαζί.

Όμως το μαγαζί, και το σκεπτικό του, παραμένουν. Τα πραγματικά αφεντικά αισθάνονται πάντοτε σαν υπάλληλοι-πελάτες και το τέρας εξυπηρετεί μόνο τους... πελάτες του. Σε ένα οικονομικό σύστημα ελεύθερης αγοράς και κοινωνικό σύστημα "δημοκρατίας" που δεν ταιριάζουν στις παραδοσιακές Μεσογειακές και ανατολίτικες νοοτροπίες. Και μιά και το τέρας σήμερα λεφτά δεν έχει πια να δώσει, δίνει όνειρα και ελπίδα... μέχρι να αποδειχθεί εκ των πραγμάτων ότι τα όνειρα ήταν όνειρα και η ελπίδα το χάρτινο το φεγγαράκι.

Η ερώτηση είναι πότε θα αλλάξει, αν αλλάξει ποτέ, η νοοτροπία όσον αφορά την προσωπική και συλλογική ευθύνη. Διότι, ή το αίσθημα ευθύνης πρέπει να αλλάξει, ή το σύστημα. Όπως έχουν σήμερα, απλά δεν λειτουργούν μαζί.

***

Όμως, η νοοτροπία και κουλτούρα που έχουμε, σωστή ή λάθος (σε σχέση με τα παγκόσμια συστήματα στα οποία θέλουμε να ανήκουμε), είναι η μόνη νοοτροπία και η μόνη κουλτούρα που έχουμε. Δεν μπορούν να αλλάξουν σε λιγότερο από κάμποσες γενεές, και, στο κάτω-κάτω γιατί ν' αλλάξουν; Ποιος θέλει όλως εξάφνως να πρέπει να αισθάνεται υπεύθυνος, και να είναι υπεύθυνος, για τις τύχες του. Είναι τόσο πιο βολικό να φταίνε πάντα οι άλλοι και ο πανέξυπνος πλην θύμα μαυρομάτης να υποφέρει στοϊκά, φιλοσοφώντας και ποντιφικίζοντας... Οι γαλαζομάτηδες να ξεκουμπιστούν πάραυτα. Και οι πρασινομάτηδες να καούν στην πυρά. 

Όσο για τους εταίρους του τέρατος... εκείνοι πάλι είναι από άλλο ανέκδοτο. Εκείνοι ψάχνουν ευθύνες. Εκείνοι δεν βλέπουν απλά την σημερινή κατάσταση των "θυμάτων" αλλά ρωτάνε τι είναι αυτό που έκανε τα θύματα να φέρουν εαυτούς στην κατάσταση την σημερινή, και ρωτάνε τι είναι εκείνο που διασφαλίζει πως τα θύματα δεν θα δημιουργήσουν το ίδιο πρόβλημα απ' την αρχή μόλις δούνε γρόσι (κι' ας είναι πάντα δανεικό). Ένα πράμα να δεις, σα να βλέπεις ένα μεθυσμένο ζητιάνο στο δρόμο να σου ζητάει τον οβολό, και να σκέπτεσαι πως ότι και να του δώσεις θα το σπαταλήσει να μεθύσει πάλι.

Τέτοιους εταίρους τι να τους κάνεις...

Εμείς από την άλλη θέλουμε συντάξεις ανέπαφες, γιατί οι συντάξεις δεν βγαίνουν από έναν τραπεζικό λογαριασμό που μπορεί ν' αδειάσει, αλλά έρχονται απ' ευθείας από τον Θεό. Θέλουμε κλειστά επαγγέλματα όπου τα συνδικάτα δεν είναι δίκαια ένωση εργαζομένων αλλά λέσχη των ξύπνιων με διασυνδέσεις και όσοι δεν πρόλαβαν, να μείνουν απ' όξω, ή να πλερώσουν για να μπουν... Όταν ψηφίζουμε κάποιον, τον ψηφίζουμε όχι για να μας οργανώσει ώστε να δημιουργήσουμε εμείς τις συνθήκες που θα φέρουν χρήματα αλλά για να διανείμει σ' εμάς τα χρήματα που στέλνει ο Θεός. Και όσο υπάρχει Θεός, υπάρχουν και χρήματα --και αν δεν τά 'χουμε φταίνε τα "αφεντικά" ή οι εταίροι που δε μας τα δίνουν.

Η ώρα της κρίσης δεν έχει έρθει ακόμα αλλά πλησιάζει γοργά. Η ώρα του ξυπνήματος από την άλλη απέχει ακόμα γενεές στον τόπο τούτο. Για την ώρα, η κυβέρνηση με τα καινούργια ρούχα ακόμα το παίζει αντιπολίτευση χωρίς γραβάτα. Αντιπολίτευση του εαυτού της. Και οι Σαμαροβενιζέλοι το βιολί τους.

Εν τω μεταξύ, την τρόικα που έγινε θεσμοί αρχίσαμε δειλά-δειλά να την λέμε πάλι τρόικα.