Σάββατο 31 Μαΐου 2014

Αιτιολογία




Μπορεί κάποιος να αιτιολογήσει την αφαίρεση των γωνιών του Παρθενώνα;
Ξέρεται πόσες δικαιολογίες έχουν ακούσει όσοι τουρίστες είδαν το αντικείμενο του ταξιδιού τους κατακρεουργημένο;







Ορίστε και δυό λέξεις οι έννοιες των οποίων είναι κεντρικές στην Ελληνική ζωή: Η Δικαιολογία και η Αιτιολογία. Ο κάθε δικαιολογούμενος παρουσιάζει την δικαιολογία του ως αιτιολογία. Και κάποια στιγμή κάποιος πάει να του αποδείξει ότι η δικαιολογία του είναι απλή δικαιολογία και όχι αιτιολογία.

Και τότε... τότε παίρνει μπρος η καταπληκτικότερη άμυνα που μπορεί ισχυρογνώμων άνθρωπος να ραφινάρει σαν τέχνη. Μια τέχνη που ανθίζει στην Ελλάδα περισσότερο και σε υψηλότερες σφαίρες από οπουδήποτε αλλού: Η εκτροπή της συζήτησης προς παραπλανητική κατεύθυνση, για να οχυρώσουμε την αιτιολογία άλφα, δευτερόλεπτα πριν αποδειχτεί ότι δεν είναι παρά μία απλή δικαιολογία.
- Μου λες για το άλφα, αλλά κοίτα που το βήτα είναι χειρότερο!
- Μα τώρα μιλάμε για το άλφα και όχι για το βήτα!
- Δεν έχει σημασία το άλφα εφ' όσον υπάρχει το βήτα. (Η τεχνική του να αποφύγεις την απόδειξη οτι βρίσκεσαι σε πλάνη, δείχνοντας προς άλλη κατεύθυνση κι ας αναγκάζεσαι έτσι να μειώσεις την σημασία του αρχικού θέματος)
... και ου το καθ' εξής... γάμα, δέλτα, έψιλον και λοιπά. Γλιστράει δεξιά-αριστερά σαν το φιδάκι τον Διαμαντή.

Όσο πλούσιο και να είναι ένα τραπέζι με εξαίσια εδέσματα και μπόλικο ψαχνό, έρχεται κάποτε η ώρα που στο τραπέζι δεν έχουν μείνει παρά αποφάγια και κόκαλα. Κάποτε, εδώ γεννήθηκε η Φιλοσοφία, πριν πολύ, πολύ καιρό. Τώρα πια δεν έχει μείνει 'δω πέρα τίποτα: μόνο η δικαιολογία, η οποία από τεχνική έχει αναχθεί σε τέχνη. Η Φιλοσοφία μπορεί να αιτιολογήσει. Κάποτε όμως καταλήγει, και καταντά, εργοστάσιο δικαιολογίας, όταν μείνουμε από ψαχνό και γλείφουμε μόνο αποφάγια.

Η αιτιολογία, βλέπετε, έχει να κάνει με την ανάλυση της αιτίας. 
Η δικαιολογία όμως αναλύει το δίκαιο, και το δίκαιο είναι πάντα υποκειμενικό. 
Η αιτιολογία μπορεί να οδηγήσει και σε συμπεράσματα που δεν μας αρέσουνε. 
Η δικαιολογία όμως πάντα βγάζει την υποκειμενική άποψη του δικαίου του καθενός λαμπίκο.

Το πλεον σύνηθες: ο μετοτοπισμός της ευθύνης:
- Κύριε Πρόεδρε, με τσάντισε! Γι' αυτό τον σκότωσα!
- Παραδέχεσαι ότι είσαι δολοφόνος;
- Μα εγώ τον σκότωσα ανθρωπιστικά, σε ένα δευτερόλεπτο! Κοιτάχτε τον άλλον που βασάνιζε τα θύματά του ώρες πριν τα σκοτώσει! Γιατί δεν κυνηγάτε εκείνον;

Αυτή, κατά τα φαινόμενα, είναι η βάση της δημόσιας συζήτησης στην Ελλάδα του σήμερα.

Και μία συζήτηση από την πραγματικότητα (12/2010):
- Ο Χί_ _ _ρ έπρεπε να είχε ξεκάνει όλους τους Εβρ_ _ _ _ς!
- Αυτός που τό 'πε αυτό είναι ρατσιστής, ναζί, υπάνθρωπος.
- Δικαιολογείται αυτός που το είπε αυτό γιατί είδε φωτογραφίες από την Γκάζα.

Και άλλη συζήτηση από την πραγματικότητα (2011-2012):
- Να εικάσουμε, με νόμο, την συναίνεση όλων των πολιτών σε κάτι, και αν διαφωνούν να υπογράψουν σε μια λίστα διαφωνούντων.
- Αυτό δεν είναι δημοκρατικό αλλά ολιγαρχικό ή και δικτατορικό.
- Όχι δεν είναι αντιδημοκρατικό, γιατί η λίστα θα είναι μυστική.

Και η παραλλαγή της αντεπίθεσης:
- Λεφτά υπάρχουνε!
- Δεν υπάρχει δεκάρα ρε μαλάκα!
- Ναι, γιατί εσύ τα έκλεψες όλα. Φέρτα πίσω! 
(αυτή η παραλλαγή μπορεί να πάει πινγκ-πονγκ επ' αόριστον)

Η λογική απόδωση (δικαιολογία ψηφου):
- Δεν αξίζει κανείς ψήφο.
- Ας ψηφίσουμε όποιον δεν έκατσε ακόμα σε καρέκλα, να δούμε μήπως ειναι διαφορετικός.

Και άλλα πολλά. Είμαι σίγουρος ότι κάτι θα σκεφτείτε κι εσείς σαν παράδειγμα.

Στα Ελληνικά:
Αιτιολογία: σπουδή της αιτίας 
Δικαιολογία: σπουδή του δικαίου 
Στα Αγγλικά: 
Αιτιολογία = Reasoning (εφαρμογή της λογικής) 
Δικαιολογία = Excuse: Ex (εκτός) causa (κατηγορία) [απαλλαγή από ευθύνη]



Ας ξεκινήσουμε από το να ξεχωρίσουμε, ανάμεσα σε αυτά που λέγονται καθημερινά, ποιά είναι αιτιολογίες και ποιά δικαιολογίες. Ο απλούστερος τρόπος είναι ο καθορισμός του ποιός μιλάει: Αν μιλάμε εμείς, αιτιολογούμε. Αν μιλάνε οι άλλοι, λένε δικαιολογίες.










Δεν υπάρχουν σχόλια:

Δημοσίευση σχολίου