Καμπανιλίσμο

Για τα περισσότερα ζωντανά, από χόρτα και δέντρα μέχρι σκύλους και πιθήκους, τα σύνορά τους είναι η επιδερμίδα τους και, σε περιπτώσεις όπου παρατηρούνται κοινωνικές τάσεις υπάρχει κάποια ενστικτώδης αποδοχή, ίσως και «ανάγκη» να ομαδοποιούνται με την άμεση οικογένεια, ή ομάδα-κοπάδι-αγέλη… Στην περίπτωση των δέντρων, υπάρχουν δάση του ίδιου είδους δέντρου, όχι από επιλογή τους αλλά από το γεγονός ότι οι σπόροι πέφτουν δίπλα στο δέντρο που τους «γεννά». Στην περίπτωση των ανώτερων ζώων, η επιλογή ισχύει, από ενστικτώδης μέχρι και συνειδητή, περιορίζεται όμως στο άμεσο περιβάλλον.

Στην περίπτωση του πλέον ανεπτυγμένου ζώου, του ανθρώπου, τα σύνορα επεκτάθηκαν τα τελευταία 6.500 χρόνια από οικογένεια και άμεση ομάδα, σε χωριό, κοιλάδα, πόλη, επαρχία, κράτος, αλλά όχι ακόμα σε πλανήτη.

Ο μέσος όρος αντίληψης για τον άνθρωπο σήμερα, ως προς τα γεωγραφικά και ψυχολογικά όρια της «Εστίας» είναι τα σύνορα του πολιτικού του κράτους και της κρατικής οικονομίας.

Ένα καλό παράδειγμα είναι η Ιταλία. Εκεί, κάθε χωριό έχει ένα ψηλό καμπαναριό. Το ύψος του καμπαναριού ήταν για να φαίνεται από μακριά ώστε να ξέρουν οι περπατητές κατά πούθε πέφτει το χωριό, που να βρει κανείς την μαμά του και την γυναίκα του να τον ταΐσουνε, αλλά σύντομα έγινε και ανταγωνιστικό… ποιο χωριό θα έχει το ψηλότερο καμπαναριό. Το παχύτερο. Το πιο στολισμένο. Το καμπαναριό έγινε το σύμβολο του κάθε χωριού, και οι χωριανοί «υπήρχαν» στα σύνορα του χωριού τους χωρίς την παραμικρή αίσθηση «καλής» γειτονίας με τους «κακούς και ανόητους» του διπλανού καμπαναριού. Ένα είδος μείγματος υπεροψίας-αλαζονείας-εθνικισμού-ρατσισμού του χωριού και μόνο. Κάτι που στην Ιταλία λέγεται «Καμπανιλίσμο».

Φαντάζεστε τον Δήμο μας που αποτελείται από τρία χωριά και τρία καμπαναριά; Ξέρετε τι μίσος θρέφουν οι του ενός χωριού περί των άλλων χωριών στον ίδιο Δήμο;

Στην Ιταλία λοιπόν ξεκινάμε με τον Καμπανιλίσμο. Μετά έρχεται η επαρχιακή αλαζονεία. Εμείς στην Ρομάνια δεν πάμε καν τους Εμιλιανούς στα βόρεια της επαρχίας Εμίλια-Ρομάνια. Άσε που τους Τοσκανούς δεν τους πάμε καθόλου μα καθόλου. Ιδίως εκείνο το ανάλατο ψωμί τους που άρεσε στον Δάντη; Μπλιάχ! Ούτε πάμε το Λάτσιο της Ρώμης. Η Nάπολη; Άλλος πλανήτης! Μάμα μία! Και κλέφτες ολοι. Εξωγήινοι! Και το ίδιο από εκείνους προς τα ‘μας.

