Αιφνιδιασμός

Τα πάντα είναι συνδεδεμένα μεταξύ τους. Κάθε εστίαση σε συγκεκριμένα γεγονότα και σκέψεις κινδυνεύει να μην είναι έγκυρη, ή πλήρης, όταν δεν αναγνωρίζει τους συνδέσμους σε άλλα γεγονότα. Ο άνθρωπος ψάχνει εξηγήσεις ορμώμενες από έννοιες όπως «αγάπη» και «θάρρος», όμως πέφτει στα άγονα επειδή η ανθρωπότητα λειτουργεί ορμώμενη από την φύση της η οποία είναι θεμελιωμένη στα ένστικτα «μίσος» και «δειλία».  Ένας άνθρωπος που έχει φτάσει να λειτουργεί θετικά και συλλογικά το βρίσκει πολύ δύσκολο να αναγνωρίσει μια πραγματικότητα που είναι αρνητική και απομονωτική.

Προσπαθούμε να εξηγήσουμε, να αιτιολογήσουμε, να καταλάβουμε. Ο καθένας όμως έχει διαφορετικά όρια στα οποία μπορεί να φτάσει, και όσον αφορά συνδέσμους μεταξύ γεγονότων και εννοιών, και όσον αφορά το ένστικτο αυτοσυντήρησης. Και αυτά τα προσωπικά όρια επηρεάζονται επίσης, και είναι αλληλένδετα, με την φιλοσοφική, κοινωνική, πολιτική και θρησκευτική τοποθέτηση ενός ανθρώπου. Στην τελική, μετά από αυτά, σε κάποιο σημείο ο καθένας συναντά μπροστά του τα όρια της ανασφάλειας, του φόβου και του τρόμου. Τότε, η απόφαση παύει να αφορά το πόσο ψηλά να φτάσουμε και μεταμορφώνεται στην διαπραγμάτευση του πόσο θα πληρώσουμε για ένα οποιοδήποτε επίπεδο αίσθησης σιγουριάς.

• Ο φόβος ξεπηδά από την έλλειψη σιγουριάς και από την αμφισβήτηση. Ακόμα και όταν σκεφτόμαστε μήπως το νερό είναι πολύ κρύο πριν μπούμε στην θάλασσα.
• Ο τρόμος ξεπηδά από το άγνωστο. Όταν δεν ξέρουμε αν αφού μπούμε στην θάλασσα θα βρεθεί δίπλα μας ένας πεινασμένος καρχαρίας.

Τα σύνορα μεταξύ φόβου και τρόμου είναι αδρά, συγκεχυμένα, και για τον καθένα είναι διαφορετικά. Ο φόβος του ενός είναι ο τρόμος του άλλου… το θάρρος του ενός είναι ανευθυνότητα για κάποιον άλλον… Κρίσεις δικαιολογημένες για τον καθένα από την φιλοσοφική, κοινωνική, πολιτική και θρησκευτική τοποθέτηση του κάθε ενός ανθρώπου –οι αξίες που δίνουν δικαιολογία για τα όρια των συνόρων του κάθε ενός ανθρώπου. Και πάντα, μπροστά μας ο φόβος και ο τρόμος της αβεβαιότητας που μας ποτίζει η «ανεξερεύνητη χώρα» την φύση της οποίας κανείς δεν γνωρίζει. 

«Έτσι η συνείδηση δειλούς μας κάνει όλους.
Κι' έτσι η αποφασιστικότητα που απ' τη γέννα έχουμε
Σκεπάζεται από τη χλωμή σκιά της σκέψης.
Και επιχειρήσεις δυναμικής ανάβασης
Γι’ αυτό αλλάζουν δρόμο, παραστρατούν,
Και χάνουν το νόημα της πράξης.»

(το τέλος του μονόλογου του Άμλετ, σε μετάφραση και απόδοση δική μου)

Κι έτσι, όσο και να θέλουμε να πιστεύουμε ότι η ανθρωπότητα προχωρά μπροστά με όσο θάρρος μπορεί να επιστρατεύσει, στην πραγματικότητα η ανθρωπότητα κοντοστέκεται και παραστρατεί κινούμενη από την σύζευξη των διαφορετικών σημείων στα οποία η αβεβαιότητα σταματά το κάθε άτομο όπου όλα τα άτομα μαζί αποτελούν το σύνολο. Το σύνολο της ομάδας ενός έθνους, ή μιας φυλής, ή μιας θρησκείας, ή μιας φιλοσοφίας, ή ιδεολογίας, ιδεοληψίας ή πολιτικής… σύνολα ομάδων συνυφασμένων και αλληλεξαρτούμενων αλλά και ανταγωνιζόμενων. 

***

Θα ήταν κατά την γνώμη μου λάθος να βλέπουμε ξεχωριστά προβλήματα όταν κοιτάμε το 1) πόσο περισσότερους μαύρους παρά λευκούς σκοτώνει η αστυνομία σε ορισμένες περιοχές των ΗΠΑ, και 2) πως «τρομοκράτες» σκοτώνουν αστυνομικούς, όπως πρόσφατα στο Ντάλας, ή 3) πως και γιατί τρομοκράτες δολοφονούν άμαχους, όπως 9-11, Μαδρίτη, Λονδίνο, Παρίσι, Βρυξέλες, Ορλάντο, και τώρα Νίκαια, ή 4) τα κύματα προσφύγων στην Μεσόγειο, ή 5) τις επιθέσεις κρατών και στρατών της Δύσης εναντίων καθεστώτων ή ομάδων της Μέσης Ανατολής και της Αραβίας… Το να τα δούμε αυτά σαν διαφορετικά προβλήματα και υποθέσεις θα ήταν σαν να ξεχωρίζουμε τα διαφορετικά δέντρα και θάμνους και γρασίδι χωρίς να κατανοούμε ότι όλα μαζί αποτελούν ένα δάσος. Και ότι οποιαδήποτε επιχείρηση εναντίων ή εις υποστήριξη ξεχωριστών ειδών του δάσους θα έχει μακρόπνοα και απρόβλεπτα αποτελέσματα στην φύση του δάσους. Αλλά και το ότι τα σημερινά συστατικά του «δάσους» δεν είναι παρά αποτελέσματα παλαιότερων αποφάσεων και επεμβάσεων.

Το κάθε τι έχει ένα τόξο, μια διάρκεια ζωής. Τώρα βρισκόμαστε στην τρομερά επικίνδυνη εποχή όταν οι πρακτικές που μας έφεραν στον εικοστό αιώνα, καπιταλισμός, κομουνισμός, αποικιοκρατία, ιδεολογίες, μηχανισμός οικονομίας, παιδεία, οικογένεια, θρησκείες, έφτασαν στο τέλος του τόξου της εγκυρότητάς τους και τα αποτελέσματά τους μας σπρώχνουν στον εικοστό πρώτο αιώνα, χρεοκοπημένα τα ίδια, χωρίς κάτι έτοιμο να τα αντικαταστήσει. Η ανθρωπότητα έφτασε στο τέλος πολλών αλληλοσυνδεμένων δρόμων και δεν υπάρχει ακόμα βάρκα ή γέφυρα να μας περάσει στην απέναντι όχθη για να συνεχίσουμε.

Η κεντρική ιδέα του τι υπάρχει στην «απέναντι όχθη», από όπου πρέπει να συνεχίσουμε, και για το οποίο δεν είμαστε προετοιμασμένοι, εστιάζει στο γεγονός ότι λόγω του υπερπληθυσμού, της οικονομίας, της άμεσης και αφιλτράριστης και ανεξέλεγκτης επικοινωνίας, είμαστε αναγκασμένοι να ζούμε πολύ «κοντύτερα» η μία ομάδα στην άλλη, όπου η κάθε ομάδα είναι κατά πολύ μεγαλύτερη σε αριθμούς από οποτεδήποτε στο παρελθόν.

Κοντολογίς, το «δάσος» το γενικότερο πρόβλημα και πρόκληση, είναι ότι καλούμαστε να ζήσουμε όλοι μαζί, κοντύτερα ο ένας στον άλλον από οποτεδήποτε στην εμπειρία του παρελθόντος. Και δεν είμαστε έτοιμοι. Δεν έχουμε τον τρόπο.

Φοβόμαστε. Και αυτός καθαυτός ο φόβος προκαλεί τρόμο. Συσπείρωση. Επιστροφή στις μικρότερες ομάδες. Αντίσταση μέσω έχθρας και άμυνας-επίθεσης.

***

Αν οι δολοφόνοι του Ισλαμικού Κράτους είναι τρομοκράτες, δεν είναι άραγε επίσης τρομοκράτες οι αστυνομικοί που σκοτώνουν μαύρους; Αν ο δολοφόνος αστυνομικών στο Ντάλας είναι τρομοκράτης, δεν είναι τρομοκράτες και τα κράτη που επιτίθενται στις Αραβικές χώρες 20 χρόνια τώρα; Το 1776 δεν ήταν τρομοκράτες οι επαναστάτες των αποικιών της Αμερικής; Δεν ήταν τρομοκράτες οι χωρικοί με τις τσουγκράνες που πήραν την Βαστίλη και έφτασαν στις Βερσαλλίες; Ιστορικά, άραγε, δεν κέρδισαν πάντα οι «τρομοκράτες»;