Και βέβαια υπάρχουν τα μέγιστα σύνορα. Της Ιταλίας. Η Ιταλία είναι η Γη, και οι υπόλοιπες χώρες, έχουμε ακουστά ότι είναι κι αυτές στον πλανήτη αλλά η ανθρωπότητα είναι Ιταλική, όπως και ο πολιτισμός. Οι υπόλοιποι τέλος πάντων, μάλλον υπάρχουν κι εκείνοι οι παραπλανημένοι που μιλάνε περίεργες γλώσσες και δεν έχουν οι δύστυχοι Ιταλική κουλτούρα. Υπάρχουν βέβαια και οι γραφικοί γείτονες ούνα-φάτσα-ούνα-ράτσα στα νοτιοανατολικά, λα μπέλλα Γκρέτσια, αλλά υπάρχουν και εκείνοι οι περίεργοι στα βορειοδυτικά που μας κλέψανε την γκοργκονζόλα και την βγάλανε ροκφόρ, και το σπουμάντε σαμπάνια, δε ντρέπονται.

Στην Ιταλία όλες οι ταινίες κινηματογράφου και τηλεόρασης, και τηλεοπτικές σειρές μεταγλωττίζονται. Αυτό ξεκίνησε γιατί πολλοί Ιταλοί, ιδίως έξω από τις μεγαλύτερες πόλεις, δεν είχαν την απαραίτητη παιδεία για να μπορούν να διαβάζουν υποτίτλους (κάτι που υφίσταται και σήμερα), και βολικά δόθηκε έτσι η δικαιολογία για να ξεκινήσει μια ολόκληρη βιομηχανία μεταγλώττισης. Υπάρχουν περιπτώσεις που οι Ιταλοί θυμούνται το όνομα του/της ηθοποιού μεταγλώττισης αντί το όνομα του ηθοποιού που έπαιξε στην ταινία. Οι μέγιστοι Βρετανοί και Αμερικανοί ηθοποιοί μιλάνε Ιταλικά. Σχεδόν κανείς Ιταλός δεν έχει δει ταινία ή σειρά ποτέ στην αρχική της γλώσσα. Πρόσφατα, γνωστός είπε σε συζήτηση μας ότι συχνά η Ιταλική μεταγλώττιση κάνει τα λόγια και νοήματα καλύτερα και ανώτερα από την αρχική γλώσσα (!!! –αυτό κι αν μην είναι η υπέρτατη και απόλυτη μαλακία. Αναφερόταν δε στον Πόλεμο των Άστρων και πως η σοφία του Όμπι Γουάν Κανόμπι είναι τόσο περισσότερο ποιητική στην Ιταλική γλώσσα από την Αγγλική στην οποία γράφτηκε). 

Παιδιά στην Ιταλία κάνουν Αγγλικά στο σχολείο οχτώ χρόνια, και στον έκτο, έβδομο χρόνο δεν ξέρουν πως να πουν στον θείο Δημήτρη «Χελόου!» και δεν ξέρουν καν την Αγγλική αλφάβητο. Ευτυχώς ο θείος Δημήτρης έμαθε πως να λέει «τσάο!»

Τα σύνορα και το τι αντιπροσωπεύουν είναι μεγάλο πράμα για το ανθρώπινο ζώο.

Που αισθάνεται ο καθένας τα σύνορά του;

Οι Ιταλοί, είπαμε, έχουν τρεις βαθμίδες συνόρων. Την ασφάλεια του καμπαναριού, τα όρια της επαρχίας και τα τελικά σύνορα. Της Χώρας. Κοντινή συγγενής της ανάγκης του Ιταλού για σύνορα είναι και η ανάγκη που γέννησε την έννοια της μαφίας. Νομίζετε ότι αστειεύομαι; Ουχί, αγαπητοί μου. Δεν αστειεύομαι διόλου. Σκεφτείτε το.