***

Είναι κατεστημένη γνώση και άποψη στις ΗΠΑ ότι ο αστυνομικός που σταματά ένα αυτοκίνητο, ή που σταματά κάποιον πεζό στον δρόμο, δεν ξέρει αν το άτομο θα βγάλει ξαφνικά ένα πιστόλι ή ένα μαχαίρι να σκοτώσει τον αστυνομικό. Όταν το άτομο βάζει το χέρι στην τσέπη, ή στο συρτάρι του παρμπρίζ, ο αστυνομικός δεν ξέρει αν το άτομο θα βγάλει την άδεια οδηγήσεως ή ένα πιστόλι. Είναι κοινή γνώση και πρακτική ότι όταν σε σταματήσει αστυνομικός μένεις ακίνητος και απαντάς σε ερωτήσεις χωρίς να προβάλεις διάθεση, δεν προσφέρεις δικαιολογίες, δεν κάνεις κίνηση που δεν σου έχει ζητηθεί, όταν κινείσαι, κινείσαι ήρεμα, δεν θα βγάλεις λέξη χωρίς να απαντάς ευθέως σε ευθείς ερωτήσεις. Προ παντός δεν βγαίνεις από το αυτοκίνητο σου αν δε το απαιτήσει ο ασυνομικός, και σε καμία περιπτωση δεν ακουμπάς τον αστυνομικό ούτε καν φιλικά. Αλλιώς ο αστυνομικός θα αμυνθεί επιτιθέμενος. Αυτό το κάνουμε σαν τίμημα για το γεγονός ότι έχουμε περισσότερα δικαιώματα και ελευθερίες από οπουδήποτε αλλού στον κόσμο αλλά μόνο μέσα στα πλαίσια του δικαστικού συστήματος και έννομης διαδικασίας. Εν τω μεταξύ, η κουλτούρα και παραδόσεις της κάθε περιοχής από τα φιλελεύθερα βορειοανατολικά μέχρι την ζώνη των μεσαίων ΗΠΑ και τον βαθύ Νότο έχουν διαφορετικές αποχρώσεις και φυλετικά και ιδεολογικά και θρησκευτικά. Όλα είναι αλληλένδετα. Και προβάλλουν και αιτιολογίες και δικαιολογίες βασισμένες σε αντιλήψεις και προκαταλήψεις.

Όμως όλα αυτά τα «αλληλένδετα» έχουν αρχίσει να ξεχαρβαλώνονται και να ξετυλίγονται μπροστά στα μάτια μας παντού στον κόσμο. Μας φέρνουν στο σημείο να προτιμούμε την μείωση των δικαιωμάτων και ελευθεριών μας σαν αντίτιμο για λίγη αίσθηση ασφάλειας. Και δίνουμε προτεραιότητα στην ασφάλειά μας αντί στο να σκεφτούμε και να εξετάσουμε την αιτία για την οποία η ασφάλειά μας διακυβεύεται. 

Και όλοι αμύνονται επιτιθέμενοι, δικαιολογώντας αντί να αιτιολογούν. Χώρια αντί μαζί. Η ανθρωπότητα βρίσκεται μπροστά σε μία πρόκληση. Την τελευταία φορά που η ανθρωπότητα έφτασε στα όριά της, τα παράτησε και κατεύθυνε την πορεία της Ιστορίας της να περάσει από τα χίλια χρόνια του Μεσαίωνα και των Σκοτεινών Εποχών. Τώρα;

***

Το δόλωμα είναι το να σοκαριστούμε. Το δόλωμα είναι το να λάβουμε θέση. Το δόλωμα είναι το να προσφέρουμε κριτική και κρίση. Αφότου σοκαριστούμε, θα είμαστε υποχρεωμένοι να προσφέρουμε γνώμη. Η οποιαδήποτε γνώμη προτείνει θέση. Η οποιαδήποτε θέση προτείνει κριτική. Και η οποιαδήποτε κριτική παραχωρεί την νίκη σε εκείνους που προσπάθησαν να σοκάρουν. Επειδή η αυθόρμητη αντίδραση αυτή καθ’ αυτή του να σοκαριστεί κανείς προδίδει αιφνιδιασμό. Και ο αιφνιδιασμός του αντιπάλου είναι η καλύτερη στρατηγική οποιουδήποτε επιτιθέμενου.

Είμαστε αρκετά δυνατοί να καταφέρουμε να μην σοκαριστούμε; να μην μας αιφνιδιάσουν;

Η ανάρτηση γράφτηκε μετά από πρόσκληση της φίλης Roadartist :-)