Εγώ από την άλλη, έχω και αισθάνομαι σαν σύνορα ολη την επιφάνεια της Γης, πεδιάδες, βουνά και θάλασσες, και όλον τον αέρα μέχρι τα 38.000 πόδια πάνω από την επιφάνεια του πλανήτη γιατί μέχρι εκεί πετάνε τα αεροπλάνα και παραπέρα δεν μπορώ να πάω. Αλλά τα συναισθηματικά σύνορά μου είναι το γνωστό και παρατηρούμενο σύμπαν, σε ακτίνα 13,5 δισεκατομμυρίων ετών φωτός από την Γη (Λόγω της ηλικείας του σύμπαντος, δεν έχει φτάσει σε εμάς φως και πληροφορία από απόσταση μεγαλύτερη της ηλικείας του). Αν είχαμε ήδη πάει στον Άρη, και εκεί σα στο σπίτι μου θα αισθανόμουνα (μερικοί μάλιστα θα πουν ότι ίσως εκεί να αισθανόμουνα περισσότερο σα στο σπίτι μου από την Γη αλλά δεν είναι έτσι: Για μένα δεν έχει «ξένα» --παντού το ίδιο). 

Βέβαια, θα μου πείτε, όλοι οι άνθρωποι έχουν το γνωστό σύμπαν σαν σύνορο: εξαρτάται από το που τελειώνει για τον καθένα το «γνωστό σύμπαν». Για μερικούς τελειώνει στο πετσί τους. Για άλλους στο καμπαναριό τους (στο καμπανίλο τους).

Όμως, σαν μέσο όρο, σαν πλειοψηφία, τα σύνορα του ανθρώπου του εικοστού πρώτου αιώνα είναι τα σύνορα του πολιτικού και οικονομικού του κράτους, ή και της γλώσσας που μιλάει.

Δύο πειράματα έγιναν μέχρι τώρα για να ξεπεράσει ο άνθρωπος την έννοια των συνόρων που τον έχουν καθηλώσει στην ζωώδη του κατάσταση. Το πείραμα των Ηνωμένων Πολιτειών της Αμερικής, και το πείραμα της Ευρωπαϊκής Ένωσης (Δεν συμπεριλαμβάνω σαν τρίτο πείραμα την Ένωση Σοβιετικών Σοσιαλιστικών Δημοκρατιών για ευνόητους λόγους, μήλα και πορτοκάλια).

Ξεκινήσαμε βέβαια με δύο άλλα πειράματα, προ δύο χιλιάδων πεντακοσίων ετών, με τους Έλληνες και την Αθηναϊκή Δημοκρατία τους, και τους Ρωμαίους με την Ρεπούμπλικά τους. Αλλά για κείνους τα σύνορα ήταν οι Βάρβαροι. Για τους Έλληνες βάρβαροι ήταν όλοι βόρεια της σημερινής Λαμίας, και για τους Ρωμαίους βάρβαροι ήταν όλοι βόρεια των Άλπεων.

Δυό χιλιάδες χρόνια αργότερα προσπαθήσαμε τις ΗΠΑ και την ΕΕ. Δύο πειράματα πολύ διαφορετικά το ένα από το άλλο, αλλά με τον ίδιο απώτερο σκοπό: την συναισθηματική υπέρβαση των «συνόρων», και οικονομικά και οργανωτικά και πολιτιστικά.

Στις ΗΠΑ το πείραμα ήταν η μείξη. Όλες οι φυλές, θρησκείες και πολιτισμοί και παραδόσεις, τουρλού παντού ανάμεικτα, μαζί, με σύνορα πολιτειακά, οργάνωση ομοσπονδιακή, σύνορα Εθνικά και οικονομικές και πολιτιστικές ανταλλαγές με όλον τον άλλον πλανήτη.

Στην ΕΕ το πείραμα ήταν η σύνδεση. Αυτούσια έθνη και κράτη όπως είχαν, συνδεδεμένα χωρίς σύνορα κρατικά ή οικονομικά, μπας και συνεργαστούνε.

Τo πείραμα των ΗΠΑ συνεχίζεται 240 χρόνια τώρα, και έφτασε σε ικανοποιητικότατα απόγεια πριν αρχίσει να χάνει ύψος, αλλά η ΕΕ, μωράκι ακόμα, δεν κατάφερε ούτε κατά διάνοια να πλησιάσει την επιτυχία των ΗΠΑ προς τον επιθυμητό σκοπό.

Και τώρα, τα σύνορα φαντάζουν ψηλότερα από ποτέ, ξαφνικά… έτοιμα να γίνουν τείχη φυλακών.